From Wikipedia, the free encyclopedia
آرشه یا کَمانه وسیلهای است که از آن برای نواختن سازهای زهی استفاده میشود. آرشه شامل یک چوب است که به دو سر آن موی دُم اسب متصل شدهاست. موها در نوک آرشه با قطعهای از جنس عاج یا استیل به چوب آرشه میچسبند. در ته آرشه قطعهای به نام موگیر، که از چوب و صدف ساخته شده، کشیدگی موهای آرشه را تنظیم میکند. موگیر با پیچ به چوب آرشه متصل میشود.
در جدول زیر محدودهٔ جرم آرشهٔ سازهای مختلف آمدهاست.
تاریخچهٔ استفاده از آرشه بهطور قطع مشخص نیست. در یونان باستان نامی و تصویری از آرشه وجود ندارد، اگرچه قرنها در اروپا یونان را خاستگاه آرشه میدانستند. این اشتباه به علت ترجمه اشتباه مضراب به آرشه حاصل شده بوده. قدیمیترین تصویر از آرشه در یک کتاب مذهبی در اسپانیا از قرن ۱۱ میلادی به دست آمده. اما قدیمیترین نام از آرشه در یک سفرنامه به زبان عربی یافت شده. در سفرنامهای که برای خلیفه هارون الرشید نوشته شده نوازندگان رومی در حال نواختنسازی با یک کمان گزارش شدهاند. خوارزمی نیز پیش از آن در کتاب مفاتیح العلوم در قرن ۱۰ میلادی ذکر کرده که در خراسان رباب را با آرشه مینوازند. این گزارش میتواند ثابت کند که نوازندگی با آرشه خیلی پیشتر از این گزارش رواج داشته. آثاری نیز در چین باستان به استفاده از آرشه اشاره دارند که صحت آنها قطعی نیست. یک تئوری دربارهٔ آرشه میگوید که استفاده از آن در چین آغاز شده، بعد به ایران و روم و بیزانس رسیده و از آنجا از آفریقای شمالی به اسپانیا رسیدهاست. تئوری دیگر میگوید که استفاده از کمانه در چهار مرکز چین، ایران، بیزانس و اسپانیا مستقل از هم در حدود قرنهای ۹ و ۱۰ میلادی شکل گرفتهاست. هیچکدام از این دو تئوری تاکنون به اثبات نرسیدهاند.
انواع کمانهکشی در اینگونه سازها عبارت است از:[1]
در موسیقی ایرانی، برای نواختن سازهایی چون کمانچه، از نوعی آرشهٔ خاص با نام «کمانه» استفاده میشود. طول کمانه ۶۰ سانتیمتر است و یک کلاف از موی دُم اسب به دو انتهای آن وصل شدهاست. برخلاف آرشه، زهِ کمانه قدری شلتر از حد معمول کشیده میشود و با استفاده از حلقهای که نزدیک به دستهٔ کمانه قرار دارد، میتوان با توجه به حالوهوای قطعهٔ نواختهشده، فشار کمانه روی سیمها را کنترل کرد.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.