سارگیس جانبازیان

سارگیس جانبازیان (ارمنی: Սարգիս Ջանբազյան; زادهٔ ۱۵ ژانویه ۱۹۱۳ – درگذشته ۱۱ دسامبر ۱۹۶۳) رقصنده، رقص‌پرداز، تهیه‌کننده ارمنستانی-ایرانی بود که به «پدر رقص باله ایران» مشهور است.

سارگیس جانبازیان
زادهٔ	۱۵ ژانویه ۱۹۱۳ ۲۶ دی ۱۲۹۲ آرماویر، استان آرماویر، ارمنستان
درگذشت	۱۱ دسامبر ۱۹۶۳ ۲۰ آذر ۱۳۴۲ (۴۹ سال) تهران، ایران
ملیت	ارمنستانی-ایرانی
پیشه(ها)	رقصنده، رقص‌پرداز، تهیه‌کننده
شناخته‌شده برای	«پدر رقص باله ایران»
آثار برجسته	باله، رقص
همسر	فلور جانبازیان (ازدواج ۱۹۵۰)[۱]
فرزندان	آنا[الف] و آلبرت[۲]

هنر باله در ایران نیز پس از انقلاب روسیه به وسیله شهروندان ارمنی تباری که سارگیس جانبازیان در صدر آنان قرار داشت رواج یافت^{[نیازمند منبع]}. علاوه بر جانبازیان دو مهاجر ارمنی دیگر، مادام یلنا آودیسیان و مادام کرنلی نیز نقش‌های اصلی و تعیین‌کننده‌ای در معرفی هنر باله به جامعه فرهنگی و هنری ایران آن زمان داشتند^{[نیازمند منبع]}.

زندگی‌نامه

در سال ۱۲۹۲ (۱۹۱۳) در شهر آرماویر ارمنستان به دنیا آمد.^[۳][۴][۵] پدر سارگیس از ارمنی‌های وان و مادرش از ارمنی‌های ارزروم بودند.^[۶]

تحصیلات ابتدایی را در زادگاهش گذراند.^[۷][۸] و سپس عازم سن پترزبورگ گشت^[۹][۱۰] و از آکادمی باله واهانوفا^[ب] به عنوان تک‌نواز، کارگردان و مربی رقص فارغ‌التحصیل شد^[۱۱] و سپس وارد دانشگاه لسگافت^[پ] لنینگراد گردید.^[۱۲]

جانبازیان در این دانشگاه به رشته ژیمناستیک روی آورد.^[۱۳][۱۴] و پس از اتمام تحصیلاتش به استخدام تئاتر دولتی این شهر درآمد^[۱۵] و سپس در سال ۱۳۱۷ (۱۹۳۸) به همراه خانواده اش به ایران مهاجرت کرد.^{[ت][۱۶][۱۷]} و در شهر قزوین اقامت گزید.^[۱۸]

سارگیس جانبازیان پس از اجرای چند باله و تشویق مردم قزوین در سال ۱۳۲۰ به تهران رفت و اولین هنرستان باله را در این شهر پایه‌گذاری کرد.^[۱۹] در سال ۱۳۲۰ (۱۹۴۱) در تهران «هنرستان رقص تهران» را تأسیس نمود.^[۲۰] وی همچنین مؤسس پرآوازه‌ترین گروه رقص تهران در سال ۱۳۴۱ (۱۹۶۲) می‌باشد.^[۲۱] گروهی که در نتیجه تلاش‌های بی‌وقفه چندین ساله جانبازیان به گروهی حرفه‌ای تبدیل شد.^[۲۲]

از ویژگی‌های کار جانبازیان این است که به باله کلاسیک و رقص‌های فولکلور بسیار اهمیت می‌داد و هر دوی این‌ها را در برنامه‌های درسی خود جای می‌داد.^[۲۳] و در برنامه‌های نمایشی خود باله و رقص‌های ایرانی و ارمنی را هم اجرا می‌کرد.^[۲۴] همچنین علاقه بسیاری به اجرای پوئم ـ سیمفونی داشت و گفته می‌شود نخستین اجرای پوئم ـ سمفونی در ایران به نام «» توسط وی کارگردانی و اجرا شده‌است.^[۲۵] کاری که متشکل بوده از بخش هایی از سمفونی فواره باغچه سرای

سارگیس جانبازیان در طول دوران ۲۷ سال فعالیت‌های حرفه ای در ایران شاگردان و مربیان بی شماری تربیت کرد.^[۲۶][۲۷]

به دلیل علاقه زیادی که به زبان و داستان‌های ایرانی داشت چند باله بر اساس آثار ادبی ایرانی از جمله «رستم و تهمینه» را به کمک احسان یارشاطر، استاد زبان و ادبیات فارسی، به روی صحنه برد.^[۲۸]

جانبازیان در ۲۰ آذر ۱۳۴۲ (۱۱ دسامبر ۱۹۶۳) در سن ۴۹ سالگی در تهران بر اثر سکته قلبی درگذشت.^{[۲۹][۳۰][۳۱][۳۲]}

آنا جانبازیان می‌گوید:^[۳۳]

"پدرم انرژی بی حد وحساب و پایان ناپذیری داشت. او روح بزرگی بود که هنگام رقص هرگز حتی برای یک لحظه هم نمی‌توانستید چشم از او بردارید. بیشتر اوقات کودکی من به تماشای رقص درکلاس‌های پدرم می‌گذشت. وقتی که کلاس تمام می‌شد، آن وقت نوبت من بود که روی زمین چوبی بازی کنم و رقص‌های خودم را طراحی کنم. من در چنین محیطی بزرگ شدم. شنیدن موسیقی، تماشای اجراهای کم نظیر و ادای رقصندگان دیگر را درآوردن."

اجراها

^[۳۴]

• فواره باغچه‌سرای
• رویاهای حافظ
• دختر گل‌فروش چینی
• حسادت
• مینیاتورهای ایرانی
• آنوش
• گل گندم
• تبرزنان
• ملوانان
• زندگی و مرگ (یا رقص مار)
• رقص نماز
• قالی کرمان
• شالی‌کار

نگارخانه

• 
  سارگیس جانبازیان در حال آموزش
• 
  سارگیس جانبازیان در تهران (۱۹۴۸ میلادی)
• 
  سارگیس جانبازیان باله «فوارهٔ باغچه سرای» در نقش (گرای)

جستارهای وابسته

• رقص باله
• سازمان باله ایران
• یلنا آودیسیان
• فهرست ارمنی‌های ایران
• ارمنی‌های ایران

توضیحات

1. Աննա (Անահիտ)
2. Vaganova Academy of Russian Ballet
3. Lesgaft National State University of Physical Education, Sport and Health
4. در نتیجه فشارهای دولت شوروی سابق بر مردم ارمنستان، بسیاری از آنها راهی کشورهای دیگر شدند.

پانویس

1. Sabaye Moghaddam, «DJANBAZIAN, Sarkis – Encyclopaedia Iranica».
2. Sabaye Moghaddam, «DJANBAZIAN, Sarkis – Encyclopaedia Iranica».
3. خاچیکیان، سرکیس جانبازیان و نخستین هنرستان باله تهران.
4. لازاریان، دانشنامه ایرانیان ارمنی، ۴۴۸.
5. خطیبی، میراث سرکیس جانبازیان؛ رقص و باله در گفتگو با آنا جانبازیان.
6. خاچیکیان، سرکیس جانبازیان و نخستین هنرستان باله تهران.
7. لازاریان، دانشنامه ایرانیان ارمنی، ۴۴۸.
8. خاچیکیان، سرکیس جانبازیان و نخستین هنرستان باله تهران.
9. لازاریان، دانشنامه ایرانیان ارمنی، ۴۴۸.
10. خاچیکیان، سرکیس جانبازیان و نخستین هنرستان باله تهران.
11. لازاریان، دانشنامه ایرانیان ارمنی، ۴۴۸.
12. لازاریان، دانشنامه ایرانیان ارمنی، ۴۴۸.
13. خاچیکیان، سرکیس جانبازیان و نخستین هنرستان باله تهران.
14. لازاریان، دانشنامه ایرانیان ارمنی، ۴۴۸.
15. لازاریان، دانشنامه ایرانیان ارمنی، ۴۴۸.
16. لازاریان، دانشنامه ایرانیان ارمنی، ۴۴۸.
17. خطیبی، میراث سرکیس جانبازیان؛ رقص و باله در گفتگو با آنا جانبازیان.
18. لازاریان، دانشنامه ایرانیان ارمنی، ۴۴۸.
19. خطیبی، میراث سرکیس جانبازیان؛ رقص و باله در گفتگو با آنا جانبازیان.
20. لازاریان، دانشنامه ایرانیان ارمنی، ۴۴۸.
21. لازاریان، دانشنامه ایرانیان ارمنی، ۴۴۸.
22. لازاریان، دانشنامه ایرانیان ارمنی، ۴۴۸.
23. خاچیکیان، سرکیس جانبازیان و نخستین هنرستان باله تهران.
24. خاچیکیان، سرکیس جانبازیان و نخستین هنرستان باله تهران.
25. خاچیکیان، سرکیس جانبازیان و نخستین هنرستان باله تهران.
26. خطیبی، میراث سرکیس جانبازیان؛ رقص و باله در گفتگو با آنا جانبازیان.
27. خطیبی، میراث سرکیس جانبازیان؛ رقص و باله در گفتگو با آنا جانبازیان.
28. خطیبی، میراث سرکیس جانبازیان؛ رقص و باله در گفتگو با آنا جانبازیان.
29. لازاریان، دانشنامه ایرانیان ارمنی، ۴۴۸.
30. خطیبی، میراث سرکیس جانبازیان؛ رقص و باله در گفتگو با آنا جانبازیان.
31. Sabaye Moghaddam, «DJANBAZIAN, Sarkis – Encyclopaedia Iranica».
32. خاچیکیان، سرکیس جانبازیان و نخستین هنرستان باله تهران.
33. خطیبی، میراث سرکیس جانبازیان؛ رقص و باله در گفتگو با آنا جانبازیان.
34. Sabaye Moghaddam, «DJANBAZIAN, Sarkis – Encyclopaedia Iranica».

منابع

• خاچیکیان، لیا (۱۳۹۱). «سرکیس جانبازیان و نخستین هنرستان باله تهران». دوهفته‌نامه اجتماعی فرهنگی هویس (۱۲۰).
• خطیبی، فیروزه (۱۳۹۲). «میراث سرکیس جانبازیان؛ رقص و باله در گفتگو با آنا جانبازیان». بی‌بی‌سی فارسی.
• لازاریان، ژانت دیگرانوهی (۱۳۸۲)، «حرکات موزون (باله)»، دانشنامه ایرانیان ارمنی، تهران: انتشارات هیرمند، ص. ۴۴۸، شابک ۹۶۴-۶۹۷۴-۵۰-۳

• Sabaye Moghaddam, Maria (July 15, 2009). "DJANBAZIAN, Sarkis". Encyclopaedia Iranica.
• Սարգիս Ջանբազյան at Avproduction.am

---

• صبای‌مقدم، ماریا. «هفتاد سال خدمت به هنر رقص ایران». رادیو زمانه.
• صبای‌مقدم، ماریا (۱۳۸۷). «همه چیز در نظر او می‌رقصد». رادیو زمانه.
• «طراحان رقص اتحادیه اروپا، نوآوری‌های خود را در هنر باله مدرن و معاصر به روسیه می‌آورند». صدای آمریکا.
• ارمنیان ایران،فصلنامه فرهنگی پیمان - شماره ۶۴ - سال هفدهم - تابستان ۱۳۹۲
• تکمیل همایون، ناصر (۱۳۸۳). «درآمدی بر چگونگی حیات اجتماعی و فرهنگی ارمنیان قزوین». فصلنامه فرهنگی پیمان. سال هشتم (۲۸).

پیوند به بیرون

• تارنمای آموزشگاه رقص جانبازیان
• «سرکیس جانبازیان». یادگاران. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ ژوئن ۲۰۱۵.
• -. [- «تاریخچه رقص در ایران»] مقدار |نشانی= را بررسی کنید (کمک). -.