کلنگ‌ریختان

کلنگ‌ریختان (به لاتین: Gruimorphae) ^[3] یک تبارشاخه از پرندگان است که شامل راستۀ سلیم‌سانان (سلیم‌ها، کاکاییان، و وابستگان) و کلنگ‌سانان (درنا و یلوه) توسط تجزیه و تحلیل مولکولی مشخص شده است. ^{[4] [5]}

کلنگ‌ریختان محدودهٔ زمانی: پالئوسن[1] [2] - هولوسن ۶۰ تا ۰ میلیون سال پیش PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
Piping plover (Charadrius melodus)
یلوه آبی (Rallus aquaticus)
رده‌بندی علمی
فرمانرو:	جانوران
شاخه:	طنابداران
رده:	پرندگان
فرورده:	نوآروارگان
کلاد:	نوپرندگان
کلاد:	Passerea
کلاد:	کلنگ‌مانندان
کلاد:	کلنگ‌ریختان Bonaparte, 1854
Orders
Charadriiformes Gruiformes
مترادف
Charadriimorphae Gruicharadriae

نام‌گذاری

کلنگ واژه‌ای پهلوی برای این گروه از پرندگان است که در کتاب "بندهش" آمده بود. تا یک سدۀ گذشته نام کلنگ در شعرهای شاعران ایران‌زمین، فرهنگ‌های فارسی و کتاب‌های عمومی به کار می‌رفت. نام سنتی آن در بسیاری از گویش‌های ایران "قُلِنگ" است. گاهی به نام "قطار کُلَنگ" یا "غازقُلِنگ" نیز یاد می‌شود.^[6]

رده‌بندی

این گروه‌بندی دارای پشتوانه تاریخی بوده است، زیرا خانواده‌های مختلفی از جمله خانواده‌های دشت‌گردان و بلدرچین بوته‌ایان به عنوان کلنگ‌سانان رده‌بندی می‌شوند. ^{[7] [8] [9]} همچنین ممکن است از سوابق فسیلی از زمان کشف Nahmavis از ائوسن پیشین در آمریکای شمالی پشتیبانی شود. ^[10]

رابطه بین این پرندگان به دلیل ویژگی‌های کالبدشناسی و رفتاری مشابه است. یک مطالعه ریخت‌شناسی بیشتر پیش رفت و نشان داد که کلنگ‌سانان ممکن است در رابطه با پرندگان ساحلی پیراتبار باشند و یلوه‌ها ارتباط نزدیکی با بلدرچین‌های بوته‌ای دارند. ^{[11] [12]}

منابع

1. Mourer-Chaviré C. (1995) The Messelornithidae (Aves: Gruiformes) from the Paleogene of France. - Cour. Forsch.-Inst. Senckenberg, 181: 95-105
2. Mayr, Gerald (2016). Avian evolution: the fossil record of birds and its paleobiological significance. Topics in Paleobiology. Wiley-Blackwell. p. 306. شابک ‎۹۷۸−۱−۱۱۹−۰۲۰۷۶−۹.
3. "TiF Checklist: GRUAE I: Opisthocomiformes & Gruiformes". www.jboyd.net. Retrieved 10 April 2018.
4. Jarvis, E.D.; et al. (2014). "Whole-genome analyses resolve early branches in the tree of life of modern birds". Science. 346 (6215): 1320–1331. Bibcode:2014Sci...346.1320J. doi:10.1126/science.1253451. PMC 4405904. PMID 25504713.
5. Kuhl, H.; Frankl-Vilches, C.; Bakker, A.; Mayr, G.; Nikolaus, G.; Boerno, S. T.; Klages, S.; Timmermann, B.; Gahr, M. (2020).
6. خالقی‌زاده، ابوالقاسم (۱۴۰۰). فرهنگ نام‌های محلی پرندگان ایران. تهران: مؤسسه ایرانشناسی. صص. ۴۳۱. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۸۳۵۱-۵۲-۸.
7. Huxley T.H. On the classification of birds; and on the taxonomic value of the modifications of certain of the cranial bones observable in that class.
8. Lowe P.R. An anatomical review of the ‘waders’ (Telmatomorphæ), with special reference to the families, subfamilies, and genera within the suborders Limicolæ, Grui-Limicolæ and Lari-Limicolæ.
9. Lowe P.R. On the relations of the Gruimorphæ to the Charadriimorphæ and Rallimorphæ, with special reference to the taxonomic position of Rostratulidæ, Jacanidæ, and Burhinidæ.
10. Musser, G.; Clarke, J.A. (2020), "An Exceptionally Preserved Specimen From the Green River Formation Elucidates Complex Phenotypic Evolution in Gruiformes and Charadriiformes", Frontiers in Ecology and Evolution, doi:10.3389/fevo.2020.559929/full
11. Livezey, B. C.; Zusi, R. L. (2007). "Higher-order phylogeny of modern birds (Theropoda, Aves: Neornithes) based on comparative anatomy. II. Analysis and discussion". Zoological Journal of the Linnean Society. 149 (1): 1–95. doi:10.1111/j.1096-3642.2006.00293.x. PMC 2517308. PMID 18784798.
12. "Neognathia". www.helsinki.fi. Retrieved 10 April 2018.