From Wikipedia, the free encyclopedia
شاهزاده امانالله میرزا جهانبانی (۱۲۸۶–۲۰ صفر ۱۳۳۰) ملقب به ضیاءالدوله فرزند جهانگیر میرزا و نوه سیفالله میرزا چهل و دومین فرزند پسری فتحعلی شاه قاجار بود. وی در تهران متولد شد.[1] در مدرسه دارالفنون در رشته نظامی تحصیل کرد و زبانهای روسی و فرانسه را به خوبی یادگرفت. پس از مدتی به قزاقخانه رفت و درجه سلطانی (سروانی) گرفت.[1] پیش از آغاز مشروطه از سرکردگان قزاقخانه بود و در آنجا درجه امیرتومانی (سرلشکری) داشت.[2] وقتی لیاخوف رئیس قزاقخانه شد به همراه چند تن دیگر از سرکردگان از قزاقخانه کنارهگیری کرد.[2] سپس به آزادیخواهان پیوست و در ششم محرم ۱۳۲۶ ه.ق (بهمن ۱۲۸۶ ه.خ) از نمایندگان تهران در مجلس یکم شد [3] و سپس به دستیاری وزارت جنگ رسید.[2] در دوره استبداد صغیر در تهران مخفی بود تا فتح تهران پیشآمد و دوباره در کار بود.[2] سپس فرمانده قشون آذربایجان[1] شد و پس از هدایت و در غیاب حکمرانانی که به حکومت آذربایجان منصوب میشدند از ۱۲۸۸ سرپرست دارالحکومه تبریز بود.[4] این زمان مقارن بود با حمله صمدخان مراغه به تبریز، قضیه اولتیماتوم و اشغال تبریز از سوی روسها.[5] ضیاءالدوله با انجمن مشروطهخواهان تبریز و از جمله شخص ثقةالاسلام تبریزی همکاری نزدیک داشت.[1] نخست با روسها از در گفتگو درآمد و سپس به میانجیگری کنسولهای انگلستان و فرانسه با روسیان به آشتی میکوشیدند.[6] از آن سو اوضاع را روزانه به تهران تلگراف میکرد و پرده از جنایات روسها میگشود. این تلگرافهای شاهزاده بر روسها بسیار سخت میافتاد و چون در یکی از آنها میگوید: «عجالتاً آنچه راپورت رسید پانصد نفر بچه و مرد از اهالی بیچاره کشتند»، روسها که به دنبال بهانه بودند این تلگراف را اغراقآمیز و خلاف واقع خوانده و ضیاءالدوله را تحت تعقیب قرار دادند. ضیاءالدوله به کنسولگری انگلستان پناهنده شد[5] و چون مذاکره بر سر تحویل و تبعید وی بالا گرفت، خود با تپانچهای که در اختیار داشت به زندگیش خاتمه داد (۱۲۹۰ خورشیدی).[5] وی علت خودکشی خود را چنین بیان میکند که چون دستور جنگ با روسها توسط وی مهر شده و در آنوقت وی عامل دولت در تبریز بوده، این عمل میتوانسته بهانهای برای روسها در تصرف دائمی تبریز باشد و از سوی دیگر حکم قطعی اعدام وی از سوی روسها نیز بوده.[7] رفتار شجاعانه وی در بلوای تبریز در زمان جنگ با روسها در خور ستایش میباشد. جنازه او را در بارگاه سید حمزه در تبریز به خاک سپردند.
شاهان قاجار | |
---|---|
نام | دورهٔ پادشاهی |
۱۱۷۵–۱۱۶۱ | |
وی پدربزرگ نادر جهانبانی بود.[1]
امانالله میرزا از ازدواج با شمسالسلطنه دختر عبدالحسین میرزا شمسالشعرا صاحب پنج فرزند بود:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.