پراکندگان پشتون در جهان به پشتون‌هایی گفته می‌شود که در خارج از سرزمین سنتی شان، پشتونستان زندگی می‌کنند. پشتونستان منطقهٔ تاریخی است که در میان آمودریا در افغانستان و رود سند در پاکستان واقع شده‌است.[13] هرچند اکثریت مردمان پشتون در سرزمین شان که منطقه پشتونستان است زندگی می‌کنند، اما تعداد چشم‌گیر از جوامع پشتون در سراسر ایالت‌های نزدیک پاکستان مانند ایالت سند و ایالت پنجاب پراکنده شده‌اند، به‌ویژه در مراکز این ایالات که به ترتیب شهرهای کراچی و لاهور است. به علاوه، پشتون‌ها در کشور هندوستان نیز زندگی می‌کنند، به‌خصوص در منطقه روهیل‌کهند در آیات اوتار پردیش و در ایالت‌های گجرات و راجستان. خارج از جنوب آسیا، جوامع قابل توجه پشتون‌ها در کشورهای عربی خلیج فارس (به‌ویژه در امارات متحده عربی)، ایالات متحده، ایران، انگلستان، آلمان، کانادا، روسیه و استرالیا یافت می‌شوند.
| کل جمعیت | |
|---|---|
| تقریباً ۸۰-۹۰ میلیون (۲۰۱۸)[1] | |
 هند | ۳٬۲۰۰٬۰۰۰ (۲۰۱۸) [در درجه اول غیر-پشتون زبان] ۲۱٬۶۷7 (۲۰۱۱) [پشتو زبان][2] |
 امارات متحده عربی | ۴۷۸٬۳۱۵ (۲۰۱۸)[3] |
 ایالات متحده آمریکا | ۱۳۸٬۵۵۴ (۲۰۱۰)[4] |
 ایران | ۱۱۳٬۰۰۰ (۱۹۹۳)[5] |
 بریتانیا | ۱۰۰٬۰۰۰ (۲۰۰۹)[6] |
 آلمان | ۳۷٬۸۰۰ (۲۰۱۲)[7] |
 کانادا | ۱۰٬۵۹۰ (۲۰۱۶)[8][نیازمند بازبینی منبع] |
 روسیه | ۹٬۸۰۰ (۲۰۰۲)[9] |
 استرالیا | ۸٬۱۵۴ (۲۰۰۶)[10] |
 مالزی | ۵٬۵۰۰ (۲۰۰۸) |
 تاجیکستان | ۴٬۰۰۰ (۱۹۷۰)[5] |
| زبان‌ها | |
| زبان پشتو فارسی افغانستان، زبان هندی، زبان اردو و زبان انگلیسی به عنوان زبان‌های دوم | |
| دین | |
| اسلام (سنی) با کمی شیعه، سیک و اقلیت‌های هندو[11][12] | |
باور برین نظر است که مردمان پشتون که به عنوان یک گروه قومی ایرانی‌زبان دسته‌بندی می‌شوند،[14][15] در اوایل هزاره یکم میلادی در منطقه سنتی شان که پشتونستان است، مسکن گزیدنده‌اند. بر اساس اتنولوگ، جمعیت آن‌ها فعلاً حدود ۵۰ میلیون نفر است، اما برخی منابع این رقم را اندکی بالاتر یا پایین‌تر می‌گویند.[16][17][18] پس از آمدن اسلام در این منطقه، بیشتر پشتون‌ها مهاجر شدند و در سرزمین‌های مربوط به سلطنت دهلی، امپراطوری مغول و سایر دولت‌های اسلامی که در جریان یورش‌های مسلمانان به شبه قاره هند، تأسیس شده بود، مسکن گزیدند. در نتیجه، نواده‌های آن‌ها با مردمان محلی که به زبان هندی و اردو صحبت می‌کردند، همگون شده و درهم آمیختند؛ از پشتون‌ها در هندوستان و پاکستان به‌نام‌های پتان و پتان‌ها یاد می‌شوند.
افغانستان
از نظر تاریخی، واژه یا اصطلاح افغان از قرن سوم پس از میلاد بدین‌سو به مردمان پشتون گفته می‌شود اما حالا به تمامی شهروندان افغانستان، افغان گفته می‌شود. پشتون‌ها بزرگ‌ترین قوم در افغانستان بوده و ۴۰ تا ۴۲ درصد کل جمعیت کشور را شکل می‌دهند.[19][20] حدود ۱٫۹۹ میلیون مهاجر افغان در کشور همسایه، پاکستان زندگی می‌کنند. اکثریت آن‌ها پشتون‌های هستند که در آن کشور متولد شده‌اند.[21]
پشتون‌ها در سراسر افغانستان پخش شده‌اند و تقریباً در تمامی ولایات این کشور یافت می‌گردند.[22] قندهار، دومین شهر بزرگ افغانستان بوده و یک دژ محکم فرهنگ پشتون است. شهرهای لشکرگاه در جنوب، فراه در غرب، جلال‌آباد در شرق و قندز در شمال کشور نیز از جمله سایر مراکز بزرگ فرهنگی این قوم بوده و جمعیت آن‌ها غالباً پشتون هستند.
پاکستان
پشتون‌ها یکی از بزرگ‌ترین اقلیت قومی در پاکستان بوده و حدود ۲۵ درصد کل جمعیت این کشور را شکل می‌دهند.[23][24] پشتون‌ها بزرگ‌ترین گروه قومی در ولایت خیبر پختونخوا، گلگت بلتستان و شامل مناطق قبایل و شمال شرقی بلوچستان هستند.
شهر کراچی در ایالت سند، بر اساس برخی تخمین‌ها با داشتن حدود ۸٫۵ میلیون پشتون میزبان بزرگ‌ترین تراکم جمعیت شهرنشین پشتون در جهان است.[25][26] برخی شهرهای مهم پشتون نشین در پاکستان شامل شهرهای ذیل می‌باشد: پیشاور، کویته، ژوب، لورالائی، قلعه سیف‌الله، اتک، سوات، مردان، چارسده، مینگوره، بنو، پاره‌چنار و صوابی. هرچند ولایت بلوچستان پس از قوم بلوچ نام‌گذاری شده‌است، اما پشتون‌ها در این ولایت اکثریت بوده و بلوچ‌ها بزرگ‌ترین اقلیت قومی در این ولایت هستند. با این حال، بلوچ‌ها در بیشتر اراضی این ولایت زندگی نموده و پشتون‌ها در یک مکان کوچک‌تر در شمال ایالت بلوچستان در مرز افغانستان متراکم شده‌اند.
پشتون‌ها حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد کل جمعیت ناحیه هوزاره در ایالت خیبر پختونخوا را شکل می‌دهند. قبیله‌های پشتون که در منطقه بتگرامِ ناحیه تورغر گلگت و اسکردو و شهر مانسهره زندگی می‌کنند، به زبان پشتو صحبت می‌نماید، اما قبیله‌های جدون، ترین و دله‌زاک که در ایبت‌آباد و ناحیه هریپور زندگی دارند، معمولاً به زبان هندکو و بعضاً به زبان پشتو مرکزی به عنوان زبان رسمی خود، صحبت می‌نمایند.
جوامع کوچک‌تر پشتون در خارج از خیبر پختونخوا و گلگت بلتستان و ناحیه شمال شرقی بلوچستان را می‌توان در ناحیه‌های اتک و میانوالی در ایالت پنجاب یافت. این جوامع و برخی جوامع دیگر که دارای اصالت پشتون بوده و از زمانه‌های بسیار قدیم در ایالت‌های پنجاب و سند و کشمیر هند ساکن شده‌اند، معروف به پتان هستند. جوامع بزرگی از پتان‌ها مانند نیازی‌ها و غیره در شهرهای خانیوال و قصور زندگی می‌کنند؛ همچنین جوامع بزرگ‌تری در اطراف ملتان بود و باش دارند که زمانی بخشی از امپراطوری درانی بود. جوامع پتان در ناحیه‌های مختلف کشمیر آزاد نیز ساکن هستند. آن‌ها بیشتر در ناحیه‌های پونچ، سدهونتی و باغ ساکن شده‌اند. در ناحیه‌های پونچ و سدهونتی، پشتون‌ها بیشتر از ۷۰ درصد جمعیت را تشکیل می‌دهند. پشتون‌های کشمیری غالباً از قبیله سدوزایی بوده و در کشمیر معروف به سدهن هستند. جمعیت تقریبی پشتون‌ها در جمو و کشمیر آزاد حدود ۱ میلیون نفر است. قبیله سدوزایی در شهر راولا کوت، به عنوان قلعه محکمی در کشمیر آزاد هستند. تعداد اندکی از سایر قبایل پشتون در کشمیر، از جمله قبایل درانی، ترین، لودهی، یوسفزایی، شینواری و آفریدی در مناطق جمو و کشمیر تحت اداره هندوستان زندگی می‌کنند. آن‌ها به زبان‌های محلی صحبت می‌نمایند.
افزون بر موارد فوق، برخی جوامع در پاکستان که به زبان اردو صحبت می‌کنند، اصالت خود را به پشتون‌های باستان در مناطق افغانستان و خیبرپختون‌خوا نسبت می‌دهند. برخی از آنان خود را بنگش، یوسفزایی، غوری و درانی می‌دانند. برعلاوه، یک تعداد چشم‌گیر روهیله‌ها نیز بعد از تقسیم هندوستان در ۱۹۴۷ به پاکستان مهاجرت کردند. پشتون‌ها حدود ۳۰ درصد جامعه مهاجر در شهر کراچی را شکل می‌دهند.
هند بریتانوی زمانی یک جمعیت بزرگ پشتون، تقریباً برابر با جمعیت پشتون در افغانستان داشت که غالباً در ولایتی که در زمان هند بریتانوی به‌نام ولایت مرزی شمال-غرب یاد می‌شد و ولایت بلوچستان متراکم بودند. پشتون‌ها جوامعی بزرگی را پس از قرن چهاردهم و قبل از قرن بیستم در منطقه روهیل‌کهند ساختند. بر اساس ویرایش یازدهم دانشنامه بریتانیکا، در واقع تعداد پشتون‌های که در هند بریتانوی زندگی می‌کردند، نزدیک به ۳٫۵ میلیون نفر می‌رسید، اما تعداد گویندگان زبان پشتو کم‌تر از۱٫۲۵ میلیون نفر بود.[27] بیشتر این مناطق همراه با ولایت‌های مربوطه آن پس از تقسیم هند و پاکستان در ۱۹۴۷ میلادی، به پاکستان واگذار گردید. امروزه پشتون‌های هندوستان به گروه‌های که به زبان پشتو صحبت می‌کنند و گروه‌های که به زبان اردو/هندی و سایر زبان‌های منطقهٔ صحبت می‌کنند تقسیم می‌شوند و گویندگان زبان پشتو، بزرگ‌ترین گروه است.[28] خان محمد عاطف که پروفسور دانشگاه لکهنو است تخمین نمود که «جمعیت پتان‌ها در هندوستان دو برابر جمعیت آن‌ها در افغانستان است».[29]
جوامع پشتو زبان
تعداد زیادی از پشتون‌ها در ایالت جمو و کشور هندوستان هستند که به زبان پشتو صحبت می‌کنند. هرچند تشخیص تعداد دقیق آن‌ها سخت است، اما تعداد آن‌ها حداقل از ۱۰۰٬۰۰۰ نفر بیشتر است، چون در ۱۹۵۴ میلادی برای بیشتر از ۱۰۰٬۰۰۰ پشتون کوچی که در دره کشمیر زندگی می‌کردند، شهروندی هندوستان اعطاء شد.[30] امروزه جرگه‌ها مکرراً برگزار می‌شود.[31] آن‌هایی که در دره کشمیر مسکن‌گزین شده و زندگی می‌نمایند به زبان پشتو صحبت نموده و بیشتر در سمت جنوب-غربی این دره هستند، جاییکه گه‌گاه مستعمرات پشتون‌ها در آنجا ایجاد شده‌اند. جالب تر از همه این‌که، آفریدی‌های کوکی‌خیل که در درامگایهاما زندگی می‌کنند تمامی رسوم باستانی خود را حفظ نموده و به زبان پشتو صحبت می‌کنند. آن‌ها لباس‌های رنگارنگ می‌پوشند و شمشیر و سپر با خود حمل می‌کنند. آفریدی‌ها و ماچی‌پوریان‌ها که از قبیله یوسفزایی هستند، شامل خدمت در ارتش هستند تا در مقابل آن برخی از روستاها را از مالیات بر درآمد معاف نگهدارند. پشتون‌ها اکثراً در زمان درانی‌ها به هندوستان رفتند، اما برخی از آن‌ها توسط ماهاراج گلاب سنگ به هندوستان آورده شد تا در مرز خدمت نمایند. روستاهای دهاکا و چانگنار (چاکنوت) که در خط کنترل در ناحیه کپواره قرار دارند، نیز به زبان پشتو صحبت می‌کنند. مطابق درخواست‌های جوامع پشتون که در آن ایالت زندگی می‌کنند، شبکه تلویزیونی کاشر اخیراً چند برنامه تلویزیونی را به زبان پشتو آغاز کرده‌است.[32][33][34]
همچنین جمعیت کوچک و پراکنده پشتون هنوز هم در شهرهای کلان هندوستان که دارای جمعیت بزرگ مسلمان هستند وجود دارند و بیشتر افرادی که به زبان پشتو صحبت می‌نماید در ایالت‌های دهلی و اتار پردیش ساکن هستند؛ این افراد همچنین زبان‌های محلی که در ایالت‌های مربوطه آن‌ها صحبت می‌شود را به عنوان زبان دوم صحبت می‌کنند. تعداد پشتون‌های که هنوز هم از زبان پشتو استفاده نموده و قادر به صحبت و درک آن هستند، به حدود ۱۴٬۱۶۱ نفر می‌رسد. دلیل آن قسماً این است که این پشتون‌های هندی تا چندی قبل قادر بودند به پختونخوا در پاکستان سفر کنند.[35][36][37][38]
یک اجتماع کوچک هندو، معروف به شین خالی به معنی «خال‌های سبز» (اشاره به خال‌کوبی‌های سبز رنگ در چهره زنان پشتون دارد)، پس از تقسیم هندوستان به منطقه اناریا در راجستان مهاجرت کردند. این اجتماع قبل از تقسیم هندوستان در کویته، لورلایی و مناطق میختر در ولایت بلوچستان هند بریتانوی زندگی می‌کردند. آن‌ها حتی امروزه به زبان پشتو صحبت می‌کنند و فرهنگ پشتو را با رقص اتن تجلیل می‌نماید.[12]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
