هیئت دولت موقت شورای انقلاب

هیئت دولت موقت شورای انقلاب از استعفای دولت موقت بازرگان در آبان ۱۳۵۸ تا آغاز کار دولت اول در مرداد ۱۳۵۹ نقش قوه مجریه حاکم بر ایران را ایفا می‌کرد. شورای انقلاب اسلامی ایران در این مدت همزمان نقش قانونگذاری را نیز بر عهده داشت. با تشکیل هیئت دولت توسط شورای انقلاب، تعدادی از اعضای شورا با عضویت در هیئت دولت از عضویت شورا خارج شدند و افراد دیگری جایگزین آن‌ها شدند. بازرگان، صدر، معین‌فر و کتیرایی به عضویت شورا درآمدند و در عوض جلالی، موسوی و پیمان از عضویت شورا خارج شدند.^[۳]

هیئت دولت شورای انقلاب
موقت کابینه جمهوری اسلامی ایران
رئیس شورای انقلاب اسلامی ایران
بهشتی در کنار بنی‌صدر (۱۳۵۹)
تاریخ تشکیل	۱۵ آبان ۱۳۵۸[۱]
تاریخ انحلال	۲۰ مرداد ۱۳۵۹
افراد و سازمان‌ها
رئیس کشور	سید روح‌الله خمینی
رئیس دولت	سید محمد بهشتی (۱۵ آبان–۱۸ بهمن) سید ابوالحسن بنی‌صدر (از ۱۸ بهمن ۱۳۵۸)
جانشین رئیس دولت	علی‌اکبر معین‌فر (به عنوان دبیر دوم)[۲]
شمار وزیران	۱۷ وزیر + ۲ وزیر مشاور
وزیران کناررفته (درگذشت/استعفا/برکناری)	۴ استعفا
پیشینه
انتخابات(ها)	بدون انتخابات
دوره(های) مجلس	بدون مجلس
پیشنهاد و تأیید	بدون رأی اعتماد
پیشین	دولت موقت بازرگان
پسین	دولت اول (رجایی)

هیئت دولت

مقام	نام		آغاز تصدی	پایان تصدی	حزب سیاسی	منبع
دبیر اول شورای انقلاب اسلامی ایران[الف]		سید محمد بهشتی	۱۵ آبان ۱۳۵۸	۱۸ بهمن ۱۳۵۸	جمهوری اسلامی	[۴]
		سید ابوالحسن بنی‌صدر	۱۸ بهمن ۱۳۵۸	۲۰ مرداد ۱۳۵۹	دفتر هماهنگی	[۵]
دبیر دوم شورای انقلاب اسلامی ایران[ب]		علی‌اکبر معین‌فر[پ]	آبان ۱۳۵۸	۱۸ بهمن ۱۳۵۸	ا. ا. مهندسین
سرپرست نهاد نخست‌وزیری		سید صادق طباطبایی	۲۶ آبان ۱۳۵۸	مرداد ۱۳۵۹	نهضت آزادی	[۶]
سخنگوی دولت		حسن حبیبی[ت]	۲۴ آبان ۱۳۵۸	مرداد ۱۳۵۹	نهضت آزادی	[۷]
وزیران
وزیر آموزش و پرورش		محمدعلی رجایی[پ]	۱۵ آبان ۱۳۵۸	شهریور ۱۳۵۹	نهضت آزادی	[۷]
وزیر ارشاد ملی		ناصر میناچی	۱۵ آبان ۱۳۵۸	۱۹ شهریور ۱۳۵۹	جمعیت حقوق بشر	[۷]
وزیر امور اقتصادی و دارایی		سید ابوالحسن بنی‌صدر	۲۱ آبان ۱۳۵۸	۲۰ بهمن ۱۳۵۸	مستقل
		رضا سلیمی*	۲۰ بهمن ۱۳۵۸	۱۹ شهریور ۱۳۵۹	مستقل	[۸]
وزیر امور خارجه		سید ابوالحسن بنی‌صدر*	۱۸ آبان ۱۳۵۸	۸ آذر ۱۳۵۸	مستقل	[۹]
		صادق قطب‌زاده	۸ آذر ۱۳۵۸	۱۹ شهریور ۱۳۵۹	مستقل
وزیر بازرگانی		رضا صدر	۱۵ آبان ۱۳۵۸	۱۹ شهریور ۱۳۵۹	نهضت آزادی	[۷]
وزیر بهداری و بهزیستی		موسی زرگر	۲۴ آبان ۱۳۵۸	خرداد ۱۳۵۹	جمهوری اسلامی	[۷]
		ایرج فاضل*	خرداد ۱۳۵۹	۱۹ شهریور ۱۳۵۹	مستقل	[۱۰]
وزیر پست و تلگراف و تلفن		محمود قندی	۷ آذر ۱۳۵۸	۱۹ شهریور ۱۳۵۹	جمهوری اسلامی	[۱۱]
وزیر دادگستری		—[ث]	—	—	مستقل
وزیر دفاع ملی		مصطفی چمران[پ]	۱۵ آبان ۱۳۵۸	۱۹ شهریور ۱۳۵۹	نهضت آزادی	[۷]
وزیر راه و ترابری		محمدیوسف طاهری	۱۵ آبان ۱۳۵۸	۶ دی ۱۳۵۸	ا. ا. مهندسین	[۷][۱۲]
		موسی کلانتری	۱۲ دی ۱۳۵۸	۱۹ شهریور ۱۳۵۹	جمهوری اسلامی	[۱۳]
وزیر صنایع و معادن		محمود احمدزاده	۱۵ آبان ۱۳۵۸	۱۹ شهریور ۱۳۵۹	نهضت آزادی	[۷]
وزیر فرهنگ و آموزش عالی		حسن حبیبی[پ]	۱۵ آبان ۱۳۵۸	۱۹ شهریور ۱۳۵۹	نهضت آزادی	[۷]
وزیر کار و امور اجتماعی		محمدرضا نعمت‌زاده	۲۶ آبان ۱۳۵۸	۱۹ شهریور ۱۳۵۹	جمهوری اسلامی	[۱۴]
وزیر کشاورزی و عمران روستایی		عباس شیبانی[پ]*	۲۴ آبان ۱۳۵۸	۱۹ شهریور ۱۳۵۹	جمهوری اسلامی	[۷]
وزیر کشور		اکبر هاشمی رفسنجانی*	۲۱ آبان ۱۳۵۸	۷ اسفند ۱۳۵۸	جمهوری اسلامی	[۱۵]
		محمدرضا مهدوی کنی*	۷ اسفند ۱۳۵۸	۱۹ شهریور ۱۳۵۹	روحانیت مبارز	[۱۶]
وزیر مسکن و شهرسازی		سید محسن یحیوی*	۲۴ آبان ۱۳۵۸	۱۹ شهریور ۱۳۵۹	جمهوری اسلامی	[۷]
وزیر نفت		علی‌اکبر معین‌فر[پ]	۱۵ آبان ۱۳۵۸	۱۹ شهریور ۱۳۵۹	ا. ا. مهندسین	[۷]
وزیر نیرو		حسن عباس‌پور	۲۴ آبان ۱۳۵۸	۱۹ شهریور ۱۳۵۹	جمهوری اسلامی	[۷]
وزیران مشاور
وزیر مشاور		داریوش فروهر	۱۵ آبان ۱۳۵۸	۱۹ شهریور ۱۳۵۹	ملت ایران	[۷]
رئیس سازمان برنامه و بودجه		عزت‌الله سحابی[پ]	۱۵ آبان ۱۳۵۸	۳ مهر ۱۳۵۹	نهضت آزادی	[۷]
معاونان نخست‌وزیر
دبیرکل سازمان امور اداری و استخدامی کشور		مصطفی کتیرایی	آبان ۱۳۵۸	۲۰ مرداد ۱۳۵۹	ا. ا. مهندسین
رئیس سازمان اوقاف		ناصر میناچی	۱۵ آبان ۱۳۵۸	۱۷ دی ۱۳۵۸	جمعیت حقوق بشر
		حبیب‌الله عسگراولادی	۱۷ دی ۱۳۵۸	۲۰ مرداد ۱۳۵۹	جمهوری اسلامی	[۱۷]
رئیس سازمان تربیت بدنی		حسین شاه‌حسینی	۱۵ آبان ۱۳۵۸	۱۸ شهریور ۱۳۵۹	جبهه ملی
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست		تقی ابتکار	۱۵ آبان ۱۳۵۸	۲۰ مرداد ۱۳۵۹	مستقل

یادداشت

1. هیئت دولت فاقد نخست‌وزیر بود و رئیس شورای انقلاب اسلامی، وظایف نخست‌وزیر را انجام می‌داد.
2. دبیر دوم، جانشین رئیس محسوب می‌شد. رئیس شورای انقلاب اسلامی در حکم دبیر اول بود.
3. در نخستین انتخابات مجلس شورای اسلامی شرکت کرده و از ۷ خرداد ۱۳۵۹ به نمایندگی مجلس درآمد با این حال، تا زمان روی کار آمدن دولت نخست جمهوری اسلامی ایران، همچنان عضو دولت بود.
4. به علت شرکت حبیبی در انتخابات ریاست‌جمهوری و انتخابات مجلس شورای اسلامی، سخنگویی دولت در زمستان ۱۳۵۸ به طور موقت توسط علی‌اکبر معین‌فر صورت می‌گرفت تا حضور حبیبی در مقابل خبرنگاران، تبلیغاتی محسوب نشود.
5. وزارت دادگستری توسط شورایی مرکب از «رئیس دیوان عالی کشور» (سید مهدی سجادیان و سپس سید محمد بهشتی)، «دادستان کل کشور» (سید فتح‌الله بنی‌صدر و سپس سید عبدالکریم موسوی اردبیلی) و «رئیس دادگاه عالی انتظامی قضات» (غلامرضا شریفی اقدس) اداره می‌شد.

منابع

1. شمس‌آبادی، حسن. «نگاهی به زمینه‌های تشکیل شورای انقلاب اسلامی». مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی. دریافت‌شده در ۱۹ آبان ۱۳۹۵.
2. بارسقیان، سرگه (بهمن ۱۳۸۶). «مجادلات دوره مصدق به شورای انقلاب کشیده شد». شهروند امروز. سال دوم (۳۶). دریافت‌شده در ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۷.
3. قاسم‌پور، داود. «شورای انقلاب اسلامی». فرهنگنامه نهادهای انقلاب اسلامی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژوئن ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۳ خرداد ۱۳۹۳.
4. «کابینه بدون نخست‌وزیر». اطلاعات (۱۶۰۰۵): ۱۰. ۲۷ آبان ۱۳۵۸ – به واسطهٔ ویکی‌انبار.
5. «بنی‌صدر کار خود را به عنوان رئیس شورای انقلاب شروع کرد». اطلاعات (۱۶۰۷۰): ۳. ۲۰ بهمن ۱۳۵۸ – به واسطهٔ ویکی‌انبار.
6. «صادق طباطبائی سرپرست ادارات نخست‌وزیری شد». اطلاعات (۱۶۰۰۵): ۱۰. ۲۷ آبان ۱۳۵۸ – به واسطهٔ ویکی‌انبار.
7. «امام امروز سخنان مهمی ایراد می‌کنند». اطلاعات (۱۶۰۰۳): ۲. ۲۴ آبان ۱۳۵۸ – به واسطهٔ ویکی‌انبار.«وزرای جدید معرفی شدند». اطلاعات (۱۶۰۰۳): ۱۲. ۲۶ آبان ۱۳۵۸ – به واسطهٔ ویکی‌انبار.
8. «سرپرست جدید وزارت اقتصادی و دارائی». اطلاعات (۱۶۰۷۰): ۳. ۲۰ بهمن ۱۳۵۸ – به واسطهٔ ویکی‌انبار.
9. «آخرین تصمیمات شورای انقلاب در مورد نحوه اداره کشور و تغییر مقامات». اطلاعات (۱۵۹۹۸): ۲. ۱۹ آبان ۱۳۵۸ – به واسطهٔ ویکی‌انبار.
10. «قیمت انواع دارو ۲۰ درصد کاهش می‌یابد». اطلاعات (۱۶۲۲۱): ۱۵. ۲ شهریور ۱۳۵۹ – به واسطهٔ ویکی‌انبار.
11. «وزیر جدید پست و تلگراف و تلفن تعیین شد». اطلاعات (۱۶۰۱۴): ۳. ۷ آذر ۱۳۵۸ – به واسطهٔ ویکی‌انبار.
12. «وزیر راه و ترابری استعفا کرد». اطلاعات (۱۶۰۳۷): ۱۱. ۶ دی ۱۳۵۸ – به واسطهٔ ویکی‌انبار.
13. «وزیر و مدیران کل جدید وزارت راه». اطلاعات (۱۶۰۴۳): ۲. ۱۳ دی ۱۳۵۸ – به واسطهٔ ویکی‌انبار.
14. «وزیر جدید کار». اطلاعات (۱۶۰۰۵): ۲. ۲۷ آبان ۱۳۵۸ – به واسطهٔ ویکی‌انبار.
15. «مسئولان تازه وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها». اطلاعات (۱۶۰۰۱): ۱۲. ۲۲ آبان ۱۳۵۸ – به واسطهٔ ویکی‌انبار.
16. «مهدوی کنی سرپرست وزارت کشور شد». اطلاعات (۱۶۰۸۵): ۱۲. ۸ اسفند ۱۳۵۸ – به واسطهٔ ویکی‌انبار.
17. «سازمان اوقاف و حج، از وزارت ارشاد ملی جدا شد». اطلاعات (۱۶۰۴۶): ۱۱. ۱۸ دی ۱۳۵۸ – به واسطهٔ ویکی‌انبار.