محمدتقی رازی اصفهانی، شیخ رازی یا محمدتقی ایوانکی ورامینی معروف به صاحب حاشیه، سر سلسلهٔ خاندان نجفی اصفهانی است. صاحب کتاب هدایه المسترشدین است که به صاحب حاشیه نیز معروف است. در بین سال‌های (۱۱۸۷–۱۱۸۵ هـ. ق) در شهرستان ایوانکی به دنیا آمد که تا قبل از انقلاب اسلامی جزء منطقه ورامین بوده‌است، بنابراین به محمدتقی ایوانکی ورامینی تهرانی حائری اصفهانی خوانده شد. وی سر سلسله خاندان مسجد شاهیان بوده که در حدود سال (۱۲۲۰ هـ. ق) به اصفهان آمده و آن جا را برای سکونت دائمی خود انتخاب کرده‌است. محمد حسین اصفهانی ایوانکی ورامینی صاحب کتاب فصول (کتابی پراهمیت در علم اصول)، برادر وی بوده‌است.[1]
محمدتقی رازی محمدتقی رازی | |
|---|---|
| عنوان(ها) | صاحب حاشیه |
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | محمدتقی رازی اصفهانی بین سال‌های (۱۱۸۷ ـ ۱۱۸۵ هـ. ق) |
| درگذشته | جمعه نیمه شوال سال (۱۲۴۸ هـ. ق) |
| محل دفن | تخت فولاد تکیه مادر شاهزاده |
| محل اقامت | اصفهان |
| آثار معروف | هدایة المسترشدین فی شرح اصول معالم الدین |
| استادان | محمدباقر وحیدبهبهانی جعفر کاشف‌الغطا علامه سید محمدمهدی بحرالعلوم سید علی طباطبایی حائری (صاحب ریاض) ,سید محسن اعرجی کاظمی |
شاگردان
| |
وی برادر محمد حسین حائری اصفهانی معروف به صاحب فصول و داماد جعفر کاشف الغطا است. وی با یکی از دختران کاشف الغطا به نام نسمه خاتون (متوفای حدود ۱۲۹۵ هـ. ق) ازدواج نموده‌است. محمدباقر نجفی اصفهانی حاصل این ازدواج است.[2] فرزندان محمدباقر نجفی اصفهانی عبارتند از:
- آقا نجفی اصفهانی (صاحب فقه امامیه و اشارات الایمانیه)
- محمد حسین نجفی (صاحب تفسیر مجدالبیان)
- محمد علی نجفی (معروف به ثقةالاسلام)
- نورالله نجفی اصفهانی (صاحب کتاب مقیم و مسافر)
- جمال الدین نجفی
- اسماعیل نجفی[3]
- محمدباقر وحیدبهبهانی
- جعفر کاشف‌الغطا
- سید محمد مهدی بحرالعلوم
- سید علی طباطبایی حائری (صاحب ریاض)
- سید محسن اعرجی کاظمی[4]
قرن سیزدهم هجری یکی از درخشان‌ترین دوره‌های علمی شهر تاریخی اصفهان است. در ربع اول این قرن یکی از چهره‌های درخشان علم و دانش و بزرگان از مجتهدان که به اصفهان مهاجرت نموده و این شهر را وطن خود قرار داده و به تأسیس حوزه علمیه پرداخته‌است، محمدتقی رازی نجفی اصفهانی است. تعداد شرکت کنندگان در درس محمدتقی رازی را تا چهار صد نفر نوشته‌اند.[5] که با توجه به جمعیت اصفهان در آن روز و اهل علم و حوزه موجود در آن وقت و معاصر بودن رازی با «سید محمدباقر شفتی» که ریاست آن زمان اصفهان با او بوده، می‌توان گفت تقریباً تمام طلاب مستعد و فاضل و درس خوان اصفهان در درس وی حاضر می‌شده‌اند و اولین حوزه درس در آن زمان متعلق به او بوده‌است.[6] عباس قمی در مورد درس وی می‌نویسد:[7]
- «... در اصفهان سکنی نمود، فضلا در درس او اجتماع کردند، مجلس درسش مجمع فضلا گردید.»
- ملا هادی سبزواری.
- شیخ فضل‌الله نوری.
- سید محمدباقر خوانساری[8]
- احمد خوانساری.
- محمد تقی گلپایگانی.
- سید محمد صادق موسوی خوانساری چهار سوقی.
- محمد تقی هروی اصفهانی حائری.
- سید محمد حسن مجتهد موسوی.
- سید حسن مدرس مطلق.
- حسن رضوی مشهدی.
- میرزای شیرازی
- حسین ورنامخواستی لنجانی اصفهانی.
- حسین‌علی تویسرکانی
- محمد مهدی کرمانشاهی.
- داوود خراسانی اصفهانی.
- زین‌العابدین گلپایگانی.
- محمد صادق قمی.
- عبدالجواد تونی
- علی قزوینی زنجانی.
- فتح‌الله شاردی قزوینی.
- سید محمد صادق خاتون آبادی
- مهدی کجوری شیرازی.
- هدایت الله ابرسجی شاهرودی خراسانی.
- محمد حسین اصفهانی حائری.
- عبدالعلی نحوی هرندی
- محمد تهرانی.
- هدایةالمسترشدین فی شرح اصول معالم الدین
- تبصره الفقهاء
- رساله‌ای در عدم تفطیر توتون
- رساله‌ای در فساد شرط ضمن عقد.
- رساله صلاتیه
- رساله در حجیت مظنه
- رساله عملیه، فارسی
- رساله‌ای در بحث دوران امر بین اقل و اکثر در علم اصول[9]
آنچه می‌توان به قطع و یقین گفت این است که: علامه محقق و فقیه و اصولی مدقق محمد تقی رازی نجفی اصفهانی از عالمان محقق مکتب امامیه است و در فقه و علم اصول صاحب آرا و افکار مشهوری است که اصولی‌ها و فقیهان بعد از او پیوسته پیرامون افکار و اقوال او به بحث و تحقیق پرداخته و از آن‌ها متأثر گردیده‌اند. صاحب روضات الجنات که از شاگردان وی است دربارهٔ او می‌نویسد:
شیخ از برترین علمای عصر خویش در فقه و اصول بود؛ بلکه نسبت به سایرین از دید و نظر بالاتری در علوم معقول و منقول برخوردار بود[10]
شاهد بر این مدعا آثاری است که از رازی باقی‌مانده‌است که در این میان می‌توان به کتاب «هدایةالمسترشدین» اشاره کرد. این کتاب در اصول فقه نگارش یافته و از مهم‌ترین کتاب‌های اصول بین متأخرین است و همواره مورد نظر و عنایت دانشمندان بوده‌است و احاطه و تحقیقات عمیق و افکار بلند شیخ در این کتاب به خوبی پیداست. آقا بزرگ تهرانی در این باره می‌نویسد:
... این کتاب (هدایةالمسترشدین) بر احاطه شیخ و تبحر و تحقیق ایشان در علم اصول حکایت می‌کند و همیشه آرا و نظریات شیخ مورد بحث و گفتگوی افاضل از حوزویان بوده‌است.[11]
رازی در روز جمعه نیمه شوال سال (۱۲۴۸ هـ. ق) در سن حدود شصت سالگی در شهر اصفهان درگذشت. عباس قمی می‌نویسد:
در روضات الجنات، ص ۱۳۱ آمده‌است که سیدمحمدباقر شفتی بر پیکر او نماز خواندند. وی در تخت فولاد در بقعه وسط تکیه مادر شاهزاده به خاک سپرده شد.[13]
| شیخ جعفر کاشف‌الغطا | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ؟ | محمدتقی رازی نجفی اصفهانی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| سید صدرالدین عاملی | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| زمزم بیگم | محمدباقر نجفی اصفهانی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| آقا نجفی اصفهانی | نورالله نجفی اصفهانی | محمدحسین نجفی اصفهانی | جمال‌الدین نجفی اصفهانی | اسماعیل نجفی اصفهانی | محمدعلی نجفی اصفهانی | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| موسی نجفی | محمدرضا نجفی اصفهانی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
