اقونیطون

اقونیطون (نام علمی: Aconitum)^[2]، نام یک سرده از تیرهٔ آلالگان است. این جنس در ایران سه گونه گیاه علفی چند ساله دارد.^[3]

Monkshood
Aconitum variegatum
رده‌بندی علمی
فرمانرو:	گیاه
(طبقه‌بندی‌نشده):	گیاهان گلدار
(طبقه‌بندی‌نشده):	دولپه‌ای‌های نو
راسته:	آلاله‌سانان
تیره:	آلالگان
تبار:	Delphinieae
سرده:	Aconitum کارل لینه
subgenera[1]
Aconitum subgenus Aconitum Aconitum subgenus Lycoctonum (آگوستن پیرامو دوکاندول) Peterm. for species see below

پزشکی و سم‌شناسی

اقونیطون مدت‌ها است که در آیورودا و طب سنتی چین مورد استفاده پزشکی قرار گرفته‌است. این گیاه همین‌طور در طب یونانی و رومی نیز موارد استفاده داشته که گمان می‌رود گونه مورد نظر گونه مختص آلپ بوده‌است. استفاده دارویی از گونه‌های آلپ اقونیطون هنوز هم در برخی مناطق اسلوونی مرسوم است.^[4] سم موجود در ریشه اقونیطون به دلیل داشتن مقادیر زیادی از ترکیبات آلکالوئید سود اکونیتین به شدت کشنده است. از سم چندین گونه مختلف از اقونیطون، در ادوار مختلف برای زهرآگین نمودن نوک پیکان‌ها استفاده شده‌است. مردمان لداخ ساکن هیمالیا برای شکار بز کوهی آیبکس به کرات از این ترکیب استفاده کرده‌اند. قوم آینو نیز از گونه‌های سمی اقونیطون برای شکار خرس استفاده می‌نمودند.^[5] چینی‌ها، از ترکیبات سمی این گیاه هم برای شکار^[6] و هم جنگ^[7] استفاده می‌کردند. مردمان آلیوت در جزایر آلیوتی آلاسکا نیز از سم اقونیطون برای شکار نهنگ بهره می‌جستند که برای چنین منظوری، معمولاً یک مرد سوار بر کایاک ضمن نزدیک‌شدن به نهنگ با پرتاب نیزهٔ سمی آغشته به زهر اقونیطون باعث فلج‌شدن شکار می‌شد.^[8] به استفاده از پیکان‌های آغشته به زهر اقونیطون در ریگ‌ودا هم اشاره شده‌است.^[9]

نگارخانه

• 
• 
• 

پانویس

1. Jabbour, Florian; Renner, Susanne S. (2012). "A phylogeny of Delphinieae (Ranunculaceae) shows that Aconitum is nested within Delphinium and that Late Miocene transition to long life cycles in the Himalayas and Southwest China coincide with bursts in diversification". Molecular Phylogenetics and Evolution. 62: 928–942. doi:10.1016/j.ympwv.2011.12.005.
2. مظفریان، فرهنگ نام‌های گیاهان ایران، 12.
3. مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Aconitum». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۴ آوریل ۲۰۱۶.
4. Marija Povšnar; Gordana Koželj; Samo Kreft; Mateja Lumpert (2017). "Rare tradition of the folk medicinal use of Aconitum spp. is kept alive in Solčavsko, Slovenia;". Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine.
5. Peissel, Michel. 1984. The Ants’ Gold. The Discovery of the Greek El Dorado in the Himalayas. London, Harvill Press, pp. 99-100.
6. Sung, Ying-hsing. T’ien kung k’ai wu. Sung Ying-hsing. 1637. Published as Chinese Technology in the Seventeenth Century. Translated and annotated by E-tu Zen Sun and Shiou-chuan Sun. 1996. Mineola. New York. Dover Publications, p. 267.
7. Chavannes, Édouard. “Trois Généraux Chinois de la dynastie des Han Orientaux. Pan Tch’ao (32-102 p.C.); – son fils Pan Yong; – Leang K’in (112 p.C.). Chapitre LXXVII du Heou Han chou. ”. 1906. T’oung pao 7, pp. 226-227.
8. Heizer, Robert F. (March 1943). "A Pacific Eskimo invention in whale hunting in historic times [eScholarship]". American Anthropologist. escholarship.org. 45: 120–122. doi:10.1525/aa.1943.45.1.02a00090. Retrieved 6 October 2014.
9. Goldfrank's toxicologic emergencies. Hoffman, Robert S. (Robert Steven), 1959-, Howland, Mary Ann,, Lewin, Neal A. ,, Nelson, Lewis, 1963-, Goldfrank, Lewis R. , 1941-, Flomenbaum, Neal (Tenth ed.). New York. 2014-12-23. ISBN 978-0-07-180184-3. OCLC 861895453.{{cite book}}: نگهداری CS1: سایر موارد (link)

منابع

• مظفریان، ولی‌الله (۱۳۷۵). فرهنگ نام‌های گیاهان ایران: لاتینی، انگلیسی، فارسی. تهران: فرهنگ معاصر. شابک ۹۶۴-۵۵۴۵-۴۰-۴.

پیوند به بیرون

• James Grout: Aconite Poisoning, part of the Encyclopædia Romana
• Photographs of Aconite plants
• USDA Plants entry for Aconitum
• Jepson Eflora entry for Aconitum