اسطوره آفرینش
From Wikipedia, the free encyclopedia
اُسطورهٔ آفرینش (انگلیسی: Creation myth or Cosmogonic myth) یا داستان آفرینش، روایتی نمادین در یک فرهنگ و در میان مردم است که دربارهٔ آغاز جهان و چگونگی پیدایش مردم سخن میگوید. این افسانه ها بیشتر بهصورت دهانبهدهان نقل میگردند[1] و شایعترین شکل اسطوره در میان فرهنگهای مختلف بشری هستند. با وجود نبود پشتوانهٔ تاریخی، چنین اسطورههایی در میان اعضای یک جامعه بهعنوان حقایقی والا در نظر گرفته میشوند.[2] این اسطورهها تقریباً در تمامی مذاهب به چشم میخورند. برخی ویژگیها در میان اسطورههای آفرینش مشترکند. در همگی این داستانها یک طرح کلی و شخصیتهای تأثیرگذار (خداگونه، انسانی، یا جانورانی که در بیشتر موارد توان سخن گفتن یا تغییر شکل سریع را دارند) وجود دارند و همگی در گذشتهای نامشخص و مبهم رخ دادهاند.[3] در تمامی این داستانها سعی بر آن است تا به پرسشهای عمیقی که آن جامعه با آنها دست به گریبان است، پاسخ داده شود. اسطورههای آفرینش دیدگاه و نگرش افراد آن جامعه را نسبت به جهان نشان میدهند و چهارچوب هویت فرهنگی اعضای جامعه را معین میکنند.[4]
اسطورههای آفرینش تعدادی ویژگی مشترک دارند. آنها اغلب روایاتی مقدس بهشمار میروند و میتوان تقریباً در تمام سنتهای دینی شناخته شده پیدایشان کرد.[5] همهشان داستانهایی با طرح داستان و شخصیتهایی هستند که یا خدایان هستند، یا اشخاص انسانگونه، یا حیواناتی هستند که اغلب صحبت میکنند و به آسانی تغییر شکل میدهند.[6] اغلب در گذشتهای تار و مبهم و نامشخص قرار گرفتهاند که مورخ دین میرچا الیاده برای آن عبارت in illo tempore («در آن وقت») در نظر گرفتهاست.[7][8] اسطورههای آفرینش برای جامعهای که آنها را مشترکاً در میان دارند پرسشهایی عمیق و معنیدار (هدفمند) را مورد ملاحظه قرار میدهد، که جهانبینی اصلی آنها و آن چارچوب خودشناسی (به انگلیسی: Self-identity) فرهنگ و فرد در زمینهای جهانی را ظاهر میسازد.[9]
اسطورههای آفرینش با سنت شفاهی توسعه یافتهاند، بنابراین معمولاً چندین نسخه از آنها وجود دارد؛[10] که در سرتاسر فرهنگ انسان یافت میشوند، آنها شایعترین شکل اسطورهاند.[11]