اردشیر سوم، شاهنشاه ساسانی
فرمانروای موقت شاهنشاهی ساسانی (۶٢٨–۶٣٠) / From Wikipedia, the free encyclopedia
اردشیر سوم (به پارسی میانه: 𐭠𐭥𐭲𐭧𐭱𐭲𐭥 ت.ت. 'اَرْتَخْشَتْرَ') بیستوپنجمین شاهنشاه ایران و انیران از خاندان ساسان در ایرانشهر بود، وی فرزند شیرویه (قباد دوم) و مادری رومی بود که به پادشاهی رسید. با پادشاهی ۶ ماهه اردشیر سوم، خاندان چهارصد ساله ساسانی وارد سراشیبی فروپاشی شده بود. خاندان ساسان به سبب کشتارهای کینه توزانه و کشمکشهای درباری، چنان فرزندان پسر خود را از دست داده بود که جز کودکی ۷ ساله، کسی برای نشستن بر تخت شاهی ساسانیان پیدا نمیشد. به سبب آشفتگی احوال، در گزارش منابع نیز از وحدت نظر خبری نیست. مسعودی مدت سلطنت اردشیر سوم را ۵ ماه و طبری ۱۸ ماه ذکر میکند ولی بیشتر منابع بر آن اند که اردشیر سوم به دست شهروراز سردار معروف خسرو پرویز کشته شدهاست.[2]
اردشیر سوم اَرْتَخْشَتْرَ 𐭠𐭥𐭲𐭧𐭱𐭲𐭥 | |
---|---|
شاهنشاه ایران و انیران[1] | |
بیست و پنجمین شاهنشاه ساسانی (ایرانشهر) | |
سلطنت | سپتامبر ۶۲۸ – آوریل ۶۳۰ |
پیشین | قباد دوم |
جانشین | شهروراز |
زاده | ۶۲۱ |
درگذشته | ۶۳۰ تیسفون، ایرانشهر |
فرزند(ان) | کی خسرو ساسانی |
خاندان | خاندان ساسان |
پدر | شیرویه |
مادر | اَنزوئی |
به هنگام تختنشینی اردشیر، مهاذر گشنسپ خوانسالار دربار، به سبب خردسالی شاه، به قیمومت یا نیابت سلطنت انتخاب شد. شهروراز که مایل به اطاعت از مهاذر گشنسب نبود، فرصت را برای انقراض ساسانیان و به دست گرفتن قدرت مناسب تشخیص داد و با این بهانه که برای انتخاب شاه با او مشورت نشدهاست، با توافق هراکلیوس، قیصر روم که او نیز در انتظار چنین فرصتی بود، به تیسفون حمله کرد. او پیش از حمله حمایت نیوخسرو، رئیس نگهبانان سلطنتی و نامدار گشنسب، سپاهبد نیمروز را جلب کرده بود. در این هنگام مهاذر گشنسب در تیسفون با هشیاری در کنار شاه و در حال سامان دادن امور بود. شهروراز، با استفاده از اختلافهای درباری بر او پیروز شد و شاه را در ۲۷ آوریل ۶۳۰ به قتل رساند و با اینکه از تخمه شاهی نبود، خود را شاه خواند. اینکه نویسنده مجمل التواریخ گمان میدارد که اردشیر سوم در مستی خفه شدهاست، به سبب خردسالی اردشیر نمیتواند حقیقت داشته باشد.[3]
شهربراز پیمان با هراکلیوس را منعقد کرد، به تیسفون با شش هزار مرد حمله کرد، آنجا را محاصره کرد و از طریق خیانت تیسفون را تصرف کرد، اردبیل، مهرآدور گوشنسب و بسیاری دیگر از اشرافزادگان را کشت و تخت شاهی را به چنگ آورد.[4]