کالدونیای جدید
مجموعه‌ای از جزایر تحت تملک فرانسه در اقیانوس آرام از ویکی‌پدیا، دانشنامه آزاد
کالِدونیای جدید یا کالِدونیای نو (انگلیسی: New Caledonia, /ˌkælɪˈdoʊniə/ KAL-ih-DOH-nee-ə; فرانسوی: Nouvelle-Calédonie [nuvɛl kaledɔni] ())[الف] مجموعه‌ای از جزایر تحت تملک فرانسه (از ۱۸۵۳) در اقیانوس آرام است. این جزایر در محدودهٔ ملانزی در جنوب باختری اقیانوس آرام قرار دارند. کالدونیای نو از جزیرهٔ اصلی (Grande Terre)، جزیره‌های لویالتی و چند جزیرهٔ کوچک تشکیل شده‌است. جمعیت کالدونیای جدید برابر با ۲۸۵٬۰۰۰ نفر برآورد شده‌است.[۲]
کالدونیای جدید Nouvelle-Calédonie | |
|---|---|
سرود: مارسییز | |
 | |
| پایتخت و بزرگترین شهر | نومئا ۴۱°۵۴′ شمالی ۱۲°۲۹′ شرقی |
| زبان(های) رسمی | زبان فرانسوی |
| حکومت | جمهوری |
| امانوئل مکرون ژان مارک اِرو | |
| بنیان‌گذاری | ۱۸۵۳ |
| مساحت | |
• کل | ۱۸٬۵۷۵ کیلومتر مربع (۷٬۱۷۲ مایل مربع) (۱۵۴اُم) |
| جمعیت | |
• سرشماری | ۲۸۵٬۰۰۰ (۱۷۶م) |
• تراکم | ۱۳ بر کیلومتر مربع (۳۳٫۷ بر مایل مربع) (۲۰۰اُم) |
| تولید ناخالص داخلی (GDP) برابری قدرت خرید (PPP) | برآورد ۲۰۰۷ |
• کل | ۸٫۸۲ میلیارد دلار |
• سرانه | ۳۶٬۳۷۶ دلار |
| شاخص توسعه انسانی (۲۰۰۳) | نامعلوم |
| واحد پول | فرانک اقیانوسیه (XPF) |
| منطقه زمانی | CET |
| CEST utc = +۱۱ | |
| پیش‌شماره تلفنی | ۰۰۶۸۳ |
| دامنه سطح‌بالا | .nc |
دریادار جیمز کوک آن را در ۱۷۷۴ نامگذاری کرد. چرا که کوه‌های این جزیره او را به یاد اسکاتلند (در لاتین: کالدونیا) می‌انداخت.
تاریخ
ملانزی‌های بومی این سرزمین از نسل مردمان ساکن جزیرهٔ گینهٔ نو هستند که از ۵۰ هزار سال پیش به این جزایر کوچیدند.[۳]
در حدود ۱٬۵۰۰ سال پیش مردمان ملانزی ساکن جزایر شمال کالدونیای نو، موسوم به لاپیتا به این جزایر آمدند. آن‌ها دریانوردانی ماهر بودند که از کشاورزی نیز آگاهی داشتند و بر منطقهٔ بزرگی در اقیانوس آرام تأثیر گذاشته‌اند. از قرن یازدهم میلادی پلی‌نزی‌ها هم به این جزیره آمده و با اهالی آن آمیختند. جیمز کوک در سال ۱۷۷۴ نخستین اروپایی بود که کالدونیای نو را دید. کالدونیای نو در سال ۱۸۵۳ مستعمرهٔ فرانسه شد و مهاجرت گسترده از اروپا به آن نیز از نیمهٔ دوم قرن نوزدهم آغاز شد.
نام
کالدونیا نام سرزمین اسکاتلند در زبان لاتین است. جیمز کوک دریانورد انگلیسی در سال ۱۷۷۴ وقتی برای نخستین بار جزیرهٔ اصلی کالدونیای نو را دید، این نام را به آن داد. چرا که تپه‌های آن او را به یاد کوه‌های اسکاتلند می‌انداخت. او جزیره‌ای که در شمال آن قرار داشت (وانواتو کنونی) را نیز با توجه به جزیره‌ای که در شمال اسکاتلند قرار دارد؛ «نیو هبردی» نامید[۴]
کاناکی (Kanaky) نام دیگر این جزیره است که در فرانسوی، انگلیسی و زبان‌های محلی و به‌ویژه توسط ملی‌گرایان ملانزی به‌کار می‌رود. این واژه در زبان‌های پولینزی به معنی «انسان» یا «مردم» است.
جغرافیا
این جزایر در محدودهٔ ملانزی در جنوب غربی اقیانوس آرام قرار دارند.
مساحت کالدونیای نو که از یک جزیرهٔ اصلی و تعدادی جزیرهٔ کوچک تشکیل یافته ۱۸٬۵۷۵ کیلومتر مربع (تقریباً نصف تایوان) است و برآورد رسمی ژانویهٔ ۲۰۰۷ جمعیت آن را ۲۴۴ هزار نفر تخمین زده‌است. بزرگترین شهر و مرکز کالدونیای نو نومئا است که دبیرخانهٔ سازمان منطقه‌ای جامعهٔ اقیانوسیه نیز در آن قرار دارد. کد تلفنی کالدونیای نو ۰۰۶۸۳ و پسوند اینترنتی آن nc است.
کالدونیای نو در سال ۱۹۸۶ در فهرست مناطق غیر خودمختار سازمان ملل قرار گرفت. با توجه به اختلاف نظر در مورد باقی‌ماندن این جزیره در حکومت فرانسه یا استقلال آن، در نوامبر ۲۰۱۸ یک همه‌پرسی برگزار شد و اکثریت مردم این جزیره به باقی‌ماندن در تحت حاکمیت فرانسه رأی دادند.
پس از سال ۲۰۱۸ دوباره در سال ۲۰۲۱ همپرسی استقلال برگزار شد با وجود تحریک مردم توسط گروه‌های استقلال طلب باز هم مردم به‌طور قاطع به باقی ماندن کالدونیای نو زیر حاکمیت فرانسه رای دادند.
تقسیمات
|
|
|
جمعیت
بر اساس سرشماری رسمی سال ۱۹۹۶ بومیان پلی‌نزی (کاناک‌ها) این جزیره ۴۴٫۶٪ از جمعیت آن را تشکیل می‌دهند.[۵] ساکنان دیگر این جزیره نیز مردمانی هستند که در ۱۵۰ سال اخیر به آن کوچ کرده اند.
ساختار جمعیتی
- اروپایی‌ها: ۳۵٫۴٪ (بیشتر فرانسوی، به همراه اقلیت‌های آلمانی، بریتانیایی و ایتالیایی)
- پلی‌نزی‌های والیسی و تاهیتی: ۱۱٫۸٪
- اندونزی‌ایی‌ها: ۲٫۶٪
- ویتنامی‌ها: ۱٫۴٪
- نی-وانواتویی‌ها: ۱٫۲٪
- اقلیت‌های دیگر: ۳٫۹٪ (فیلیپینوها، مالاباری‌ها، هندی‌ها، تامیل‌ها، سریلانکایی‌ها، بنگال‌ها، چینی‌ها، ژاپنی‌ها، اهالی هند غربی (بیشتر هائیتی)، اهالی فیجی، اعراب و آفریقایی‌ها)
زبان
همانند سایر مناطق فرانسه در کالدونیای نو نیز فرانسوی زبان رسمی است. ۹۷٪ مردم بالای ۱۴ سال جزایر کالدونیای نو قادر به خواندن، نوشتن و صحبت کردن به فرانسه هستند و در حدود ۶۵٪ جمعیت بالای ۲۰ سال آن دارای تحصیلات دانشگاهی می‌باشند.[۶] ۳۷/۱٪ از مردم بالای ۱۴ سال نیز می‌توانند به یکی از ۲۸ زبان محلی این جزایر صحبت کنند.[۷]
مذهب
حدود ۹۰٪ اهالی کالدونیای جدید مسیحی هستند. دوسوم آن‌ها پیرو آئین پروتستان و یک‌سوم کاتولیک هستند. اقلیت مسلمان و بهائی نیز در این کشور حضور دارند.
شاخص‌های بهداشتی و جمعیتی
بیشتر این شاخص‌ها مربوط به سال ۲۰۰۵ می‌شوند:
- رشد جمعیت: ۱/۸۴٪ (بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۶: ۱/۹۱٪)
- نرخ زاد و ولد: ۱۷/۲ در هزار نفر
- نرخ مرگ و میر: ۴/۹ در هزار نفر
- میانگین باروری: ۲/۲۰ کودک برای هر زن
- مرگ‌ومیر نوزادان زیر یک‌سال: ۷/۵۷ مرگ در هزار تولد زنده
- نرخ مهاجرت: ۵/۶۲+ در ۱۰۰ هزار نفر
- امید به زندگی: ۷۵/۲ سال
اقتصاد
خاک کالدونیای جدید غنی از ذخایر زیرزمینی است، حدود یک‌چهارم ذخیره نیکل دنیا در این کشور واقع است. از این رو استخراج معادن صنعتی مهم و سودآور در این کشور است. از سوی دیگر حفر و بهره‌برداری بی‌رویه از معادن آسیب‌هایی را به اکوسیستم قدیمی و میراث طبیعی این سرزمین وارد کرده‌است.
در سال ۲۰۰۷ تولید ناخالص داخلی این کشور حدود ۸٫۸۲ میلیارد دلار آمریکا بوده که این کشور را چهارمین اقتصاد بزرگ اقیانوسیه پس از استرالیا، نیوزیلند و هاوایی می‌کند. درآمد سرانه مردم کالدونیای جدید نیز ۳۶٫۳۷۶ دلار است که پائین‌تر از استرالیا و هاوایی و بالاتر از نیوزیلند است.[۸]
صادرات کالدونیای جدید در سال ۲۰۰۷ حدود ۲٫۱۱ میلیارد دلار بوده که ۹۶٫۳٪ آن را فلزات و دیگر مواد معدنی شامل می‌شود. واردات این کشور در همین سال ۲٫۸۸ میلیارد دلار بوده که ۲۶٫۶٪ آن از فرانسه، ۱۶٫۱٪ از دیگر کشورهای اروپایی، ۱۳٪ از سنگاپور (بیشتر سوخت) ۱۰٫۷٪ از استرالیا، ۴٪ از نیوزیلند، ۳٫۲٪ از آمریکا، ۳٪ از ژاپن و ۲۲٫۷ از دیگر کشورها می‌آمده‌است.[۹]
ورزش
راگبی ۱۳ نفره ورزش ملی کالدونیای جدید است. در سال ۲۰۰۳ باشگاه‌ها و فدراسیون راگبی ۱۵ نفره این جزیره از اتحادیه راگبی جدا و به لیگ راگبی پیوستند و در نتیجه راگبی لیگ مهم‌ترین رشته ورزشی در این جزیره شد.
تیم ملی فوتبال کالدونیای جدید نیز در مسابقات بین‌المللی فوتبال قاره اقیانوسیه شرکت می‌کند.[۱۰]
یادداشت‌ها
- Previously known officially as the "Territory of New Caledonia and Dependencies" (Territoire de la Nouvelle-Calédonie et dépendances), then simply as the "Territory of New Caledonia" (Territoire de la Nouvelle-Calédonie), the official French name is now only Nouvelle-Calédonie (Organic Law of 19 March 1999, article 222 IV[۱]). The French courts often continue to use the appellation Territoire de la Nouvelle-Calédonie.
پانویس
- "LOI no 1999-209 du 19 mars 1999 organique relative a la Novelle Calédonie" (PDF). Journal officiel de la République française. 21 March 1999. p. 4223. Archived from the original (PDF) on 2007-06-14.
- «World Population Prospects - Population Division - United Nations». population.un.org. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ اوت ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۱۲.
- Dunn, Michael, Angela Terrill, Ger Reesink, Robert A. Foley, Stephen C. Levinson (2005). Structural Phylogenetics and the Reconstruction of Ancient Language History. Science 309: 2072-2075. doi:10.1126/science.1114615
- «Institut de la statistique et des études économiques de Nouvelle-Calédonie (ISEE). Population totale, selon la communauté par commune et Province de résidence (XLS)». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ سپتامبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۲۴ ژوئیه ۲۰۰۸.
- «Institut de la statistique et des études économiques de Nouvelle-Calédonie (ISEE). Chiffres clés». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ ژوئیه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۶ ژانویه ۲۰۰۹.
- «Institut de la statistique et des études économiques de Nouvelle-Calédonie (ISEE). "Bilan économique et social 2007 - Échanges Extérieurs (on page 23)» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۵ ژوئن ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۶ ژانویه ۲۰۰۹.
- «FIFA.com - New Caledonia joins the world football community». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ مه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۶ ژانویه ۲۰۰۹.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
