لیتیم کربنات

لیتیم کربنات (به انگلیسی: Lithium carbonate)

لیتیم کربنات
نام‌گذاری آیوپاک Lithium carbonate
دیگر نام‌ها Dilithium carbonate Carbolith Cibalith-S Duralith Eskalith Lithane Lithizine Lithobid Lithonate Lithotabs Priadel Zabuyelite
شناساگرها
شماره ثبت سی‌ای‌اس	۵۵۴-۱۳-۲ Y
پاب‌کم	۱۱۱۲۵
کم‌اسپایدر	۱۰۶۵۴ Y
UNII	2BMD2GNA4V Y
KEGG	D00801 Y
ChEBI	CHEBI:6504 Y
ChEMBL	CHEMBL۱۲۰۰۸۲۶ N
شمارهٔ آرتی‌ئی‌سی‌اس	OJ5800000
جی‌مول-تصاویر سه بعدی	Image 1
SMILES [Li+].[Li+].[O-]C([O-])=O
InChI InChI=1S/CH2O3.2Li/c2-1(3)۴;;/h(H2,2,3,4);;/q;۲*+1/p-۲ Y Key: XGZVUEUWXADBQD-UHFFFAOYSA-L Y InChI=1/CH2O3.2Li/c2-1(3)۴;;/h(H2,2,3,4);;/q;۲*+1/p-۲ Key: XGZVUEUWXADBQD-NUQVWONBAY
خصوصیات
فرمول مولکولی	Li2CO3
جرم مولی	73.891 g/mol
شکل ظاهری	Odorless white powder
چگالی	2.11 g/cm3
دمای ذوب	۷۲۳ درجه سلسیوس (۱٬۳۳۳ درجه فارنهایت؛ ۹۹۶ کلوین)
دمای جوش	۱٬۳۱۰ درجه سلسیوس (۲٬۳۹۰ درجه فارنهایت؛ ۱٬۵۸۰ کلوین)
انحلال‌پذیری در آب	1.54 g/100 mL (0 °C) 1.32 g/100 mL (20 °C) 1.00 g/100 mL (60 °C) 0.72 g/100 mL (100 °C)
انحلال‌پذیری	insoluble in استون، آمونیاک and اتانول
ضریب شکست (nD)	1.428[۱]
ترموشیمی
ظرفیت گرمایی ویژه C	1.341 J/(g·K)
آنتالپی استاندارد تشکیل ΔfHo298	-16.46 kJ/g
خطرات
MSDS	ICSC 1109
شاخص ئی‌یو	Not listed
خطرات اصلی	irritant
نقطه اشتعال
LD50	525 mg/kg
ترکیبات مرتبط
دیگر کاتیون‌ها	سدیم کربنات کربنات پتاسیم کربنات روبیدیم کربنات سزیم
به استثنای جایی که اشاره شده‌است در غیر این صورت، داده‌ها برای مواد به وضعیت استانداردشان داده شده‌اند (در 25 °C (۷۷ °F)، ۱۰۰ kPa)
N (بررسی) (چیست: Y/N؟)
Infobox references

رده درمانی: داروهای تثبیت کننده خلق

اشکال دارویی: قرص

موارد مصرف

لیتیم کربنات برای درمان بیماری دوقطبی، روان‌پریشی و پروفیلاکسی در مانیا به کار می‌رود. اختلال دوقطبی اختلال شایعی است و از بزرگترین موانع برای سیستم بهداشتی است که می‌تواند بار مالی زیادی بر جوامع وارد کند.^[۲]در سال ۱۸۴۳، کربنات لیتیم به عنوان یک حلال جدید برای سنگ در مثانه مورد استفاده قرار گرفت. در سال ۱۸۵۹، برخی از پزشکان برای تعدادی از بیماری‌ها از جمله نقرس، محاسبات ادراری، روماتیسم، شیدایی، افسردگی و سردرد، درمانی را با نمک لیتیم توصیه کردند. در سال ۱۹۴۸، جان کید اثر ضد میکروبی یونهای لیتیم را کشف کرد. این یافته باعث شد لیتیم، به ویژه لیتیم کربنات، برای درمان شیدایی و افسردگی و اقدام به خودکشی مرتبط با اختلال دو قطبی استفاده شود. کربنات لیتیم برای درمان شیدایی، افکار خودکشی و افسردگی (تنها مرتبط به اختلال دوقطبی مورد استفاده قرار گیرد. به تازگی توسط محققان علوم پزشکی در انگلیس تحقیقی صورت گرفته که نشان می دهد لیتیم در پیشگیری از سرطان روده موثر است؛ این متخصصان معتقدند که داروی لیتیم می‌تواند به سلامت سلول‌های بنیادی در دستگاه هاضمه کمک کرده و آن‌ها را در مقابل اثرات سوء جهش‌های سلولی که عامل سرطان هستند، مقاوم کند.

درمان افسردگی

لیتیم کربنات در بیش از ۳۰۰ پژوهش به عنوان یک درمان موثر برای افسردگی دوقطبی واقع شده و از سابقه بالینی بسیار بالایی برخوردار است. در این پژوهش ها نشان داده شد که لیتیم کربنات به طور قابل توجهی میل به خودکشی و افکار خودکشی را سرکوب میکند. از آنجا که افراد مبتلا به افسردگی بالینی و اختلالات خلقی مانند اختلال دوقطبی یا سیکلوتایمیا هستند، ۳۰ برابر بیشتر در معرض خودکشی قرار دارند؛ یافته های این پژوهش قابل توجه است.

مکانیسم اثر

یون‌های لیتیم با فرایندهای انتقال یون تداخل دارند (رجوع کنید به " پمپ سدیم ") که پیام‌های منتقل شده به سلول‌های مغز را انتقال داده و تقویت می‌کنند.^[۳] شیدایی با افزایش نامنظم فعالیت پروتئین کیناز C (PKC) در مغز همراه است. کربنات لیتیم و سدیم والپروات، دارویی دیگر که به‌طور سنتی برای درمان این اختلال مورد استفاده قرار می‌گیرد، با مهار فعالیت PKC در مغز عمل می‌کند و به تولید ترکیبات دیگری که باعث مهار PKC می‌شوند نیز کمک می‌کند.^[۴] خواص کنترل خلقی کربنات لیتیم کاملاً درک نشده‌است.^[۵]

عوارض جانبی

در صورت بروز هر یک از علایم زیر، مصرف لیتیم را قطع کرده، با پزشکتان تماس بگیرید: غش، ضربان قلب تند، کند یا نامنظم؛ تکلم نامفهوم، بی‌اختیاری ادرار یا عدم کنترل ادرار، ضعف یا خستگی غیرمتعارف؛ افزایش وزن؛ سرگیجه؛ تهوع یا استفراغ؛ مشکلات بینایی یا چشم درد؛ کبودی و درد در انگشتان دست و پا؛ سردی بازوها و پاها؛ اسهال؛ خواب آلودگی؛ لرزش بدن؛ گیجی؛ تاری دید؛ تشنج؛ آکنه، تحریک پذیری، ورم آرنج و مچ دست، وزوز گوش، کاهش حس لامسه، طعم فلزی، خشکی دهان، اسهال، پرادراری، علائم کم‌کاری تیروئید و افزایش وزن برای بعضی‌ها افسردگی به وجود می‌آورد، تشنگی زیاد، بی‌تفاوتی نسبت به کارها، بی حالی شدید.^[۶]صرف نمک لیتیم خطرات و عوارض جانبی دارد. استفاده گسترده از لیتیم برای درمان اختلالات مختلف روانی شناخته شده‌است که می‌تواند منجر به دیابت نفروژنیک اکتسابی شود.^[۷] مسمومیت با لیتیم می‌تواند بر سیستم عصبی مرکزی و سیستم کلیوی تأثیر بگذارد و می‌تواند کشنده باشد.^[۸]

جستارهای وابسته

• اختلال دوقطبی
• لیتیم (پزشکی)

منابع

1. Pradyot Patnaik. Handbook of Inorganic Chemicals. McGraw-Hill, 2002, ISBN 0-07-049439-8
2. «مرور نشریات - Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology - مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران». ijpcp.iums.ac.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۰۶.
3. "lithium, Lithobid: Drug Facts, Side Effects and Dosing". Medicinenet.com. 2016-06-17. Retrieved 2017-01-02.
4. Yildiz, A; Guleryuz, S; Ankerst, DP; Ongür, D; Renshaw, PF (2008). "Protein kinase C inhibition in the treatment of mania: a double-blind, placebo-controlled trial of tamoxifen" (PDF). Archives of General Psychiatry. 65 (3): 255–63. doi:10.1001/archgenpsychiatry.2007.43. PMID 18316672.^{[پیوند مرده]}
5. Lithium Carbonate at PubChem
6. http://www.nhs.uk/medicine-guides/pages/MedicineOverview.aspx?condition=Depression&medicine=lithium%20carbonate
7. Richard T. Timmer; Jeff M. Sands (1999-03-01). "Lithium Intoxication". Jasn.asnjournals.org. Retrieved 2017-01-02.
8. Simard, M; Gumbiner, B; Lee, A; Lewis, H; Norman, D (1989). "Lithium carbonate intoxication. A case report and review of the literature" (PDF). Archives of Internal Medicine. 149 (1): 36–46. doi:10.1001/archinte.149.1.36. PMID 2492186. Archived from the original (PDF) on 2011-07-26. Retrieved 2010-09-11.

• فرهنگ داروهای ژنریک ایران، دکتر حشمتی، ۱۳۸۷