آیا (الهه)

آیا الهه بین‌النهرینی مرتبط با سپیده‌دم بود.

آیا
الهه سپیده‌دم
نام‌های دیگر	آیو-ایکالتی،[1] نین-آیا،[2] شریدا، نینکار، سوداگ، سودگان[3]
مرکز فرهنگی غالب	سیپار، لارسا
اطلاعات شخصی
شریک زندگی	شمش (اوتو) شیمیگ (در دین هوری)
فرزندان	مامو، کیتوم، ایشوم

نام‌ها

نام آیا در خط میخی به صورت ^da-a (𒀭𒀀𒀀) نوشته می‌شد.^[3][4] گاهی به جای آن به صورت Aia لاتین‌نویسی شده است.^[5] آیا ریشه اکدی دارد^[6] و به معنای «سحرگاه» است.^[7]

شخصیت و شمایل‌نگاری

آیا انسان‌انگاری‌شدهٔ سپیده‌دم در نظر گرفته می‌شد.^[7] او با نور صبحگاهی و طلوع خورشید در ارتباط بود.^[6]

ارتباط با سایر خداییان

آیا در جایگاه همسر شمش، خویشاوندی سببی والدین او (سوئن و نینگال) و خواهر شمش (ایشتار) محسوب می‌شد.^[8] دخترهای آنها مامو (یا مامود)(الههٔ رویاها)^[9] و کیتوم انسان‌انگاری‌شدهٔ حقیقت بودند.^[3] به گفتهٔ جوآن گودنیک وستنهولز، یکی دیگر از خداییان که فرزند آنها محسوب می‌شد، ایشوم بود.^[10]

پرستش

آیا از دورهٔ آغازین دودمانی پرستش می‌شد.^[8]

اساطیر

در نسخهٔ «بابلی استاندارد» حماسه گیلگمش، زمانی که نینسون در حال نیایش به شمش است، سه بار از آیا می‌خواهد از جانب پسرش گیلگمش شفاعت کند تا سلامت او هم در روز و هم در شب تضمین شود.^[11] نینسون می‌گوید که بهترین زمان برای درخواست آیا از شوهرش درست پس از غروب آفتاب است، زمانی که او از سفر روزانه‌اش به خانه برمی‌گردد.^[12]

پانویس

1. Taracha 2009, p. 127.
2. Asher-Greve & Westenholz 2013, p. 7.
3. Krebernik 2011a, p. 602.
4. Lambert 2013, p. 523.
5. Frayne 1990, p. 333.
6. Asher-Greve & Westenholz 2013, p. 258.
7. Asher-Greve & Westenholz 2013, p. 119.
8. Asher-Greve & Westenholz 2013, p. 259.
9. Asher-Greve & Westenholz 2013, p. 262.
10. Asher-Greve & Westenholz 2013, p. 77.
11. George 2003, pp. 459-460.
12. George 2003, p. 461.

منابع

• Archi, Alfonso (2013). "The West Hurrian Pantheon and Its Background". In Collins, B. J.; Michalowski, P. (eds.). Beyond Hatti: a tribute to Gary Beckman. Atlanta: Lockwood Press. ISBN 978-1-937040-11-6. OCLC 882106763.
• Archi, Alfonso (2019). "Šamagan and the Mules of Ebla. Syrian Gods in Sumerian Disguise". Between Syria and the Highlands: studies in honor of Giorgio Buccellati & Marilyn Kelly-Buccellati. Rome: Arbor Sapientiae editore. ISBN 88-31341-01-4. OCLC 1137837171.
• Asher-Greve, Julia M.; Westenholz, Joan G. (2013). Goddesses in Context: On Divine Powers, Roles, Relationships and Gender in Mesopotamian Textual and Visual Sources (PDF). ISBN 978-3-7278-1738-0.
• Beaulieu, Paul-Alain (1991). "Neo-Babylonian Larsa: A Preliminary Study". Orientalia. GBPress- Gregorian Biblical Press. 60 (2): 58–81. ISSN 0030-5367. JSTOR 43075908. Retrieved 2022-02-11.
• Beaulieu, Paul-Alain; Frahm, Eckart; Horowitz, Wayne; Steele, John (2017). "The Cuneiform Uranology Texts: Drawing the Constellations". Transactions of the American Philosophical Society. American Philosophical Society, American Philosophical Association. 107 (2): I–121. ISSN 0065-9746. JSTOR 44810503. Retrieved 2023-07-12.
• Cavigneaux, Antoine; Krebernik, Manfred (1998), "NIN.Aja", Reallexikon der Assyriologie (به آلمانی), retrieved 2023-07-13
• Cavigneaux, Antoine; Krebernik, Manfred (1998a), "Nin-kara", Reallexikon der Assyriologie (به آلمانی), retrieved 2023-07-13
• Cavigneaux, Antoine; Krebernik, Manfred (1998b), "Nin-mul-guna", Reallexikon der Assyriologie (به آلمانی), retrieved 2023-07-13
• Cavigneaux, Antoine; Krebernik, Manfred (1998c), "Nin-sudaĝ", Reallexikon der Assyriologie (به آلمانی), retrieved 2023-07-13
• Frayne, Douglas (1990). Old Babylonian Period (2003-1595 B.C.). RIM. The Royal Inscriptions of Mesopotamia. University of Toronto Press. doi:10.3138/9781442678033. ISBN 978-1-4426-7803-3.
• George, Andrew R. (1993). House most high: the temples of ancient Mesopotamia. Winona Lake: Eisenbrauns. ISBN 0-931464-80-3. OCLC 27813103.
• George, Andrew R. (2003). The Babylonian Gilgamesh epic: introduction, critical edition and cuneiform texts. Oxford New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-814922-0. OCLC 51668477.
• Harris, Rivkah (1975). Ancient Sippar: a Demographic Study of an Old-Babylonian City, 1894-1595 B.C. Uitgaven van het Nederlands Historisch-Archaeologisch Instituut te Istanbul. Nederlands Historisch-Archaeologisch Instituut. Retrieved 2022-06-12.
• Hunger, Hermann; Pingree, David (1999). Astral sciences in Mesopotamia. Leiden: Brill. ISBN 978-90-04-29413-4. OCLC 944920350.
• Krebernik, Manfred (2011), "Šer(i)da", Reallexikon der Assyriologie (به آلمانی), retrieved 2023-07-13
• Krebernik, Manfred (2011a), "Sonnengott A. I. In Mesopotamien. Philologisch", Reallexikon der Assyriologie (به آلمانی), retrieved 2021-08-08
• Krebernik, Manfred (2013), "Sudaĝ", Reallexikon der Assyriologie (به آلمانی), retrieved 2021-08-08
• Krebernik, Manfred (2013a), "Sudgan/m", Reallexikon der Assyriologie (به آلمانی), retrieved 2023-07-13
• Krul, Julia (2018). The Revival of the Anu Cult and the Nocturnal Fire Ceremony at Late Babylonian Uruk. BRILL. doi:10.1163/9789004364943_004. ISBN 9789004364936.
• Lambert, Wilfred G. (2013). Babylonian creation myths. Winona Lake, Indiana: Eisenbrauns. ISBN 978-1-57506-861-9. OCLC 861537250.
• Nakata, Ichiro (1995). "A Study of Women's Theophoric Personal Names in Old Babylonian Texts from Mari". Orient. The Society for Near Eastern Studies in Japan. 30 and 31: 234–253. doi:10.5356/orient1960.30and31.234. ISSN 1884-1392.
• Selz, Gebhard (1995). Untersuchungen zur Götterwelt des altsumerischen Stadtstaates von Lagaš (به آلمانی). Philadelphia: University of Pennsylvania Museum. ISBN 978-0-924171-00-0. OCLC 33334960.
• Sharlach, Tonia (2007). "Social Change and the Transition from the Third Dynasty of Ur to the Old Babylonian Period". In Crawford, Harriet E. W. (ed.). Regime change in the ancient Near East and Egypt: from Sargon of Agade to Saddam Hussein. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-726390-9. OCLC 71163766.
• Taracha, Piotr (2009). Religions of Second Millennium Anatolia. Harrassowitz. ISBN 978-3447058858.
• Tugendhaft, Aaron (2016). "Gods on clay: Ancient Near Eastern scholarly practices and the history of religions". In Grafton, Anthony; Most, Glenn W. (eds.). Canonical Texts and Scholarly Practices. Cambridge: Cambridge University Press. doi:10.1017/cbo9781316226728.009.
• Volk, Konrad (1998), "Nin-ul-šutag", Reallexikon der Assyriologie (به آلمانی), retrieved 2023-07-13
• Westenholz, Joan G. (2010). "Ninkarrak – an Akkadian goddess in Sumerian guise". Von Göttern und Menschen. BRILL. doi:10.1163/9789004187474_020.
• Woods, Christopher (2009). "At the Edge of the World: Cosmological Conceptions of the Eastern Horizon in Mesopotamia". Journal of Ancient Near Eastern Religions. 9 (2): 183–239. doi:10.1163/156921109X12520501747912. ISSN 1569-2116. Retrieved 2021-08-08.