بخش شیبکوه (بندر لنگه)

بخش شیبکوه، یکی از بخش‌های شهرستان بندر لنگه در استان هرمزگان ایران است. مرکز این بخش، شهر بندر چارک است.^[1]

بخش شیبکوه
اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	هرمزگان
شهرستان	بندر لنگه
مرکز بخش	بندر چارک
شهرها	بندر چارک
دهستان‌ها	مقام، بندر چارک
سال تأسیس	۱۳۶۹ خورشیدی
مردم
جمعیت	۱۸٬۶۴۵ نفر (۱۳۹۵)
مذهب	اکثریت اهل سنت
داده‌های دیگر
پیش‌شمارهٔ تلفن	۰۷۶

پیشینه

در دوران قدیم منطقه شیبکوه به چهار قسمت تقسیم شده بوده و زیر نفوذ چهار قبیله عرب بوده است؛ این قبایل عربی در سده نهم یا دهم هجری قمری از شبه جزیره عربستان به منطقه «شیبکوه» مهاجرت کرده بودند.

شیبکوه به معنی زیرتپه‌ها بوده و این نام به نواری ساحلی به طول ۲۸۰ کیلومتر در امتداد خلیج فارس اشاره دارد که از شمال به طیف وسیعی از تپه‌های دامنه زاگرس می‌رسد؛ این منطقه از بنک تا بندر لنگه کشیده شده و برخی نیز معتقدند که بندرمقام، شمالی‌ترین نقطه نوار شیبکوه است. عرض این نوار در بندر کنگان به ۱۰ کیلومتر و در بندر مقام به ۵۰ کیلومتر می‌رسد. این سواحل باریک، شامل بندرهای متعدد و چندین جزیره می‌باشند، درحالی که جزایر لاوان، شیدور، هندورابی و کیش به‌طور مدیریتی بخشی از بنادر شبیه نمونه‌هایی از این جزایر هستند.^[2]

قبایل عرب و حکمرانی منطقه

هر کدام از این قبائل چهارگانه بر گوشه‌ای از این منطقه وسیع حاکم بودند که به شرح زیر است:

• قبیله قبیله آل علی یا (آل مُعلی) بر قسمت شمالی شیبکوه حاکم بودند که شامل دهستان‌های وسیعی بود.
• قبیله بنی البشر قسمت جنوبی شیبکوه را تحت نفوذ خود داشتند.
• قبیله آل حمادی بر قسمت غربی شیبکوه حاکم بودند.
• قیبله آل عبیدل اما این قبیله قمست شرقی شیبکوه تحت نفوذ داشتند.

مرکز رئیسی منطقه «شیبکوه» در آن دوران بندر چارک بوده. البته به مرور زمان و گذشت دوران این حکومات برچیده می‌شود، و منطقهٔ شیبکوه از جانب دولت و تقسیمات کشوری به بخش‌های مختلف تقسیم می‌شود.

این دسته از اعراب که در داخل مرزهای ایران زندگی می‌کنند، بازمانده‌های ارتش اعراب مسلمانی هستند که در سده ۷ و ۸. م و پس از پیروزی‌های پی‌درپی مسلمانان از عراق به ایران آمدند. با اینکه اعراب حاشیه خلیج فارس از بصره و عمان به ایران آمده‌اند، اما این احتمال هم وجود دارد که برخی یا بسیاری از این اعراب مهاجر، رگ و ریشه هوله ای داشته باشند. چون مهاجرت اعراب به ایران در سده ۱۹ و ۲۰ میلادی همچنان ادامه داشت. حتی اعرابی هم هستند که از جنوب عراق به خوزستان مهاجرت کرده‌اند. در نتیجه در کشور ایران دو منطقه عرب نشین داریم. اولین ناحیه پرجمعیت عرب نشین، جنوب خوزستان است و دومین منطقه عرب نشین ایران هم ناحیه شیبکوه است.^[3]

تقسیمات کشوری

• بخش شیبکوه
  • دهستان مقام
  • دهستان بندر چارک

شهر: بندر چارک

جمعیت

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵، جمعیت بخش شیبکوه برابر با ۱۸٬۶۴۵ نفر بوده است.^[4]

منابع

1. سامانه ملی قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران (۲۰۲۴-۰۴-۱۸). «تصویب سازمان و سلسله تابعیت عناصر و واحدهای تقسیمات کشوری استان هرمزگان به مرکزیت شهر بندرعباس مصوب ۱۳۶۹/۰۶/۲۱». Qavanin.ir.
2. سدیدالسلطنه بندرعباسی کبابی، تاب مغاص اللئالی و مناراللیالی (سرزمین‌های شمالی پیرامون خلیج فارس و دریای عمان در صد سال)- فصل سوم
3. بلوری فرد، الناز. کتاب خلیج فارس، اعراب هوله سواحل شیبکوه ایران. تهران: انتشارات سازمان نظام مهندسی معدن ایران، ۱۳۹۷.
4. «درگاه ملی آمار > سرشماری عمومی نفوس و مسکن > نتایج سرشماری > جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری سال 1395». www.amar.org.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۲-۰۸.

• الوحیدی الخنجی، حسین بن علی بن احمد، «تاریخ لنجه»، چاپ دوم، دبی: دار الأمة للنشر والتوزیع، ۱۹۸۸ میلادی.
• محمد صدیق، عبدالرزاق، «صهوة الفارس فی تاریخ عرب فارس»، چاپ اول، شارجه: چاپ خانه المعارف، ۱۹۹۳ میلادی.
• بختیاری، سعید، «اتواطلس ایران» ، “ مؤسسه جغرافیایی وکارتگرافی گیتاشناسی، بهار ۱۳۸۴ خورشیدی
• العصیمی، محمد بن دخیل، عرب فارس، چاپ اول، دمام (عربستان سعودی): انتشاراتی الشاطیء الحدیثة، ۱۴۱۸ هجری قمری.
• حاتم، محمد بن غریب، تاریخ عرب الهولة، چاپ اول، قاهره: دارالعرب للطباعة والنشر والتوزیع، ۱۹۹۷ میلادی.
• کامله، القاسمی، بنت شیخ عبدالله، (تاریخ لنجة) مکتبة دبی للتوزیع، الامارات:، چاب دوم، انتشار سال ۱۹۹۳ میلادی. (به عربی).
• بلوری فرد، الناز. کتاب خلیج فارس، اعراب هوله سواحل شیبکوه ایران. تهران: انتشارات سازمان نظام مهندسی معدن ایران، ۱۳۹۷.