اثر ثبت‌شده در فهرست آثار ملی ایران From Wikipedia, the free encyclopedia
مسجد جامع بازار تهران یا مسجد جامع تهران، کهن‌سال‌ترین مسجد تهران است که قدیمی‌ترین شبستان آن بیش از هزار سال عمر دارد و به مسجد عتیق نیز معروف است.[1] این اثر در تاریخ ۱۹ آذر سال ۱۳۷۵ شمسی و با شماره ۱۷۹۳ در فهرست آثار ملی ایران ثبت گردیده‌است.
| مسجد جامع بازار تهران | |
|---|---|
 | |
 | |
| نام | مسجد جامع بازار تهران |
| کشور | ایران |
| استان | استان تهران |
| شهرستان | تهران |
| اطلاعات اثر | |
| نام محلی | مسجد جامع |
| نام‌های قدیمی | مسجد جامع |
| نوع بنا | مسجد |
| کاربری | عبادتگاه |
| کاربری کنونی | مسجد |
| دیرینگی | دوره آل بویه |
| دورهٔ ساخت اثر | دوره آل بویه |
| اطلاعات ثبتی | |
| شمارهٔ ثبت | ۱۷۹۳ |
| تاریخ ثبت ملی | ۱۹ آذر ۱۳۷۵ |
| اطلاعات بازدید | |
| امکان بازدید | دارد |
مسجد جامع بازار در ضلع جنوبی خیابان پانزده خرداد نرسیده به خیابان پامنار قرار دارد. نزدیکترین راه ارتباطی مسجد از خیابان پانزده خرداد و بازار مسجد جامع و کوچه نوروزخان و بازار آن می‌باشد که به علت وجود پله، پله نوروزخان نیز نامیده می‌شود. ادامه این مسیر منتهی می‌شود به در غربی مسجد جامع که روبروی مدرسه خان محمدیه قرار گرفته و در بزرگ و اصلی ورود به مسجد است و به دلیل وجود مسجد جامع در این مسیر، به بازار مسجد جامع نامیده شد. از طرف بازار آهنگران که بعد از پله نورزخان قرار دارد پس از چند پیچ و خم به کوچه مسجد جامع که به در شمال شرقی منتهی می‌گردد، می‌توان ادامه مسیر داد. از طرف جنوب شرقی نیز از سمت مدرسه و بازار صندوق سازها و چهل تن به دالان مسجد جامع و در آن دسترسی می‌باشد؛ بنابراین مسجد جامع دارای سه در ورودی غربی، شمال شرقی و جنوب شرقی است.[2]
از تاریخ دقیق احداث این مسجد اطلاعات دقیقی در دست نیست، اما معماری بخش‌های مختلف آن حاکی از شکل‌گیری تدریجی این بنا در دوره‌های مختلف است. آثاری که در مسجد جامع وجود دارد و به ثبت ملی رسیده، به دوران آل بویه، صفویه و قاجار بازمی‌گردد و با توجه به برگزیده شدن تهران به عنوان پایتخت، بنای مسجد جامع تجدید و توسعه یافته‌است از این رو اثری قدیمی‌تر از قرن سیزدهم هجری قمری در این مسجد به چشم نمی‌خورد، هرچند ممکن است تاریخ بنای این مسجد قبل از قرون یاد شده باشد.[3] احمد مسجد جامعی معتقد است سابقهٔ بعضی از قسمت‌های بنای فعلی مسجد، به دوران آل بویه می‌رسد و نزدیک به هزار سال عمر دارد.[4]
قدیمی‌ترین سند موجود در این رابطه نقشه گیریشمن فرانسوی است که در سال ۱۲۷۵ هجری قمری از تهران تهیه شده است. در نقشه مذکور بنای مسجد جامع تقریباً به همین صورت فعلی آمده است و می‌توان نتیجه گرفت که ۱۳۰ سال پیش [۱۵۸ سال فعلی] همة شبستان‌های فعلی ساخته شده بودند.[5]
مسجد جامع با مساحتی حدود ۴۵۰۰ متر مربع و زیربنایی با مجموع حدود ۲۰ هزار متر مربع دارای حیاطی در حدود ۹۰۰ متر مربع و دارای حوض، سقاخانه و هفت شبستان است که هرکدام به عنوان مساجدی مجزا، ولی داخل یک بافت قرار گرفته و در زبان عموم گاه از آن به عنوان شبستان و گاه به عنوان مسجد نام برده می‌شود که اسامی و جغرافیای آنها به قرار زیر است:
به سه مورد اول مسجد جامع عتیق نیز می‌گویند؛[6]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
