اردشیر سوم (هخامنشی)
یازدهمین شاهنشاه هخامنشی / From Wikipedia, the free encyclopedia
اردشیر سوم (به پارسی باستان: 𐎠𐎼𐎫𐎧𐏁𐏂) پسر اردشیر دوم از ملکه استاتیرا، یازدهمین شاهنشاه هخامنشی از ۳۵۸ تا ۳۳۸ پیش از میلاد و بنیانگذار دودمان سی و یکم مصر بود.
اردشیر سوم اَرْتَخْشَچَ 𐎠𐎼𐎫𐎧𐏁𐏂 | |||||
---|---|---|---|---|---|
یازدهمین شاهنشاه هخامنشی | |||||
سلطنت | ۳۵۸ – ۳۳۸ پ. م (۲۰ سال) | ||||
تاجگذاری | ۳۵۹ پ. م[1] | ||||
پیشین | اردشیر دوم | ||||
جانشین | اردشیر چهارم | ||||
فرعون مصر | |||||
سلطنت | ۳۴۳ – ۳۳۸ پ. م (۵ سال) | ||||
تاجگذاری | ۳۴۳ پ. م | ||||
پیشین | نکتانبو دوم | ||||
جانشین | اردشیر چهارم | ||||
درگذشته | ۳۳۸ پ. م | ||||
آرامگاه | |||||
همسر(ان) | آتوسا دختر آخا (نام نامشخص) | ||||
فرزند(ان) | ارشک بیستانس پروشات | ||||
| |||||
خاندان | هخامنشیان | ||||
پدر | اردشیر دوم | ||||
مادر | استاتیرا |
نام اصلی وی «اُخس» بود و به احتمال زیاد این نام شکل یونانی شدهای از نام پارسی «وهوک» یا «وهوکه» میباشد. او برادرانی بزرگتر از خود به نامهای: داریوش، آریاسپ و آرشام داشت، دو برادر اولی مانند خود او زاده اردشیر دوم و ملکه استاتیرا بودند، اما برادر سوم یعنی آرشام از همسر غیررسمی اردشیر دوم متولد شده بود، با اینحال وی بسیار مورد توجه و علاقه پدر بود.
رقابت بر سر تاج و تخت از همان اوایل میان اُخس و داریوش بالا گرفت، در ابتدا اردشیر دوم داریوش را به عنوان ولیعهد خود برگزید، اما پس از مدتی به علت توطئهای که توسط داریوش و برخی درباریان بر ضد شاه انجام شد، داریوش اعدام شد و ولیعهدی به آریاسپ رسید، اما او نیز پس از مدتی از ترس سرنوشتی مشابه با برادر بزرگترش، خودکشی کرد. در اینحال با اینکه اُخس فرزند رسمی اردشیر و استاتیرا بود، شاه آرشام را به عنوان ولیعهد خود انتخاب نمود. اما او نیز با توطئه اُخس و عدهای از درباریان به قتل رسید. بدین ترتیب اُخس تنها وارث بر حق تاج و تخت هخامنشی شد. اردشیر دوم پس از مدتی درگذشت و اُخس در سال ۳۵۸ پ. م با نام سلطنتی اردشیر سوم تاجگذاری کرد. اردشیر سوم در همان اوایل سلطنت خود، عده زیادی از خویشاوندان خود را اعدام کرد تا مبادا در آینده دست به توطئهای علیه وی بزنند.
اردشیر سوم در زمانی شاهنشاه ایران هخامنشی شد، که بسیاری از ایالات امپراتوری به علت ضعف حکومت مرکزی که در دوران سلطنت داریوش دوم و اردشیر دوم ایجاد شده بود، شورش کرده و رؤیای استقلال در ذهن داشتند. اردشیر سوم در ابتدا شورش کادوسیان را که در زمان پدرش اردشیر دوم نیز شوریده بودند و او نتوانسته بود آنها را کاملاً مطیع کند با موفقیت سرکوب کرد. سپس شورش آرتاباز، ساتراپ فریگیه هلسپونت را با تهدید و خط و نشان کشیدن برای حامیان وی خاموش ساخت و او و خانوادهاش را به مقدونیه تبعید نمود و شخصاً راهی صیدا و قبرس شد تا آنان را نیز فرمانبردار کند، این عملیات هم با موفقیت انجام شد و بعد از ماجرای صیدا، سایر شهرهای فنیقیه و قبرس نیز سر تسلیم فرود آوردند. سپس اردشیر سوم به مصر لشکر کشید تا باری دیگر و پس از گذشت چندین سال، مصر را ضمیمه شاهنشاهی هخامنشی کند. او در پلوزیوم، فرعون نکتانبو دوم را شکست داد و پس از آن، در ۳۴۲ پ. م بر تمامی مصر دست یافت. در بین نیروهای مزدور یونانی که در سپاه اردشیر بودند، سردار کاردانی بنام منتور حضور داشت که هم در سرکوب شورش صیدا و هم در فتح مصر کمکهای شایانی به اردشیر کرده و محبوب او واقع شده بود، اردشیر او را والی تمام ایالات یونانی آسیای صغیر کرد. منتور سردار بسیار کاردان و قدرتمندی بود و توانست در مدت کمی سایر دشمنان شاه را در آسیای صغیر از پای درآورده و آرامش کاملی را در سراسر مناطق تحت کنترل خود برقرار کند.
پس از فتح مصر، دیگر شورش گستردهای علیه حکومت مرکزی رخ نداد و سراسر امپراتوری بهطور کامل فرمانبردار و تحت کنترل شاه بزرگ اداره میشد. اردشیر سوم در سال ۳۳۸ پیش از میلاد با دسیسه وزیر خود، باگواس خواجه مسموم شد و به قتل رسید. سپس باگواس فرزند او به نام ارشک را با نام سلطنتی اردشیر چهارم بر تخت نشاند.