From Wikipedia, the free encyclopedia
اردشیر ریپورتر با نام اصلی اردشیر جِی (زاده ۳۱ مرداد ۱۲۴۴ در بمبئی – درگذشته ۱۳۱۱ در تهران) پسر اِدولجی ریپورتر است که در یک خانواده زرتشتی ایرانی‌تبار در بمبئی به دنیا آمد.[1] شاپور ریپورتر پسر اوست.
 | برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. |
اردشیر ریپورتر اردشیر جِی | |
|---|---|
| زادهٔ | ۳۱ مرداد ۱۲۴۴ |
| درگذشت | ۱۳۱۱ (۶۷ سال) |
اردشیر پس از گذراندن تحصیلات ابتدائی و متوسطه در بمبئی به انگلستان رفت و حقوق و علوم سیاسی، تاریخ شرق، و تاریخ باستان خواند. در اوائل سال ۱۸۳۹ به بمبئی برگشت. در پاییز همان سال در پی درگذشت کیخسرو جی خان صاحب، سرپرست زرتشتیان ایران، اردشیر از سوی سر دینشاه پتیت، رئیس انجمن اکابر پارسیان بمبئی به عنوان نماینده این انجمن و سرپرست جدید زرتشتیان برگزیده شد و به ایران رفت. اردشیر جی پس از ورود به ایران در خانه ارباب جمشید جمشیدیان زندگی کرد. اردشیر در ایران ازدواج کرد و حاصل آن دو پسر به نام‌های جمشید و شاپور بود. در سال ۱۲۷۸ مدرسه علوم سیاسی توسط میرزا نصرالله خان مشیرالدوله و پسرش میرزا حسن خان مشیرالملک (حسن پیرنیا) تأسیس شد. اردشیر جی در کنار آموزگارانی چون مشیرالدوله، صدیق حضرت، میرزا حبیب‌الله معلم و عبدالرزاق خان، آموختن تاریخ را برعهده گرفت.
از سال ۱۸۹۳ (میلادی) شبکه اطلاعاتی گسترده حکومت راج بریتانیا در ایران به وسیله سِر اردشیر ریپورتر اداره می‌شد و نقش اصلی در کودتای ۳ اسفند ۱۲۹۹ و رویدادهای پس از آن داشت. این شبکه بود که رضاخان را برکشید و همه مقدمات کودتا را فراهم آورد و سپس مسیر دشوار او را برای تأسیس دودمان پهلوی هدایت و هموار کرد. البته در آن کودتا سرلشکر سِر ادموند آیرونساید (بعدها: بارون آیرونساید یکم) فرمانده نیروهای نظامی بریتانیا مستقر در شمال ایران (نُرس پِرشیا فُرس یا نُرپِرفُرس) نیز نقش داشت؛ ولی باید توجه نمود که این نقش محدود بود. آیرونساید تنها مدت کوتاهی در خاور میانه و در ایران بود. ادموند آیرونساید از ۴ اکتبر ۱۹۲۰ تا ۱۷ فوریه ۱۹۲۱ یعنی کمتر از چهارماه و نیم فرمانده نیروهای نظامی بریتانیا مستقر در شمال ایران بود که مأموریت جنگ با بلشویک‌ها را به عهده داشت. ادموند آیرونساید در طول زندگی‌اش نیز ارتباطی با ایران نداشت و بنابراین نقش او در کودتا نمی‌توانست همسنگ با نقش اردشیر ریپورتر باشد.
وی در سال ۱۳۱۱ در تهران در گذشت.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
