فهرست مردم ایرانی باستان

ایرانی‌تباران اولین بار در منابع آشوریان در ۹۰۰ سال پیش از میلاد دیده شدند و در طی دوران کلاسیک در سکاها و پارسیان (در اروپای شرقی، مرکز و غرب آسیا) باقی می‌مانند. تقریباً میان سرزمین‌های پارسی و سکایی آنها به ایرانی تباران شرقی و غربی تقسیم شدند.

در اواخر دوران باستان با مهاجرت سکاها و ماساژتهای ایرانی تبار به حاشیه رانده شدند و زبانشان تقریباً در قرن ده میلادی تا حدی منقرض شد. البته آسیها (اوستیایی‌ها) در شمال قفقاز و پامیریها در آسیای میانه و باختر چین هنوز باقی‌مانده‌اند. امپراطوری پارسیان نیز در اواخر دوران باستان توسط امپراطوری ساسانیان اداره می‌شد تا اینکه توسط اعراب مسلمان سرنگون گردید.

فهرست

ایرانیان غربی

پارس‌ها

مادها

پارت‌ها

تپورها

آماردها

پالاوها (احتمالاً مهاجم‌های پارتی از جنوب آسیا)^[۱]

ساگارت‌ها

آریا

کردوها

کاسپی‌ها ^[۲]

کادوسی‌ها^[۳]

کیرتی‌ها

ایرانیان شرقی

باختری‌ها

خوارزمی‌ها

رخج‌ها

سغدی‌ها

داها

زرنگ‌ها

سکاها-سرمتی‌ها

سرمتی‌ها شامل یازیگ‌ها، رکسلان‌ها و سیراک‌ها

آلان‌ها.احتمالاً اجداد اوستیایی‌ها

سغدی‌ها.احتمالاً اجداد یغنابی‌ها

سکاها.احتمالاً اجداد پشتون‌ها

پارما کامبوجاس

پارنی

ماساژت‌ها

کمبوجه (یک گروه اوستایی زبان که در افغانستان امروزی زندگی می‌کردند)^[۴][۵][۶]

آشواکاها .احتمالاً اجداد پشتون‌های امروزی

احتمالاً مردم ایرانی‌تبار باستان که تعینش نامشخص است:

کیمری‌ها (ایرانی‌تبار بودنشان مشخص نیست)

سیگنایی‌ها (نامشخص.تنها توسط گزارش‌های مبهم شناخته شده هستند)

خیونان (نامشخص.تنها توسط گزارش‌های مبهم شناخته شده هستند)

هپتالیان (نامشخص.اما به احتمال بسیار زیاد ایرانی‌تبارند)

بلغارها (با توجه به بسیاری از عناصر ایرانی، محتمل است)

جستارهای وابسته

• کوتیان
• منائیان
• لولوبی
• هیتی‌ها
• اورارتو

منابع

1. Venkayya 1907, p.219-220
2. Rüdiger Schmitt in Encyclopædia Iranica, s.v. "Caspians"
3. Rüdiger Schmitt, "Cadusii" in Encyclopædia Iranica
4. Scholars like V. S. Aggarwala etc locate the Kamboja country in Pamirs and Badakshan (Ref: A Grammatical Dictionary of Sanskrit (Vedic): 700 Complete Reviews.., 1953, p 48, Vasudeva Sharana Agrawala, Surya Kanta, Jacob Wackernagel, Arthur Anthony Macdonell, Peggy Melcher - India; India as Known to Pāṇini: A Study of the Cultural Material in the Ashṭādhyāyī, 1963, p 38, Vasudeva Sharana Agrawala - India; The North-west India of the Second Century B.C., 1974, p 40, Mehta Vasishtha Dev Mohan - Greeks in India; The Greco-Sunga period of Indian history, or, the North-West India of the second century B.C, 1973, p 40, India) and the Parama Kamboja further north, in the Trans-Pamirian territories (See: The Deeds of Harsha: Being a Cultural Study of Bāṇa's Harshacharita, 1969, p 199, Vasudeva Sharana Agrawala).
5. Dr Michael Witzel also extends Kamboja including Kapisa/Kabul valleys to Arachosia/Kandahar (See: Persica-9, p 92, fn 81. Michael Witzel).
6. Cf: "Zoroastrian religion had probably originated in Kamboja-land (Bacteria-Badakshan)....and the Kambojas spoke Avestan language" (Ref: Bharatiya Itihaas Ki Rup Rekha, p 229-231, Jaychandra Vidyalankar; Bhartrya Itihaas ki Mimansa, p 229-301, J. C. Vidyalankar; Ancient Kamboja, People and the Country, 1981, p 217, 221, J. L. Kamboj)

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Ancient Iranian peoples». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۹ می ۲۰۱۱.