Remove ads
From Wikipedia, the free encyclopedia
طراحی شهری (به انگلیسی: Urban Design) فرآیند طراحی و شکلدهی خصوصیات فیزیکی شهرها، شهرکها یا روستاها و برنامهریزی برای ارائه خدمات شهری به ساکنان و بازدیدکنندگان است؛ اگرچه این گرایش نسبت به معماری با موضوعاتی در مقیاس بزرگتر سرو کار دارد، اما نمیتوان آن را به عنوان یک زمینه تحقیق و طراحی کاملاً جدا از هم در نظر گرفت، زیرا کیفیت یکی به کیفیت دیگری بستگی دارد.[۳] برخلاف معماری که فقط بر روی ساختمانها به صورت انفرادی تمرکز میکند، طراحی شهری با مجموعه ساختمانها، زیرساختها، خیابانها، مناطق عمومی، محلهها و مناطق، و تمام شهر سر و کار دارد؛ و هدف آن ساخت محیطی عادلانه، زیبا، کارا و پایدار است.[۴]
طراحی شهری در سالهای اخیر به میزان قابل توجهی افزایش یافته و در بسیاری از جوامع به یک اولویت مهم تبدیل شدهاست. یکی از مهمترین تحولات در این زمینه، محبوبیت روزافزون سبک طراحی شهری معروف به نوشهرگرایی (که به عنوان طراحی نئو-سنتی نیز شناخته میشود) است. این رویکرد طراحی بهطور گستردهای توسط سازمانی به نام «کنگره شهرسازی جدید»[۵] ترویج شدهاست، که اهداف شهرسازی جدید را ایجاد «جوامع متنوع، قابل پیادهروی، جمع و جور، پر جنب و جوش، با کاربری مختلط» تعریف میکند که «شامل مسکن، مکانهای کاری، مغازهها، سرگرمیها، مدارس، پارکها و امکانات مدنی ضروری برای زندگی روزمره ساکنان است، و همه در فاصله کمی از یکدیگر قرار دارند.» بسیاری از جوامع برنامههای شهری را اتخاذ کردهاند که شامل رویکرد جدید شهرسازی است و حتی برخی از جنبههای شهرسازی جدید توسط وزارت مسکن و شهرسازی ایالات متحده (HUD) و آژانس حفاظت از محیط زیست (EPA) به تصویب رسیدهاست.[۶]
طراحی شهری، بخشی از هنر سازمان دادن فضای شهری است که با رشتههای مختلف علمی و هنری مانند برنامهریزی شهری، معماری و معماری منظر، مهندسی فنی، مهندسی ترافیک و حمل و نقل، جغرافیا، روانشناسی، جامعهشناسی و اقتصاد سر و کار دارد و در عین حال با سیاست و فرهنگ نیز ارتباط پیدا میکند و دامنهٔ فعالیتش بسیار گستردهاست. گستردگی فعالیت طراحی شهری نشان میدهد که این فعالیت مانند یک طرح معماری نیست که با طرح مشخصی شروع شود یا پایان پذیرد.[۷]
شهرها از واحدهای ساختمانی زیادی تشکیل شدهاند، از جمله ساختمانهای منفرد، خیابانها و محلهها. طراحی هر یک از این نوع مکانها هم به زیبایی و هم به مفید بودن شهر کمک میکند. به عنوان مثال، خیابانی که به خوبی طراحی شده باشد، خیابانی است که برای چشم جذاب باشد، امکان حرکت آزادانه اتومبیلها را فراهم کند و دارای پیادهروهای خوبی باشد که در آن افراد میتوانند برای صحبت با یکدیگر بدون ایجاد مزاحمت برای سایرین توقف کنند. طراحی شهری به شهر کمک میکند تا زیبا به نظر برسد و خوب کار کند.[۸]
طراحی شهری شکل فیزیکی شهر را نشان میدهد و بهطور معمول شامل طراحیهای دقیق برای عناصر مختلف شهر (مانند ساختمانها، بلوکها و خیابانها) و همچنین دستورالعملهای کلی برای شکل ظاهری مناطق مختلف شهر (از علائم خیابان گرفته تا ویترین فروشگاهها) میشود.[۹]
طراحی شهری از یک سو باید حداقل خدمات و امکانات شهری را بهطور یکسان در اختیار کلیه شهروندان قرار دهد و از سوی دیگر تنوع و امکان انتخاب جایگزین متفاوت را برای گروههای مختلف جامعه فراهم سازد. هدف اول مستلزم یکنواختی استانداردها و جامعیت آن میباشد، ولی هدف دوم تنوع استانداردها و بهکارگیری تدابیر و راهبردهای متخصصان و افراد ذیصلاح در شهرسازی را ایجاب مینماید.
برنامهریزی شهری در چارچوب کلی فرایند برنامهریزی و تصمیمگیری جامعه، نیاز به تشکلات رسمی دارد تا از این طریق قشرها و گروههای فرهنگی جامعه بتوانند به ارزشها و آرمانهای خود جامهٔ عمل بپوشانند و پیشنهادهای طراحی را که نهایتاً به صورت سرمایهگذاری شهری، مرمت، نوسازی، بازسازی و ساخت و حفظ بناها در میآید، بهتر ارائه دهند.
طراحان شهری برای تغییر شکل شهر با معماران، معماران منظر، مهندسان حمل و نقل، برنامه ریزان شهری و طراحان صنعتی همکاری میکنند. همکاری با آژانسهای عمومی، مقامات و منافع صاحبان املاک نزدیک برای مدیریت فضاهای عمومی ضروری است. کاربران اغلب بر سر فضاها به رقابت میپردازند و در حوزههای مختلف مذاکره میکنند. اغلب دریافت ورودی از طیف گستردهای از ذینفعان مورد نیاز است. این امر میتواند به سطوح مختلفی از مشارکت منجر شود که در نردبان مشارکت شهروندان آرنشتاین تعریف شدهاست.[۱۰]
فاکتورهایی که یک طراح شهری در طراحی خود باید در نظر بگیرد عبارتند از:
ساختمانها و محوطههای آنها از اساسیترین عناصر طراحی شهری یک جامعه هستند. المانهای اصلی ساختمانها که در طراحی شهری مورد توجه قرار میگیرند، موارد زیر است:[۱۱]
در برخی موارد، مشخصات طراحی ساختمانها و محوطهها در طرحهای طراحی شهری برای خیابانها و محلهها ایجاد میشود که به جلوه و احساس متمایز دادن به کل منطقه کمک میکند. مرحله بعدی پس از ساخت ساختمانها و محوطههای آنها، طراحی بلوکهای خیابانی است که گروههایی از ساختمانها و محوطههایی هستند که با یک مرز مشترک، معمولاً خیابانها احاطه شدهاند. در طراحی بلوکهای خیابان بهطور معمول موارد زیر در نظرگرفته میشود:[۱۱]
طراحی خیابانهای شهری یک کار چالشبرانگیز است زیرا خیابانها دارای دو عملکرد جداگانه و حتی گاهی متضاد با یکدیگر هستند. از یک طرف، خیابانها مسیری برای حمل و نقل هستند که به شما کمک میکنند از نقطه A به نقطه B بروید. از طرف دیگر، خیابانها مقصدی هستند که مردم به آنجا میروند. به دلیل این نقش دوگانه، در طراحی خیابان عناصر متنوعی در نظر گرفته میشود، از جمله موارد زیر:[۱۳]
از طراحی شهری همچنین برای کمک به شکلگیری مناطق فرعی جذاب و با عملکرد خوب در داخل شهر مانند محلهها یا مناطق تجاری استفاده میشود. بخشهای زیر برخی از عناصر اصلی که برای محلهها و مناطق طراحی شده استفاده میشود را پوشش میدهد:[۱۴]
بیشتر برنامه ریزان و طراحان شهری این امکان را ندارند که از ابتدا شهرهای کاملاً جدیدی را طراحی کنند. اما برخی از رویکردهای طراحی شهری روشهایی را پیشنهاد میکنند که شهرها و کلانشهرها میتوانند از الگوی هماهنگ توسعه بهرهمند شوند. رویکرد برنامهریزی متقاطع (transect planning) که توسط آندرس دوونی معماری با گرایش شهرسازی نوین (New Urbanist) استاد برنامهریزی شهری و Emily Talen رواج یافتهاست، نشان میدهد که چگونه میتوان از الگوهای مختلف طراحی شهری در مناطق مختلف یک کلانشهر استفاده کرد.[۱۴]
از تکنیکهای طراحی شهری میتوان برای ساخت مکانهایی استفاده کرد که همزمان هم از نظر بصری جذاب باشند و هم کاربر پسند باشند. برخی از رویکردهای کلی آن عبارتند از:[۱۵]
طراحی خوب شهری مکانهایی را ایجاد میکند که مردم از آن احساس خوبی دارند. برخی از برنامه ریزان شهری وقتی افراد ارتباط معنادار و عاطفی خود را با مکان خاصی برقرار میکنند، آن را دلبستگی مکانی مینامند. برخی از فاکتورهایی که برای دادن احساس به فضا مهم هستند، عبارتند از:[۱۶]
درختان زیبا باعث فوقالعاده شدن یک شهر میشوند، چرا که یک جنگل پویا از یک جامعه، اقتصاد و محیط زیست سالم حمایت میکند. درختان موجوداتی زنده و عناصر حیاتی زیرساختهای شهر هستند که باید در هر مرحله از برنامهریزی، طراحی و توسعه مورد توجه قرار گیرند. در صورت طراحی صحیح، درختان میتوانند بازگشت سرمایه بالایی ایجاد کنند و به داراییهایی تبدیل شوند که با گذشت زمان ارزش آنها روزبهروز افزایش مییابد. به منظور طراحی صحیح درختان، درک ارزش آنها برای هر پروژه بسیار مهم است. از مزایای درختان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:[۱۷]
هدف از کاشت درختان در طراحی شهری، ایجاد و تقویت فضا است و نه دلهره آور کردن آن. محیط شهری یک محیط زندگی سخت برای درختان است و اکثریت قریب به اتفاق درختان نمیتوانند در محیطی با دود غلیظ اگزوز اتومبیلها، زهکشی ضعیف، خاک آشفته و متراکم، نور خورشید محدود، تمرکز مواد زائد حیوانی، روانابهای سطحی آلوده و سوء استفاده توسط انسان زنده بمانند. درختان برای ایجاد محلهای عبوری که ساختمانها را بهم متصل میکنند، برای جدا کردن مناطق با مقیاسهای مختلف یا تنظیمات هندسی، و ایجاد سایبان برای ورودی ساختمانها با هم ترکیب میشوند. الگوی کاشت تصادفی درختان باعث افزایش حس هرج و مرج میشود. با این حال، درختانی که در یک الگوی هندسی یا شبکه نزدیک به هم کاشته میشوند، به الگویی تبدیل میشوند که «یک همسان سازی بصری را فراهم میکند که درک انسان را از فضا بهبود میبخشد، همانطور که وزن شعر، به اندازهگیری و درک آن کمک میکند».[۱۷]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.