سازمان غیرانتفاعی

سازمان غیرانتفاعی، (به انگلیسی: Non-profit organization) (به‌اختصار: NPO) یا سازمان ناسودبَر^[۱] سازمان‌های قانونیِ رسمی هستند که هدف اصلی آنها پشتیبانی از یک مورد یا موضوع خصوصی یا همگانی، بدون داشتن مقاصد تجاری در کنار آن است. در زبان فارسی عبارت سازمان ناسودبر و در زبان انگلیسی عبارت Non-business Entity نیز به همین منظور به کار رفته‌اند و می‌روند. اما هرگز به صورت جدی رواج نیافته‌اند.^[۲]

لوگوی صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف)، سازمانی از سازمان‌های ملل متحد

از دیدگاه اساسنامه‌ای، مؤسسهٔ غیرانتفاعی، مؤسسه‌ای بدون سهام‌دار است؛ این بدان معناست که مؤسسه درصورت تولید سود، به کسی سود سهام نمی‌دهد. هیچ‌یک از افرادی که در این‌گونه سازمان‌ها کار می‌کنند، به‌طور خاص از کسب سود توسط این سازمان بهره‌مند نمی‌شوند. کارکنان این سازمان‌ها به یکی از این صورت‌ها در این سازمان‌ها مشغول به کار هستند:^{[نیازمند منبع]}

• موظف و با حقوق‌های مرسوم و تعریف‌شده و بدون پاداش‌های غیرمرسوم.
• قراردادهای کوچک محدود با دریافتی‌های مشخص و مرسوم.
• داوطلبانه و بدون دریافت هیچ‌گونه درآمد.

نقش سازمان‌های غیرانتفاعی

سازمان‌های غیرانتفاعی نقش بسیار مهمی در توسعه جوامع و بهبود شرایط زندگی افراد دارند. این سازمان‌ها معمولاً به وسیله ارائه خدمات و برنامه‌های متنوعی از جمله کمک به نیازمندان، حفظ محیط زیست، توسعه فرهنگ و هنر، و ارتقاء سطح آموزش، به بهبود شرایط زندگی جوامع کمک می‌کنند.^[۳][۴]

اصول و مبانی راه‌اندازی سازمان غیرانتفاعی

1. بررسی دقیق و شناخت عمیق از محیط محلی و نیازهای جامعه: شروع فعالیت‌های یک سازمان غیرانتفاعی با بررسی دقیق داده‌ها و اطلاعات مربوط به جامعه هدف و شناخت نیازهای آن‌ها آغاز می‌شود.^[۵]
2. مشارکت و همکاری با شرکای محلی و دولتی: برای ارائه خدمات و اجرای فعالیت‌ها بهینه و مؤثر، همکاری با شرکای محلی و دولتی از اهمیت بالایی برخوردار است.^[۶]
3. ایجاد انگیزه و انرژی مثبت: ایجاد انگیزه و انرژی مثبت در تیم مدیریتی و اعضای سازمان، به عنوان موتور اصلی برای دستیابی به اهداف سازمان و تأمین تعهد و انگیزه افراد، از اصول اساسی است.^[۷]
4. گوش دادن به نیازهای جامعه و مشارکت فعال در انجام فعالیت‌ها: گوش دادن به نیازهای جامعه و مشارکت در انجام فعالیت‌ها، می‌تواند به موفقیت و پایداری بیشتر فعالیت‌های سازمان غیرانتفاعی کمک کند.^[۸]
5. استفاده از داده‌ها و اطلاعات به عنوان راهنمایی برای تدوین برنامه‌های مناسب: ارزیابی دقیق داده‌ها و اطلاعات مرتبط با نیازهای جامعه و تدوین برنامه‌های عملیاتی، از اصول اساسی برای دستیابی به اهداف سازمان است.^[۹]

مدیریت سازمان‌های غیرانتفاعی

اگرچه سازمان‌های غیرانتفاعی از افراد متعهد تشکیل شده‌اند که برای یک هدف کار می‌کنند، اما همچنان نیاز به ساختار و مدیریت نوع شرکت وجود دارد. این امر به ویژه در مورد آن دسته از سازمان‌های غیرانتفاعی که مقادیر زیادی پول دریافت می‌کنند و پروژه‌های متعددی را در سراسر کشور انجام می‌دهند، صادق است. علاوه بر این، این واقعیت که دولت بر عملکرد مؤسسات غیرانتفاعی نظارت می‌کند به این معنی است که باید به‌طور دوره‌ای مسئولیت‌پذیری و بررسی مالی انجام شود. از این رو، نیاز به مدیریت و ساختار مناسب سازمان‌های غیرانتفاعی و ابزارهای کنترل و محیط داخلی فرایند محور نیز وجود دارد.

منابع مالی و معافیت‌های مالیاتی سازمان غیرانتفاعی

سازمان‌های غیرانتفاعی از طریق کمک‌های مردمی، اعانات، موقوفات، و حمایت‌های دولتی و خصوصی تأمین مالی می‌شوند. درآمد حاصل به منظور تحقق اهداف سازمان صرف می‌شود و معمولاً معاف از مالیات هستند. همچنین، کمک‌های مالی به این سازمان‌ها در بسیاری از کشورها قابل کسر از مالیات هستند.^[۱۰]

اهمیت بازاریابی در سازمان‌های غیرانتفاعی

بازاریابی برای سازمان‌های غیرانتفاعی اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا به آن‌ها کمک می‌کند تا منابع مالی بیشتری جذب کنند، آگاهی عمومی را افزایش دهند و حمایت‌های مردمی را جلب نمایند. به گفتهٔ انجمن بازاریابی آمریکا، بازاریابی می‌تواند یک ابزار قدرتمند برای سازمان‌های غیرانتفاعی باشد، اما این ابزار به‌طور کامل در این بخش مورد استفاده قرار نگرفته است.^[۱۱]

بازاریابی در سازمان‌های غیرانتفاعی با سازمان‌های انتفاعی تفاوت‌های بسیاری دارد. در حالی که سازمان‌های انتفاعی به دنبال فروش محصولات و خدمات برای کسب سود هستند، سازمان‌های غیرانتفاعی بیشتر به دنبال ترویج مأموریت خود و جذب کمک‌های مالی و داوطلبان هستند. این سازمان‌ها معمولاً از روش‌هایی مانند روابط عمومی، بازاریابی مستقیم و تبلیغات کم‌هزینه استفاده می‌کنند.^[۱۲]

تفاوت سازمان غیرانتفاعی با سازمان مردم نهاد و مؤسسه خیریه

سازمان غیرانتفاعی ممکن است سازمان مردم نهاد (NGO) باشد یا نباشد. وقتی از سازمان مردم نهاد صحبت می‌شود به‌طور مشخص بر غیردولتی بودن یک سازمان تأکید می‌شود. این در حالی است که سازمان غیرانتفاعی می‌تواند دولتی هم باشد. به عنوان مثال بسیاری از ستادها و نهادهای دولتی، سهام‌دار ندارند و غیرانتفاعی محسوب می‌شوند. همچنین با وجودی که سازمان‌های خیریه غیرانتفاعی هستند، اما این سازمان‌ها تنها یکی از انواع سازمان‌های غیرانتفاعی محسوب می‌شوند.^[۱۳]

جستارهای وابسته

• دانشگاه خصوصی
• سازمان انتفاعی
• نهادهای عمومی غیردولتی در ایران

منابع

1. Ciconte, Barbara L.; Jacob, Jeanne (2009). Fundraising Basics: A Complete Guide. Burlington, Massachusetts: Jones & Bartlett Learning. ISBN 978-0-7637-4666-7.
2. «سازمان غیرانتفاعی چیست؟ (+ چند مثال از سازمان‌های غیرانتفاعی)». پاسخ نامه. ۹ دی ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۲-۲۳.
3. Owubah, Charles E. "Council Post: The Art Of The Start: How Nonprofits Can Be More Impactful From The Outset". Forbes (به انگلیسی). Retrieved 2024-06-01.
4. Marketing for Nonprofit Organizations: Insights and Innovations.
5. Owubah, Charles E. "Council Post: The Art Of The Start: How Nonprofits Can Be More Impactful From The Outset". Forbes (به انگلیسی). Retrieved 2024-06-01.
6. EA، Greg McRay (۲۰۲۳-۰۲-۲۷). «11 Must-Dos for Starting a Nonprofit». Foundation Group® (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۶-۰۱.
7. Owubah, Charles E. "Council Post: The Art Of The Start: How Nonprofits Can Be More Impactful From The Outset". Forbes (به انگلیسی). Retrieved 2024-06-01.
8. Schmid، Kara (۲۰۲۲-۰۵-۱۳). «Not-for-Profit vs. Nonprofit: What's The Difference?». Nonprofit Blog (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۶-۰۱.
9. Owubah, Charles E. "Council Post: The Art Of The Start: How Nonprofits Can Be More Impactful From The Outset". Forbes (به انگلیسی). Retrieved 2024-06-01.
10. Marketing for Nonprofit Organizations: Insights and Innovations.
11. Marketing for Nonprofit Organizations: Insights and Innovations.
12. Marketing for Nonprofit Organizations: Insights and Innovations.
13. «سازمان غیرانتفاعی چیست؟ (+ چند مثال از سازمان‌های غیرانتفاعی)». پاسخ نامه. ۹ دی ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۶-۰۱.