معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان

معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، نهادی دولتی و ایرانی است که به‌طور مستقیم زیر نظر رئیس‌جمهور قرار دارد و از ابتدای تعریف فضای دانش بنیان در کشور متولی بهبود و توسعه حوزه دانش بنیان در کشور شده‌است. این معاونت بر مبنای مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی تشکیل شده‌است.

معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست‌جمهوری

دید کلی سازمان
بنیان‌گذاری	۱ شهریور ۱۳۸۸
گونهٔ سازمان	سازمان دولتی
حوزهٔ قدرت	معاون رئیس‌جمهور
شعار	تجاری‌سازی علم و فناوری
سازمان اجرایی	حسین افشین، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور
سازمان بالادست	قوه مجریه جمهوری اسلامی ایران
سازمان‌های زیردست	بنیاد ملی نخبگان ستادهای توسعه فناوری
وبگاه	isti.ir

پس از استعفای سورنا ستاری و اصرار وی؛ سید ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور طی حکمی روح‌الله دهقانی فیروزآبادی را در ۲۷ شهریور ماه ۱۴۰۱ به عنوان سرپرست معاونت علمی و فناوری خود منصوب کرد. در ۱۱ آبان ۱۴۰۱ نیز با صدور حکمی از سوی رئیس‌جمهوری، دهقانی فیروزآبادی به عنوان معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری منصوب شد.^[1]

تاریخچه شکل‌گیری

در سال ۱۳۸۵ و همزمان با دومین سال ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور دولت نهم و دولت دهم جمهوری اسلامی ایران معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهوری آغاز به کار کرد.^[2] صادق واعظ‌زاده را در مرداد ماه سال ۱۳۸۵ احمدی‌نژاد به عنوان نخستین معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهوری ایران منصوب کرد.^{[3][4][5][6][7]} واعظ زاده پس از آغاز به کار رسمی دولت دهم، شهریور ۱۳۸۸ از سمت خود استعفا داد.^[8] او دلایل خود برای استعفا را بیان نکرد اما اعلام کرد به عنوان عضو هیئت علمی دانشکده فنی دانشگاه تهران فعالیت می‌کند.^{[9][10][11][12]} احمدی‌نژاد با قبول استعفای واعظ زاده طی حکمی نسرین سلطانخواه را به عنوان معاون علمی و فناوری خود منصوب کرد.

نسرین سلطانخواه ریاضی‌دان ایرانی پس از واعظ‌زاده و در سال ۱۳۸۹، طی حکمی از سوی رئیس‌جمهور دولت دهم به سمت معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهوری رسید.^[13][14][15]

در سال ۱۳۸۷ چارت سازمانی معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور را معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس‌جمهور تصویب کرد.^[16]

پس از انتخابات ریاست‌جمهوری ایران در سال ۱۳۹۲ حسن روحانی پس از کسب مسند ریاست‌جمهوری، سورنا ستاری را به عنوان معاون علمی و فناوری خود منصوب کرد. ستاری با این انتصاب، لقب جوان‌ترین عضو کابینه دولت یازدهم را به خود اختصاص داد.^{[17][18][19][20][21]}

فهرست رؤسا

سازمان‌های سیاسی
مستقل   نظامی   جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی   حزب اسلامی قانون

ر.	نام		نگاره	آغاز تصدی	پایان تصدی	دولت	رئیس‌جمهور
۱		صادق واعظ‌زاده		۳۱ تیر ۱۳۸۶	۱۳ شهریور ۱۳۸۸	دهم	احمدی نژاد
۲		نسرین سلطان‌خواه		۱۳ شهریور ۱۳۸۸	۱۳ مهر ۱۳۹۲	دهم	احمدی نژاد
						یازدهم دوازدهم سیزدهم
۳		سورنا ستاری		۱۳ مهر ۱۳۹۲	۲۷ شهریور ۱۴۰۱		روحانی رئیسی
۴		روح‌الله دهقانی فیروزآبادی		۲۷ شهریور ۱۴۰۱	۲۰ مرداد ۱۴۰۳	سیزدهم	رئیسی
۵		حسین افشین		۲۰ مرداد ۱۴۰۳	متصدی	چهاردهم	پزشکیان

ساختمان لادن

نام ساختمان لادن برای نخستین بار در شهریور ماه سال ۱۳۹۱ و در جریان میزبانی ایران از شانزدهمین نشست جنبش غیرمتعهدها به گوش خورد. در آن زمان این ساختمان به محل استقرار علی سعیدلو معاون بین‌الملل رئیس‌جمهور تبدیل شده بود تا امور این اجلاس را رتق و فتق کند. اما پس از پایان این اجلاس، ساختمان لادن بی استفاده ماند. احمدی‌نژاد تا این‌که در ماجرای خروج هدایای ریاست‌جمهوری در روزهای پایانی دولت بار دیگر نام این ساختمان به گوش خورد. در آن زمان گفته شد که تمام هدایایی که روسای جمهوری از مقامات سایر کشورها گرفته‌اند یک‌شبه بار کامیون شده و به ساختمانی در ونک منتقل شده‌است. ساختمان لادن جایی بود که محمود احمدی‌نژاد و اعضای دولت سابقش هفته‌ای یک بار در آن‌جا دور هم جمع می‌شدند و مسائل کشور را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می‌دادند. برخی گفتند که این ساختمان غصبی است و احمدی‌نژاد و یارانش قصد دارند با برگزاری جلساتی در این ساختمان، خود را برای ورود مجدد به قدرت در ۴ سال آینده آماده کنند.^{[22][23][24][25][26]} پس از چالش‌های فراوان برای واگذاری ساختمان لادن، قرعه به نام معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری افتاد و از تاریخ معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری در این ساختمان مستقر شد.^{[22][27][28][29][30][31][32][33][34]}

اهداف و وظایف اساسی

اهداف

ارتقای اقتدار ملی، تولید ثروت و افزایش کیفیت زندگی مردم از طریق افزایش توانمندی‌های فناوری و نوآوری در کشور ارتقای نظام ملی نوآوری و تکمیل مؤلفه‌ها و حلقه‌های آن توسعه «اقتصاد دانش‌بنیان» از طریق هماهنگی و هم‌افزایی بین‌بخشی و بین دستگاهی ارتقای ارتباط «دانش» با «صنعت» و «جامعه» و تسهیل تبادلات بین بخش‌های عرضه و تقاضای فناوری و نوآوری تجاری‌سازی دستاوردهای فناوری و نوآوری و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان توسعه فناوری‌های راهبردی و اولویت‌دار ملی مصرح در نقشه جامع علمی کشور اعتلای ارتباطات بین‌المللی علمی، فناوری و نوآوری و توسعه دیپلماسی علمی و فناوری

حمایت از تجاری‌سازی شرکت‌های دانش‌بنیان

«قانون حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش بنیان و تجاری سازی نوآوری‌ها و اختراعات» در اجراء اصل یکصد و بیست و سوم (۱۲۳) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در جلسه علنی روز چهارشنبه مورخ ۵ آبان ۱۳۸۹ دوره هشتم مجلس شورای اسلامی تصویب شد. اما این قانون تا سال ۱۳۹۲ به‌طور کامل اجرایی نشد.^[35][36]

حسن روحانی از ابتدای کار خود در دولت یازدهم، مبنای سیاست اقتصادی را بر توسعه اقتصاد دانش‌بنیان برای گذار ایران از اقتصاد نفتی و تحقق اقتصاد بدون نفت از طریق اجرائی کردن و عملی سازی بندهای قانون حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش بنیان و تجاری سازی نوآوری‌ها و اختراعات را توسط معاون علمی و فناوری بنا گذاشت.^[37][38][39] کمک به حمایت از ایده‌های نو و ایجاد زیرساخت برای تجاری‌سازی ایده‌ها و نوآوری‌های دانشگاهیان به عنوان مهم‌ترین راهبرد معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهوری تعریف شده‌است. بر همین اساس تا پایان سال ۱۳۹۵، یبش از ۳۰۰۰ شرکت دانش‌بنیان توسط معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، تحت حمایت‌های این قانون قرار گرفتند.^[40][41][42]

ساختار

معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بر اساس مصوبه معاونت توسعه منابع انسانی ریاست‌جمهوری با پنج حوزه معاونت هماهنگی و نظارت راهبردی، علمی و پژوهشی، فناوری و نوآوری، همکاری‌های بین‌المللی و پشتیبانی تعریف شد، که هر یک از این معاونت‌ها دارای سه زیر مجموعه داشتند. همچنین دو مرکز مرکز سیاستگذاری و برنامه‌ریزی کلان دو بخش دیگر معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری تعریف شد.^[16]

این معاونت دارای ۱۴ ستاد برای توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان و تجاری‌سازی ایده‌های خلاقانه در حوزه صنایع و فناوری‌های پیشرفته و راهبردی است.

• ستاد ویژه توسعه فناوری نانو^[43][44]
• ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی^[45][46]
• ستاد توسعه فناوری‌های فرهنگی و نرم
• ستاد توسعه علوم و فناوری‌های شناختی
• ستاد توسعه فناوری‌های لیزر، فتونیک و ساختارهای میکرونی
• ستاد توسعه فناوری‌های مواد و ساخت پیشرفته بایگانی‌شده در ۲۸ دسامبر ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine
• ستاد توسعه فناوری اطلاعات، ارتباطات و فضای مجازی
• ستاد توسعه زیست فناوری
• ستاد توسعه فناوری حوزه انرژی^[47][48][49]
• ستاد توسعه فناوری‌های حوزه فضایی، حمل و نقل پیشرفته بایگانی‌شده در ۲۵ فوریه ۲۰۲۱ توسط Wayback Machine
• ستاد توسعه صنایع دانش‌بنیان دریایی
• ستاد توسعه گیاهان دارویی و طب سنتی
• ستاد بهینه‌سازی انرژی و محیط زیست
• ستاد فرهنگسازی اقتصاد دانش بنیان

همچنین ۴ مرکز راهبردی در ساختار این معاونت وجود دارند:

• معاونت سیاستگذاری و توسعه^[50]
• معاونت نوآوری و تجاری‌سازی فناوری^[51]
• مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی^[52]
• مرکز شرکت‌ها مؤسسات دانش‌بنیان
• مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری
• مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی
• مرکز طرح‌های کلان ملی فناوری

ستاد مبارزه با کرونا معاونت علمی و فناوری

با شیوع و همه‌گیری ویروس کرونا در ایران، معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، همزمان با اقدامات ملی و جهانی، ستادی را برای مبارزه با کرونا متشکل از دبیران ستادهای توسعه فناوری ایجاد کرد. در این ستاد، حمایت‌ها و اقدامات برای مبارزه با شیوع ویروس کرونا و تأمین تجهیزات در دستور کار قرار دارد. یکی از اقدامات این ستاد انتشار فراخوانی توسط معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری بود که با هدف کمک به مقابله با ویروس کرونا منتشر شد. بر اساس این فراخوان از طرح‌های شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور حمایت می‌شود و این شرکت‌ها می‌توانند از تسهیلات پرداخت شده با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری بهره‌مند شوند.^[53][54][55]

منابع

1. خبرگزاری تسنیم (۱۰ آبان ۱۴۰۱). «"دهقانی فیروزآبادی" معاون علمی و فناوری "رئیسی" شد».
2. خبرگزاری مهر (۶ اسفند ۱۳۸۵). «مراسم آغاز به کار معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری».
3. پایگاه خبری تحلیلی الف (۱۵ بهمن ۱۳۸۵). «معاون علمی رئیس‌جمهور منصوب شد».
4. تبیان (۹ اسفند ۱۳۸۵). «معاون علمی رئیس‌جمهور معرفی شد».
5. خبرگزاری دانشجویان ایران ایسنا (۱۸ مهر ۱۳۹۲). «ناگفته‌های واعظ‌زاده از نحوه تصویب قانون حمایت از شرکتهای دانش بنیان پس از چهار سال سکوت!».
6. جام جم آنلاین (۱۵ بهمن ۱۳۸۵). «معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور انتخاب شد».
7. خبرگزاری مهر (۱۵ بهمن ۱۳۸۵). «"صادق واعظ زاده" معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور شد».
8. پایگاه اطلاع‌رسانی بنیاد ملی نخبگان (۲۵ شهریور ۱۳۸۸). «دکتر واعظ زاده از معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری استعفا داد». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ ژانویه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۳ ژانویه ۲۰۱۸.
9. پایگاه خبری تحلیلی فردا (۲۵ شهریور ۱۳۸۸). «واعظ زاده: علت استعفایم را بعداً توضیح می‌دهم».
10. خبرگزاری مهر (۲۵ شهریور ۱۳۸۸). «علت استعفایم را بعداً توضیح می‌دهم».
11. پایگاه خبری تحلیلی عصر ایران (۲۵ شهریور ۱۳۸۸). «واعظ زاده: علت استعفایم را بعداً توضیح می‌دهم».
12. خبرآنلاین (۲۵ شهریور ۱۳۸۸). «معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور استعفا داد».
13. خبرگزاری فارس (۳۰ شهریور ۱۳۸۸). «نسرین سلطانخواه معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور شد». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ ژانویه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۳ ژانویه ۲۰۱۸.
14. جام جم آنلاین (۷ مهر ۱۳۸۸). «مراسم معارفه معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، فردا».
15. خبرگزاری مهر (۷ مهر ۱۳۸۸). «مراسم معارفه معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری فردا برگزار می‌شود».
16. خبرگزاری مهر (۱۴ مرداد ۱۳۸۷). «چارت سازمانی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری تصویب شد».
17. پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری اسلامی ایران (۲۵ مرداد ۱۳۹۶). «دکتر ستاری به عنوان معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور منصوب شد».
18. خبرگزاری کار ایران ایلنا (۲۵ مرداد ۱۳۹۶). «سورنا ستاری به عنوان معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور منصوب شد».
19. پایگاه خبری تحلیلی قزوین خبر (۲۶ تیر ۱۳۹۶). «گمانه زنی‌ها در مورد کابینه دوازدهم و چالشی به نام حلقه بسته مدیران دولت».^{[پیوند مرده]}
20. پایگاه خبری تحلیلی پویش (۱۳ فروردین ۱۳۹۴). «مسن‌ترین و جوان‌ترین اعضای هرکدام از نهادها چه کسانی هستند؟».
21. مشرق (۲ اردیبهشت ۱۳۹۶). «چرا به کابینه روحانی «پیر و خسته» می‌گویند؟».
22. عصرایران (۲۶ آبان ۱۳۹۲). «شگرد احمدی‌نژاد برای در اختیار گرفتن ساختمان لادن چه بود؟».
23. پایگاه خبری شفاف (۷ مهر ۱۳۹۲). «ساختمان لادن؛ دولت احمدی‌نژاد اینجاست». بایگانی‌شده از اصلی در ۹ سپتامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۳ ژانویه ۲۰۱۸.
24. خبرآنلاین (۲۰ تیر ۱۳۹۴). «احمدی نژادی‌ها و رویاهای بلندپروازانه با یکتا و هما/همه حاشیه‌های یاران احمدی‌نژاد».
25. آفتاب‌نیوز (۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۴). «بودجه دفتر فعلی احمدی‌نژاد از کجاست؟».
26. پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (۲۶ شهریور ۱۳۹۲). «در ساختمان لادن چه خبر است؟».
27. روزنامه دنیای اقتصاد (۱۵ دی ۱۳۹۲). «ساختمان لادن به معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری رسید».
28. پایگاه خبری فرهنگ انقلاب اسلامی (۱۳ آذر ۱۳۹۲). «ماجرای ساختمان لادن و اطلاعیهٔ احمدی‌نژاد». بایگانی‌شده از اصلی در ۷ دسامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۳ ژانویه ۲۰۱۸.
29. خبرآنلاین (۱۵ دی ۱۳۹۲). «دفتر سابق احمدی‌نژاد (ساختمان لادن) به چه کسی رسید؟».
30. خبرگزاری تسنیم (۱۸ آبان ۱۳۹۲). «محمود احمدی‌نژاد از ساختمان لادن رفت».
31. خبرگزاری مهر (۱۵ دی ۱۳۹۲). «ساختمان لادن به معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری رسید».
32. خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران ایرنا (۱۹ آبان ۱۳۹۲). «داود احمدی‌نژاد: محمود احمدی‌نژاد را از لادن رها کردند».
33. خبرگزاری مهر (۲۶ شهریور ۱۳۹۲). «احمدی‌نژاد دربارهٔ لادن چه خواهد گفت؟».
34. خبرگزاری کار ایران ایلنا (۱۸ آبان ۱۳۹۲). «ساختمان لادن را از برادرم گرفتند».
35. کارگروه ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان و نظارت بر اجرا. «آیین‌نامه اجرایی قانون حمایت از شرکتها و مؤسسات دانش بنیان و تجاری سازی نوآوری‌ها و اختراعات». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ ژانویه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۳ ژانویه ۲۰۱۸.
36. خبرگزاری دانشجویان ایران ایسنا (۲۶ مهر ۱۳۹۴). «تنها 10 درصد قانون حمایت از شرکت‌های دانش بنیان اجرایی شده‌است».
37. خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران ایرنا (۱۳ فروردین ۱۳۹۶). «شتاب فزاینده علم؛ رشد شرکت‌های دانش بنیان در دولت یازدهم».
38. پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری (۹ شهریور ۱۳۹۳). «تقویت شرکت‌های دانش بنیان از اولویت‌های دولت است».
39. خبرگزاری تسنیم (۱۶ آبان ۱۳۹۵). «تقویت شرکت‌های دانش بنیان از اولویت‌های دولت است».
40. خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران ایرنا (۱۹ اسفند ۱۳۹۴). «سال 94؛ سال تثبیت فرایند اجرای قانون حمایت از شرکت‌های دانش بنیان».
41. خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران ایرنا (۲۵ خرداد ۱۳۹۶). «110 برنامه حمایتی از شرکت‌ها و موسسه‌های دانش‌بنیان».
42. خبرگزاری دانشجویان ایران ایسنا (۹ شهریور ۱۳۹۳). «روحانی: تقویت شرکت‌های دانش بنیان از اولویت‌های دولت است».
43. ستاد ویژه توسعه فناوری نانو (۱۳ شهریور ۱۳۹۶). «حمایت از پژوهش و تحقیقات فناوری نانو». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ ژانویه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۳ ژانویه ۲۰۱۸.
44. سایت ستاد ویژه توسعه فناوری نانو (۱۳ شهریور ۱۳۹۶). «انتصاب دکتر سعید سرکار به‌عنوان دبیر ستاد ویژه توسعه فناوری نانو». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ ژانویه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۳ ژانویه ۲۰۱۸.
45. «سند ملی علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی». شورای عالی انقلاب فرهنگی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ فوریه ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۲ فوریه ۲۰۱۹.
46. «دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی منصوب شد». ایسنا. ۲۲ فروردین ۱۳۹۴.
47. خبرگزاری دانشجویان ایران ایسنا (۱۳ شهریور ۱۳۹۶). «دبیر «ستاد توسعه فناوری حوزه انرژی» منصوب شد».
48. خبرگزاری تسنیم (الگو:جح14). «دبیر «ستاد توسعه فناوری حوزه انرژی» منصوب شد». تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
49. خبرگزاری مهر (۱۳ شهریور ۱۳۹۶). «دبیر «ستاد توسعه فناوری حوزه انرژی» منصوب شد».
50. پایگاه اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری. «اهداف و وظایف معاونت سیاستگذاری و توسعه». بایگانی‌شده از اصلی در ۱ فوریه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۳ ژانویه ۲۰۱۸.
51. پایگاه اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری. «شرح وظایف معاونت نوآوری و تجاری‌سازی فناوری». بایگانی‌شده از اصلی در ۲ ژانویه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۳ ژانویه ۲۰۱۸.
52. پایگاه اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری. «راهبردها و شرح وظایف مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ ژانویه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۳ ژانویه ۲۰۱۸.
53. خبرگزاری آنا (۱۷ اسفند ۱۳۹۸). «محصولات با فناوری بالای «ایران ساخت» به شکست کرونا سرعت می‌دهند».
54. پایگاه اطلاع‌رسانی دولت (۱۶ فروردین ۱۳۹۹). «سامانه هوشمند تشخیص دقیق و حساس کرونا رونمایی شد».
55. خبرگزاری موج (۱۶ فروردین ۱۳۹۹). «شرکت‌های دانش بنیان خط مقدم مبارزه با ویروس ناشناخته کرونا هستند».

لینک‌های مرتبط

1. پایگاه اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری
2. دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی
3. بنیاد ملی نخبگان
4. ستاد ویژه توسعه فناوری نانو
5. ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی
6. برنامه توسعه زیست بوم واحدهای خلاق
7. خانه های خلاق و نوآوری ایران