محمدتقی جعفری
زبان‌شناس، مترجم، و فیلسوف ایرانی از ویکی‌پدیا، دانشنامه آزاد
محمّدتقی جعفری (۱ مرداد ۱۳۰۲[۱] – ۲۵ آبان ۱۳۷۷) مشهور به علّامه محمّدتقی جعفری مفسر نهج‌البلاغه، فقیه، عارف، فیلسوف و مولوی‌شناس معاصر ایران و از بنیانگذاران حقوق بشر اسلامی و اعلامیه حقوق بشر در اسلام (اعلامیه قاهره) بود.[۲][۳][۴][۵][۶][۷]
زندگی
محمّدتقی جعفری در ۱ مردادِ ۱۳۰۲ (۹ ذوالحجه ۱۳۴۱) در يكى از خانواده‌هاى متديّن شهر تبريز چشم به جهان گشود و كودكىِ خويش را در پناه پدرى راستگو و مادرى سيّده و پاكدامن آغاز كرد.
تحصیلات
خلاصه
دیدگاه
تحصیلات مقدماتی حوزوی
محمدتقى با ورود به مدارس جديد و تعليماتى كه در تبريز آن زمان، تازه داير شده بود، راه خود را براى صعود به قله‌هاى تفكر گشود. او چون خواندن و نوشتن را پيش از آغاز دبستان، از مادر خويش مقداری مقدمات دروس و قرآن فرا گرفته بود، به صلاحديد مدير مدرسه جواد اقتصادخواه درس و تحصيل را درمدرسه اعتماد تبریز از كلاس چهارم ابتدايى آغاز كرد. پس از پايان دروس ابتدايى، محمدتقى وارد مدرسه طالبیه تبریز شد، سپس راه تهران و قم را در پيش گرفت. وى در تهران و قم از محضر فقها و حكمايى چون: میرزا مهدی آشتیانی، شيخ محمدرضا تنکابنی و عارف داناسرشت ميرزا محمدتقى زرگر تبريزى بهره‌هايى شايان گرفت. سپس به همراه برادرش مقارن سال‌های پایانی جنگ جهانی دوم رفته و تحصیلات علوم دینی را نزد استادان آنجا پی‌گرفت.
تحصیلات عالی حوزوی
در سال۱۳۲۰ در ۱۸ سالگی، زادگاه خویش را به قصد اقامت در تهران ترک نمود، و در مدرسه مروی نزد استادان تحصیل متن رسائل و مکاسب را پی گرفت. پس از سه سال، در سال ۱۳۲۲ ه.ش به شهر قم مهاجرت نمود و ضمن تحصیل در مدرسه دارالشفای قم ملبس به لباس روحانیت گردید و دروس خارج را در آنجا آغاز کرد.
وی سپس برای ادامه تحصیلات، راهی نجف شد. بیست و سه ساله بود که به درجهٔ اجتهاد نایل گردید و در سال ۱۳۳۶ یا ۱۳۳۷ پس از یازده سال اقامت در نجف به ایران بازگشت.
او فلسفه و عرفان را در کانون فلسفی - عرفانی نجف و تهران تکمیل کرد و تا زمان مرگ به آن اشتغال داشت.
استادان
از استادان محمدتقی جعفری می‌توان از شیخ محمدکاظم شیرازی، سید عبدالهادی شیرازی، سید ابوالقاسم خویی، مرتضی طالقانی، علی محمد بروجردی، میرزا حسن یزدی، سید جمال الدین گلپایگانی، سید محمد هادی میلانی، میرزا حسن موسوی بجنوردی، شهیدی (صاحب حاشیه بر مکاسب) و سید محسن حکیم و آقا میرزا علی اکبر اهری نام برد.
نامه‌نگاری با برتراند راسل
محمدتقی جعفری مکاتباتی در زمینه‌هایی همچون عمومیت جستجوی کمال و تناقض بین آزادی انسان با عشق و صلح و در پاره‌ای از موارد دربارهٔ کلّیات فیزیک کوانتوم با ریاضیدان و متفکر انگلیسی برتراند راسل داشته است.[۸][۹]
افتخارات
- دریافت اجازه اجتهاد خود از شیخ محمدکاظم شیرازی
- دریافت نشان دانش درجه یک دانش از سید محمد خاتمی، ۱۰ مهر ۷۶[۱۰]
- برگزاری مراسم تکریم توسط بنیاد نخبگان استان تهران با حضور جمعی از چهره‌های علمی و فرهنگی کشور، شاگردان ایشان و استعدادهای برتر سال ۱۳۹۵
درگذشت
محمدتقی جعفری در سال ۱۳۷۷ به دلیل ابتلا به سرطان، ابتدا در ایران تحت درمان قرار گرفت و سپس به انگلستان منتقل شد؛ ولی پس از یک عمل جراحی بر اثر سکتهٔ مغزی در ۲۵ آبان ۱۳۷۷ (۱۴۱۹ قمری) درگذشت. دو روز بعد در دانشگاه تهران بر پیکرش نماز خواندند. سپس پیکرش به مشهد فرستاده شد و در حرم امام رضا دفن شد.[۱۱]
کتاب‌شناسی
خلاصه
دیدگاه
مجموعه آثار
پس از مرگ جعفری مؤسسه نشر کرامت به مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری تغییر نام داد و یکی از اهداف آن تهیه مجموعه آثار محمدتقی جعفری بود به گونه‌ای که شامل تمام آثار او بشود. این مجموعه به تدریج توسط این مؤسسه منتشر می‌شود. تاکنون آثار زیر به صورت مجموعه آثار انتشار یافته‌اند:[۱۲]
- تکاپوی اندیشه‌ها
- عرفان اسلامی
- بررسی افکار هیوم و راسل
- حقوق جهانی بشر و کاوش‌های فقهی
- چهار شاعر ( خیام، نظامی گنجوی، سعدی، حافظ )
دسته‌بندی کتاب‌ها
اخلاق و مبانی
- وجدان
- اخلاق و مذهب
ادب و ادبیات
- مبدأ اعلا
- از دریا به دریا (کشف‌الابیات مثنوی مولوی)
- چهار شاعر ( خیام، نظامی گنجوی، سعدی، حافظ )
- تحلیل شخصیت خیام
اندیشه‌های مولوی
- تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی (۱۵ جلد) (چاپ نخست آن در سال ۱۳۴۹ بوده است و این شرح پیش از شرح نهج البلاغه نگاشته شده است.)
- مولوی و جهان بینی‌ها
- علل و عوامل جذابیت سخنان مولوی.
- فکر واره مثنوی
انسان و جهان‌شناسی
- ارتباط انسان - جهان
- ایده‌آل زندگی و زندگی ایده‌آل
- فلسفه و هدف زندگی
- آفرینش و انسان
- شناخت انسان در تصعید حیات تکاملی
- انسان در افق قرآن
- حرکت و تحول از دیدگاه قرآن (به انضمام انسان در افق قرآن)
بررسی و نقد
- بررسی و نقد نظریات دیوید هیوم در چهار موضوع فلسفی
- توضیح و بررسی مصاحبه برتراند راسل - وایِت
- بررسی و نقد برگزیده افکار برتراند راسل
- بررسی و نقد کتاب «سرگذشت اندیشه‌ها»
حقوق سیاسی
- حقوق جهانی بشر از دیدگاه اسلام و غرب
- حکمت اصول سیاسی اسلام
زیبایی‌شناسی و هنر
- زیبایی و هنر از دیدگاه اسلام (چاپ دوم، ۱۳۷۸، مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری)
- موسیقی از دیدگاه فلسفی و روانی و (تهران، ۱۳۸۱، مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری)
عرفان و معرفت
- عرفان اسلامی
علوم جدید
- بررسی فقهی و حقوقی طرح ژنوم انسانی
فقه
- رسائل فقهی (منابع فقه)
- الرضاع
- تعبد و تعقل در فقه اسلامی
فلسفه (مضاف و مطلق)
- همگرایی دین و دانش
- نهایهٔ الادراک الواقعی بین الفلسفه القدیمه و الحدیثه
- تحقیقی در فلسفه علم
فلسفه عملی
- علم و دین در حیات معقول
- شناخت از دیدگاه علمی و قرآن
کلام و کلام جدید
- الامر بین الامرین
- جبر و اختیار
- فلسفه دین
معارف مکتبی
- نیایش امام حسین (ع) در صحرای عرفات
- امام حسین (ع) شهید فرهنگ پیشروِ انسانیت
- امید و انتظار
- معارف الهی
نهج البلاغه
- مجموعه ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه، یکی از آثار مهم علامه محمدتقی جعفری به شمار می رود كه مسائل انساني و اسلامي با نگاهي نو و پويا در آن بررسي شده است. شمول و گسترش اين كتاب از فلسفه تا سياست، از عرفان تا اديان، از اخلاق‌پژوهي تا جامعه‌شناسي و روان‌شناسي، ادبيات و شعر و متدولوژي، دايرﺓالمعارف هوشمندانه‌اي را در پيش ديد اهل نظر و مطالعه قرار داده كه مي‌توانند پاسخ بسياري از سؤالات خود را در آن بيابند و با واقعيت‌هاي انسان‌شناختي و هستي‌شناختي‌ِ جديدي آشنايي حاصل كنند. این مجموعه که تا چند سال گذشته در 27 مجلد منتشر می شد، اخیراً با ویراست جدید در 11 مجلد توسط دفتر نشر فرهنگ اسلامی به بازار نشر عرضه شده است. در چاپ جدید این مجموعه، شرح و تفصیل برخی موضوعات و حواشی آنها از مجلدات استخراج و در ذیل مجموعه آثار منتشر شده، و برخی دیگر، از جمله مباحث: «انسان شناسی»، فلسفه اخلاق، تعلیم و تربیت»، «دین شناسی» و ... در قالب ترتیب همان مجموعه آثار در حال آماده سازی است. جلد یازدهم این مجموعه، تفسیر فرمان مبارک علی ابن ابی‌طالب به مالک اشتر میباشد. [۱۲]
- ترجمه کامل نهج البلاغه
- فکر وارهٔ نهج‌البلاغه
پرسش و پاسخ
- تکاپوی اندیشه‌ها (۲ مجلد)
- در محضر حکیم
- حیات معقول
کلیات
- مجموعه مقالات.
- پیام خرد.
- طرحی برای انقلاب فرهنگی.
- فرهنگ پیرو، فرهنگ پیشرو.[۱۳]
منابع
پیوند به بیرون
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.