حسین علیزاده

برای دیپلمات ایرانی، حسین علیزاده (دیپلمات) را ببینید.

حسین محمد علیزاده (زادهٔ ۱ شهریور ۱۳۳۰) موسیقی‌دان، ردیف‌دان، آهنگ‌ساز، پژوهش‌گر و نوازنده تار و سه‌تار اهل ایران و نامزد دریافت ۳ جایزه گرمی است.

حسین علیزاده
حسین علیزاده در حال نواختن شورانگیز در کنسرت میلان ۲۰۱۰
اطلاعات پس‌زمینه
نام تولد	حسین محمد علیزاده
زاده	۱ شهریور ۱۳۳۰ ‏(۷۳ سال) تهران، ایران
ژانر	کلاسیک ایرانی
ساز(ها)	تار، سه‌تار، تنبور، شورانگیز، سلانه، دیوان، بربط و رباب
ناشر(ان)	ماهور، مؤسسه فرهنگی-هنری تار و پود، دل‌آواز
دانشگاه	دانشکدهٔ هنرهای زیبای دانشگاه تهران، دانشگاه آزاد برلین
استاد(ها)	هوشنگ ظریف، حبیب‌الله صالحی، محمود کریمی، علی اکبر شهنازی، داریوش صفوت، نورعلی برومند، سعید هرمزی، یوسف فروتن، و عبدالله دوامی، حسین دهلوی
آلبوم پرآوازه	دلشدگان، نی‌نوا، بی تو بسر نمی‌شود، گبه، ترکمن، زیر تیغ، شورانگیز، راز و نیاز،فریاد
جایزه(ها)	سیمرغ بلورین بهترین موسیقی فیلم از جشنواره فجر برای فیلم‌های گبه، زشت و زیبا، آواز گنجشک‌ها و ملکه (۴بار) نامزد دریافت جایزه جایزه گرمی برای آلبوم‌های فریاد، بی تو بسر نمی‌شود و به تماشای آب‌های سپید (۳بار)
وبگاه	وبگاه رسمی حسین علیزاده

وی یکی از چهره‌های تحسین‌شده موسیقی فیلم در ایران به‌شمار می‌آید و آثاری چون دلشدگان (۱۳۷۰)، گبه (۱۳۷۴)، زشت و زیبا (۱۳۷۷)، زمانی برای مستی اسب‌ها (۱۳۷۸)، لاک‌پشت‌ها هم پرواز می‌کنند (۱۳۸۶)، آواز گنجشک‌ها (۱۳۸۷) و ملکه (۱۳۹۰) از ساخته‌های اوست.^[1] وی با کسب ۴ سیمرغ بلورین برای فیلم‌های گبه، زشت و زیبا، آواز گنجشک‌ها و ملکه، مشترکاً به همراه مجید انتظامی و محمدرضا علیقلی برنده بیش‌ترین سیمرغ بلورین در بخش بهترین موسیقی متن از جشنواره فیلم فجر است.^[2]

حسین علیزاده از مهم‌ترین ارکان تربیتی و مربیان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سالهای دهه پنجاه بوده است.^[3]

زندگی

علیزاده سال ۱۳۳۰ در منطقه سید نصرالدین بازار تهران^[4] از پدری اهل ارومیه متولد شد.^[5] پس از تحصیل در هنرستان موسیقی به دانشکدهٔ هنرهای زیبای دانشگاه تهران رفت و هم‌زمان در مرکز حفظ و اشاعهٔ موسیقی به یادگیری و اجرای کنسرت پرداخت. او نزد هوشنگ ظریف، حبیب‌الله صالحی، محمود کریمی، علی اکبر شهنازی، داریوش صفوت، نورعلی برومند، سعید هرمزی، یوسف فروتن و عبدالله دوامی موسیقی آموخته‌است^[6] و در سال‌های آغازین دههٔ ۱۳۶۰ خورشیدی در مدرسهٔ عالى هنرهاى برلین غربى (دانشگاه هنرهاى برلين امروز) نیز تحصیل کرده‌است.^[7]

علیزاده در سال ۱۳۴۷ عضو ارکستر رودکی شد. او با عضویت در کانون چاووش همراه با دیگر استادان موسیقی ایران از جمله محمدرضا لطفی و پرویز مشکاتیان آثار جاودانه‌ای در موسیقی ایران به نام مجموعه آلبوم‌های چاووش اجرا کرد و نیز با آموزش به هنرجویان موسیقی تأثیر مهمی در تربیت موسیقی‌دانان و نوازندگان پس از انقلاب گذاشت. بخش مهمی از تصنیف‌های انقلابی آن روزگار از جمله تصنیف شهید با صدای شهرام ناظری از ساخته‌های علیزاده در آن دوران است.

علیزاده در اوایل دههٔ هفتاد ریاست هنرستان موسیقی را بر عهده داشت. وی از اواخر دهه ۷۰ تا سال ۱۳۸۴ با محمدرضا شجریان در قالب گروهی چهار نفره همراه با کیهان کلهر و همایون شجریان به برگزاری کنسرت و اجرای برنامه در کشورهای مختلف مشغول بود.

حسین علیزاده دارای دو فرزند به نام‌های صبا (نوازندهٔ کمانچه) و نیما (نوازندهٔ رباب و تار) است که هم‌اکنون در گروه هم‌آوایان زیر نظر علیزاده فعالیت دارند.^[8][9]

افتخارات

از راست به چپ: علیزاده، همایون شجریان، محمدرضا شجریان و کیهان کلهر

حسین علیزاده تا به حال سه بار برای آلبوم‌های فریاد، بی تو به سر نمی‌شود و به تماشای آب‌های سپید نامزد جایزه گرمی در بخش «بهترین آلبوم سنتی جهان» شده‌است.^[10] جوایز گرمی معتبرترین جایزه صنعت ضبط و پخش موسیقی در آمریکا محسوب می‌شوند.^[11]

• حسین علیزاده چهار بار جایزه بهترین موسیقی فیلم را از جشنواره فیلم فجر برای فیلم‌های گبه، زشت و زیبا، آواز گنجشک‌ها و ملکه به دست آورده‌است.
• دریافت جایزه بهترین موسیقی متن برای فیلم آسمان زرد کم عمق در جشن انجمن منتقدان سینمای ایران در سال ۱۳۹۲.^[12]
• وی در هفتم آذر ۱۳۹۳، در نامه‌ای از دریافت «نشان شوالیه هنر و ادب فرانسه» اعلام انصراف کرد و نوشت که «خود را بی‌نیاز از دریافت هر نشانی» می‌داند. علیزاده در عین حال گفته‌است که «هدیه ملت بافرهنگ فرانسه» را «ارج می‌نهیم». او در نامه خود گفت: «اگر سفیر سیاسی و فرهنگی کشور فرانسه هدیه ملت بافرهنگ فرانسه را به سینه هنرمندان بزرگ ما نصب می‌کند، آن را ارج می‌نهیم و ما نیز ستایش می‌کنیم ستارگان پرافتخار تاریخ خود را.» علیزاده با این حال اضافه کرد: «شاید اگر در دیار ما توجه و درک از هنر والای موسیقی نزد مسئولان می‌بود، یک هدیه و عنوان غیرخودی این همه انعکاس نداشت. وقتی در فضای هنری نور کافی نباشد، چراغی کوچک خورشید می‌شود». او در پایانِ نامه خود نوشت: «ضمن قدردانی از مسئولان کشور و سفارت فرانسه، به احترام مردم هنرپرور و هنردوست ایران، به نام حسین علیزاده قناعت کرده، تا آخر عمر به آن پیشوند یا پسوندی نخواهم افزود.»^[13][14]
• دریافت جایزهٔ دو سالانهٔ موسیقی جهانی آسیا (به انگلیسی: Asian world music Award) از بنیاد مرکز موسیقی جهان (به انگلیسی: World Music center)، کره‌جنوبی، در ۴ خرداد ۱۳۹۶ (۲۶ می ۲۰۱۷). این جایزه به هنرمندانی که باعث ارتباط کشورشان با دیگر نقاط جهان، به‌ویژه کشورهای آسیایی شده‌اند، اهدا می‌شود.^[15][16]

آثار

آلبوم‌ها
نام آلبوم	سال انتشار	آهنگساز	نوازنده	خواننده	ناشر	توضیحات
واریاسیون‌های کردی، ارکسترال	-	آری	آری
عصیان، ارکسترال	-	آری	آری
سواران دشت امید	۱۳۵۶	آری	آری	بیژن کامکار، شهرام ناظری
حصار	۱۳۵۶	آری	آری			قطعه موسیقی
دستگاه نوا		آری	آری	پریسا
ماهور		آری	آری	پریسا
کنسرت همایون	-	آری	آری		مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور	دونوازی ابداعی با سه‌تار و تنبک مجید خلج
راست پنجگاه	-	آری	آری		مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور	دونوازی ابداعی با تار و تنبک مجید خلج
کنسرت نوا	-	آری	آری		مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور	دونوازی با تار و تنبک مجید خلج
سرودهای آذربایجان	-	آری	آری
ماهور	۱۳۶۱	آری	آری		مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور	تک نوازی با تار
سه‌گاه	۱۳۶۲	آری	آری		مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور	تک نوازی با تار
نی‌نوا	۱۳۶۲	آری	آری		مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور - کرشمه
نوروز	۱۳۶۲	آری	آری	شهرام ناظری	world network
ترکمن	۱۳۶۷	آری	آری		مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور	تک نوازی ابداعی با سه‌تار
شورانگیز	۱۳۶۷	آری	آری	شهرام ناظری	مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور
راز و نیاز	۱۳۶۷	آری	آری	علی‌رضا افتخاری	مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور	اجرا با گروه عارف
نوبانگ کهن	۱۳۶۸	آری	آری		مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور
آوای مهر	۱۳۷۰	آری	آری		مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور
صبحگاهی	۱۳۷۲	آری	آری	محسن کرامتی	مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور
همنوایی	۱۳۷۲	آری	آری		مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور	با همکاری ارشد طهماسبی و داریوش زرگری
پایکوبی	۱۳۷۲	آری	آری		مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور	تک نوازی ابداعی با سه‌تار
پریا و قصهٔ دخترای ننه دریا	۱۳۷۳	آری	آری		مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور
راز نو	۱۳۷۵	آری	آری	افسانه رثایی، محسن کرامتی، علی صمدپور	مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور
از اعصار (آلبوم)	۱۳۷۸	آری	آری	افسانه رثایی، محسن کرامتی، علی شیرازی	مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور
چهارگاه ـ بیات ترک	۱۳۸۰	آری	آری		مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور	با همکاری حسین عمومی و محمد قوی‌حلم
هجرانی	۱۳۸۰	آری	آری		مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور
پرنده‌ها		آری	آری	هما نیکنام		و تنبک مجید خلج
ساز نو		آری	آری	افسانه رثایی		و تنبک مجید خلج
مادران زمین		آری	آری	هما نیکنام، افسانه جهانگیری، پروین نمازی		تنبک مجید خلج
زمستان است	۱۳۸۰	آری	آری	محمدرضا شجریان	دل آواز
بی تو بسر نمی‌شود	۱۳۸۱	آری	آری	محمدرضا شجریان	دل آواز
سلانه	۱۳۸۱	آری	آری		مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور
فریاد	۱۳۸۳	آری	آری	محمدرضا شجریان	دل آواز
به تماشای آب‌های سپید	۱۳۸۲	آری	آری	افسانه رثایی	هرمس	با همکاری جیوان گاسپاریان- نامزد دریافت جایزه گرمی برای بهترین موسیقی سنتی جهان شد.[17]
ساز خاموش	۱۳۸۶	آری	آری	محمدرضا شجریان	دل آواز
سرود مهر	۱۳۸۶	آری	آری	محمدرضا شجریان	دل آواز
سرود گل	۱۳۸۶	آری	آری	افسانه رثایی		تنبک مجید خلج
آن و آن	۱۳۸۷	آری	آری		هرمس	دو نوازی سه‌تار و تنبک با پژمان حدادی
ماه و مه	۱۳۸۸	آری	آری		هرمس	تکنوازی ساز شورانگیز
من اگر پرنده بودم	۱۳۸۸	آری	آری	راحله برزگری (رها)	انتشارت کالیفرنیا، آمریکا	گروه‌نوازی، تصنیف و آواز به همراه گروه هم‌آوایان
نوای نور	۱۳۸۸	آری	آری		آوای خورشید در ایران و شرکت باموزیک در اروپا	دونوازی شورانگیز و تنبک مجید خلج
باده تویی	۱۳۹۲	آری	آری		نغمه حصار	به‌همراه گروه هم‌آوایان
سربداران	۱۳۹۲	فرهاد فخرالدینی	آری	بیژن کامکار	استودیو صبا	موسیقی متن مجموعه تلویزیونی سربداران
کنسرت باده تویی	اردیبهشت ۱۳۹۳	آری	آری	محمد معتمدی		به‌همراه گروه هم‌آوایان، آلبوم تصویری (ضبط کنسرت) مربوط به اجرای زنده آلبوم باده تویی
عشقیم گل	۱۳۹۴			تکخوان محمد معتمدی		به همراه گروه هم آوایان
غمنومه فریدون	تیر ۱۳۹۶	آری	آری			نویسنده و کارگردان پیمان قدیمی، اثر شنیداری
دستگاه‌های موسیقی ایرانی به روایت حسین علیزاده[18]	مهر ۱۴۰۳	آری	آری		انتشارات کارمان

موسیقی فیلم

موسیقی متن فیلم و سریال
نام فیلم/آلبوم	سال	آهنگساز	نوازنده	خواننده	ناشر	توضیحات
چوپانان کویر	۱۳۵۹	آری	آری
میراث کهن		آری	آری		مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور
از اعصار		آری	آری		مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور
دلشدگان	۱۳۷۰	آری	آری	محمدرضا شجریان	دل آواز
گبه	۱۳۷۴	آری	آری		ماهور	برندهٔ سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن جشنواره فیلم فجر
ابر و آفتاب	۱۳۷۵	آری	آری
مدرسه‌ای که باد برد	۱۳۷۶	آری	آری
ایران سرای من است	۱۳۷۷	آری	آری		مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور
زشت و زیبا	۱۳۷۷	آری	آری		مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور	برندهٔ سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن جشنواره فیلم فجر
دختران خورشید	۱۳۷۸	آری	آری
عشق طاهر	۱۳۷۸		آری
ابجد	۱۳۸۱	آری	آری
قلمرو بهشت		آری				بخشی از موسیقی متن پادشاهی بهشت، اثر ریدلی اسکات، ۲۰۰۵
لاک‌پشت‌ها هم پرواز می‌کنند	۱۳۸۳	آری	آری		مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور
زیر تیغ	۱۳۸۵	آری	آری		مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور
نیوه‌مانگ	۱۳۸۶	آری	آری
آواز گنجشک‌ها	۱۳۸۷	آری	آری		هرمس	برندهٔ سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن جشنواره فیلم فجر
در آن سوی	۱۳۸۸	آری	آری		آوای خورشید	موسیقی متن فیلم مستند همه مادران من
ملکه	۱۳۹۰	آری	آری			برندهٔ سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن جشنواره فیلم فجر
در چشم باد	۱۳۹۱	آری	آری			مجموعه تلویزیونی
آسمان زرد کم عمق	۱۳۹۱	آری	آری
آتابای	۱۳۹۸	آری	آری

کتاب‌ها

• ده قطعه برای تار ۱ نشر مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور
• ده قطعه برای تار ۲ نشر مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور
• ده قطعه برای تار ۳ نشر مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور
• ده قطعه برای تار ۴ نشر مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور
• ده قطعه برای تار ۵ نشر مؤسسه فرهنگی-هنری تار و پود
• ده قطعه برای تار ۶ نشر مؤسسه فرهنگی-هنری تار و پود
• پارتیتور نی‌نوا نشر مؤسسه فرهنگی-هنری تار و پود
• آموزش سه‌تار، دوره مقدماتی مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور
• آموزش تار و سه‌تار، دوره متوسطه مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور
• ردیف مقدماتی تار و سه‌تار (کتاب سوم هنرستان)
• بوسه‌های باران (تصنیف‌های حسین علیزاده) نشر مؤسسه فرهنگی-هنری ماهور، ۱۳۸۴، بازنویسی و نت‌نگاری: علی صمدپور^[19]

ابتکارها

سلانه، سازی است که سیامک افشاری زیر نظر علیزاده ساخته‌است و صدایی شبیه عود و تار دارد.

ابداع مقام داد و بیداد که از ترکیب گوشهٔ «داد» از دستگاه ماهور و گوشهٔ «بیداد» از دستگاه همایون است، از دیگر ابتکارهای حسین علیزاده است.^[20]

نگارخانه

• 
  محمدرضا شجریان،حسین علیزاده، کیهان کلهر و همایون شجریان در کنسرت لندن
• 
  حسین علیزاده در کنسرت مادرید، ماه مه ۲۰۱۱
• 
  حسین علیزاده و شهرام ناظری در کنسرت مادرید، ماه مه ۲۰۱۱
• 
  حسین علیزاده در کنسرت مادرید، ماه مه ۲۰۱۱
• 
  حسین علیزاده در کنسرت لندن
• 
  کنسرت میلان ۲۰۱۰ حسین علیزاده، کیهان کلهر و مجید خلج
• 
  حسین علیزاده و شهرام ناظری در کنسرت گروه دوستی

پانویس

1. «دربارهٔ خانه موسیقی». وبگاه رسمی خانهٔ موسیقی ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱ مهر ۱۳۹۰.
2. «حسین علیزاده رکورددار سیمرغ داران موسیقی متن فجر». باشگاه خبرنگاران جوان. دریافت‌شده در ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۲.
3. «حسین علیزاده دیروز و امروز کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان را بررسی می‌کند». خبرگزاری پانا | Pupils Association News Agency. ۲۰۲۴-۰۳-۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۳-۲۲.
4. «زندگی‌نامه؛ حسین علیزاده». دریافت‌شده در ۲۷ فروردین ۱۳۹۰.
5. «آپارات - سرویس اشتراک ویدیو». آپارات - سرویس اشتراک ویدیو. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۳-۰۶.
6. محمود خوشنام (۱۵ مهر ۱۳۸۹). «نوآوران سنتی؛ حسین علیزاده». وبگاه بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۲۰ مهر ۱۳۸۹.
7. «زندگینامه: حسین علیزاده». وبگاه همشهری‌آنلاین. ۳ آذر ۱۳۸۶. دریافت‌شده در ۲۰ مهر ۱۳۸۹.
8. «صبا علیزاده: یکی از دلایلی که به سمت موسیقی الکترونیک کشیده شدم اساتیدی مثل شهناز، بهاری و کسایی بودند». Musicema.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۲۶.
9. «تجربه زیسته کمانچه‌نوازی که پدرش حسین علیزاده است و مادرش فرشته خسروپور، در یک آلبوم». خبرگزاری ایلنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۲۶.
10. فیروزه خطیبی (۲۷ اسفند ۱۳۸۵). «حسین علیزاده و ساز تازه‌ای به نام «شورانگیز»». وبگاه رادیوفردا. دریافت‌شده در ۲۰ مهر ۱۳۸۹.
11. بی‌بی‌سی فارسی
12. «سایت سلام سینما». بایگانی‌شده از اصلی در ۱ فوریه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۳۰ ژانویه ۲۰۱۴.
13. حسین علیزاده نشان شوالیه فرانسه را نپذیرفت رادیو فردا
14. حسین علیزاده نشان هنر شوالیه دولت فرانسه را نپذیرفت بی‌بی‌سی فارسی
15. «حسین علیزاده برنده جایزه موسیقی جهانی آسیا شد». ایسنا. ۲۰۱۷-۰۵-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۵-۲۹.نگهداری یادکرد:تاریخ و سال (رده)
16. PARHA-NP.V.5.1.1. «روزنامه شرق». روزنامه شرق. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۵-۲۹.^{[پیوند مرده]}
17. وبگاه آمازون
18. «دستگاه-های-موسیقی-ایران – انتشارات کارمان». دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۰-۲۵.
19. «بوسه‌های باران تصنیف‌های حسین علیزاده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ سپتامبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۴ ژوئیه ۲۰۰۷.
20. ««راز نو» اثر جاودانه استاد حسین علیزاده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱ فوریه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۸ آوریل ۲۰۱۱.

منابع

• جلد نوار هجرانی، شماره ثبت ۴۸۱و، انتشارات ماهور
• جلد نوار نی‌نوا، انتشارات ماهور
• جلد نوار شورانگیز، انتشارات ماهور
• بانک جامع اطلاعات سینمای ایران
• شهرنازدار، محسن. گفتگو با حسین علیزاده دربارهٔ موسیقی ایران، تهران: نشر نی، ۱۳۸۳، شابک ‎۹۶۴-۳۱۲-۶۷۸-۱
• وبسایت رسمی حسین علیزاده

پیوند به بیرون

• متن کامل سخنرانی حسین علیزاده در دانشگاه فردوسی مشهد: نگاه رهبر انقلاب به موسیقی نگاه والایی است
• وبگاه رسمی حسین علیزاده
• علیزاده - گاسپاریان بایگانی‌شده در ۲۵ ژانویه ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine
• وبگاه = وبگاه رسمی نشر ماهور