آشغالدونی
From Wikipedia, the free encyclopedia
«آشغالدونی» داستان بلند نمادگرایانهای است از غلامحسین ساعدی که در سال ۱۳۴۵ در مجموعه داستانی با عنوان گور و گهواره از سوی انتشارات نیل منتشر شدهاست. محور این داستان نیز مانند دیگر داستانهای شهری ساعدی ترس است؛ ترس از چیزی چنان آمیخته به زندگی و روابط انسانها که مبدل به امری ناشناخته شدهاست؛ چیزی ساخته دست بشر (مانند پول) که محصول روابط اجتماعی آدمهاست که ساعدی آن را ترسی بدیهیتر و علاجناپذیرتر از واهمههای فضای روستایی میداند.
«آشغالدونی» | |||
---|---|---|---|
اثر غلامحسین ساعدی | |||
کشور | ایران | ||
زبان | فارسی | ||
ژانر(ها) | نمادگرایانه | ||
انتشار | |||
منتشرشده در | تهران | ||
نوع نشریه | چاپی | ||
ناشر | انتشارات نیل | ||
نوع رسانه | کتاب | ||
تاریخ نشر | ۱۳۴۵ خورشیدی[1] | ||
گاهنگاری | |||
مجموعه | گور و گهواره | ||
| |||
|
این داستان بهصورت اولشخص و از دریچه ذهن علی، جوانی شهرستانی که با پدرش گدایی میکند، روایت میشود. راوی و پدرش حین پرسهزدن در اطراف شهر به یک بیمارستان میرسند و آنجا میمانند. پسر وارد محیط بیمارستان میشود و با کارکنان بیمارستان دوست شده و از این راه برای خودش کارهایی پیدا میکند. او بهتدریج بیشتر و بیشتر آلوده میشود و از نوجوانی فقیر به یک تبهکار مبدل میشود.
«آشغالدونی» نمونهٔ نگاه روشنفکران در نظام پیش از انقلاب ۱۳۵۷ ایران به مقولاتی چون بیکاری، انحطاط اخلاقی و سرکوب سیاسی در قالب داستان است که طی آن، ساعدی تلویحاً سوءاستفادهٔ عوامل حکومت از فرودستان و فقرا را نشان میدهد اما اقبال به داستان ساعدی باوجود محبوبیت خودش، کم بود و داستانی حاشیهای خوانده شد؛ درحالیکه ساعدی به سطحی عمیقتر نقب زده بود و تصویر درستتری از حاشیهنشینانی بهدست میداد که در رخدادهای منجر به انقلاب ۱۳۵۷ ایران و پس از آن مؤثر بودند. ساعدی در این داستان، برخلاف بسیاری از نویسندگان رمانتیک، شهر را در مقابل روستا قرار نمیدهد؛ چراکه در پس شهر و روابط حاکم بر آن، روستا را میبیند و پس از گذشت پنجاه سال داستان همچنان برای خواننده باورپذیر است.
در سال ۱۳۵۳ داریوش مهرجویی با همکاری ساعدی فیلمنامهای از روی داستان «آشغالدونی» نوشت که بر اساس آن فیلم دایرهٔ مینا به کارگردانی او ساخته شد. مهرجویی در دایرهٔ مینا، به نوعی واقعگرایی اجتماعی دست مییابد که سهم عمدهای از این اتفاق - همچون فیلم گاو - از نوشتهٔ غلامحسین ساعدی است.
این داستان را در سال ۱۹۸۱ جولی اس. میثمی به انگلیسی ترجمه کرده و در مجموعهای به کوشش حسن جوادی با عنوان دندیل: داستانهایی از زندگی ایرانیان بهچاپ رسیدهاست.