From Wikipedia, the free encyclopedia
آفرینشگرایی یا خلقتگرایی (به انگلیسی: Creationism) باوری مذهبی است که براساس آن گیتی و زندگی، توسط موجود یا موجوداتی فراطبیعی (عموماً با نام خدا) بهوجود آمدهاند.[1][2] این باور در مقابل نتایج علمی است، که وجود زندگی و گیتی را با فرایندهای طبیعی توضیح میدهند[3] و از نظر علمی در دستهٔ شبهعلم قرار میگیرد.[4][5][6][7][8] اصطلاح آفرینشگرا اولین بار در سال ۱۸۵۶ میلادی در نامهای از چارلز داروین، برای اشاره به کسانی که براساس دلایل مذهبی با گسترش فرگشت در علوم مخالفت میکردند، بهکار رفت.[9] آفرینشگرایی طیف زیادی از دیدگاهها را شامل میشود؛ از جمله نسخهٔ الهیاتی آن، که بهصورت فرگشت الهی شناخته میشود و باور دارد که یافتههای علم و آفرینش هر دو صحیح هستند. اما عبارت آفرینشگرا عموماً برای اشاره به آفرینشگراهای لفظی (به انگلیسی: literal creationist) مورد استفاده قرار میگیرد، که جنبههای مختلف علمی را رد کرده و به جای آن باورهای شبهعلمی را گسترش میدهند.[10][11]
آفرینشگراها عموماً بنیاد باورهای خود را بر خوانش بنیادگرایانه از کتب آسمانی، مانند روایت آفرینش در قرآن یا سفر پیدایش بنا میکنند.[12]
برخی آفرینشگرایان معیارهایی نظیر علت وجودی، مبدأ و غایت حکیمانه را جزو شروط و معیارهای یک اندیشه قابل قبول میدانند، حال آنکه نظریات علمی از جمله نظریه فرگشت، مبتنی بر چنین رویکردی نیست و قائل به چنین معیارهایی نمیباشد.[13]
شالوده بسیاری از اعتقادات آفرینش گرایان تفسیری تحت اللفظی[پانویس 1] یا نیمه تحت اللفظی[پانویس 2] از عهد عتیق است، به خصوص از داستانهای سفر پیدایش:
عنصری مهم فراتر از این، تفسیر گاهنگاری انجیلی است، سیستم مفصل دورانهای حیات،[پانویس 3] «نسلها»،[پانویس 4] و دیگر طریقی که از طریق آن کتاب مقدس، گذر رویدادها را برآورد میکند، از سفر پیدایش (پیدایش ۱:۱) تا کتاب دانیال، آخرین کتاب انجیلی که این گاهنگاری در آن نمود پیدا میکند. دهههای اخیر تلاشهایی را برای پایین آوردن پیوند آفرینشگرایی از کتاب مقدس و قالبگیری مجدد آن به عنوان علم به خود دیدهاست: این تلاشها شامل علوم آفرینش و طراحی هوشمند میشود.[14] همچنین اشکال غیر مسیحی آفرینش گرایی نیز وجود دارند، بهطور قابل ملاحظه ای آفرینش گرایی اسلامی و آفرینش گرایی هندو.
تلاشهای مختلفی صورت گرفتهاست تا آفرینشگرایی را دستهبندی کند.[10] آفرینشگرایی که طیف وسیعی از باورها را شامل میشود را میتوان بهصورت کلی به ردههای زیر دستهبندی کرد.
بهوجود آمدن انسان | بهوجود آمدن گونههای زیستی | زمین | عمر گیتی | |
---|---|---|---|---|
آفرینشگرایی زمین جوان | مستقیماً توسط خدا. | مستقیماً توسط خدا. بدون هرگونه فرگشت. | عمر کمتر از ۱۰٬۰۰۰ سال.
شکل کلی آن توسط یک سیل جهانی تغییر کردهاست. |
کمتر از ۱۰٬۰۰۰ سال. (برخی این را فقط برای منظومه شمسی میپذیرند) |
آفرینشگرایی حفرهای | عمر مطرح شده علمی.
شکل کلی آن توسط یک سیل جهانی تغییر کردهاست. |
عمر مطرح شده علمی. | ||
آفرینشگرایی تدریجی | مستقیماً توسط خدا بهصورت نخستیها | آفرینش مستقیم و فرگشت بعد از آن. نسب مشترک با انسانها ندارند. | عمر مطرح شده علمی.
بدون سیل جهانی. |
عمر مطرح شده علمی. |
طراحی هوشمند | طرفدارانش عقاید مختلفی دارند (برای مثال مایکل بهی به فرگشت از نخستیها اعتقاد دارد) | در گذشته توسط معجزه بهوجود آمدهاند. دلیل ارائه شده آنها پیچیدگی کاهشناپذیر است. | باورهای متفاوت. برخی اعتقاد دارند زمین توسط معجزه بهوجود آمدهاست. | عمر مطرح شده علمی. |
فرگشت الهی
(آفرینشگرایی فرگشتی) |
فرگشت از نخستیها. | فرگشت از یک جد مشترک. | عمر مطرح شده علمی.
بدون سیل جهانی. |
عمر مطرح شده علمی. |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.