بالاترین سوالات
زمانبندی
چت
دیدگاه
تلویزیون منوتو
شبکهٔ تلویزیونی ماهوارهای فارسی‌زبان از ویکی‌پدیا، دانشنامه آزاد
Remove ads
تلویزیون من و تو، شبکهٔ تلویزیونی ماهوارهای بین‌المللی رایگان در حوزهٔ سرگرمی به زبان فارسی است، که در اکتبر سال ۲۰۱۰ میلادی توسط https://namnamak.com/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D9%88-%D9%87%D9%86%D8%B1/%D8%A8%DB%8C%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D9%87%D9%86%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86/%D8%A8%DB%8C%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%DA%A9%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C عباسی تأسیس شد.[۱] این شبکه در لندن مستقر است و برنامه‌های سرگرمی، علمی، رئالیتی شو و سیاسی پخش می‌کند که شامل بخش‌هایی مانند مستند،فیلم،مجموعه تلویزیونی و اخبار است.[۳][۴]
Remove ads
دیدگاه این شبکه همسو با دیدگاه پادشاهی‌خواهان است.[۵][۶][۷][۸] این شبکه در ۱۲ آذر ۱۳۹۵ پخش خود بر روی ماهوارهٔ یاه‌ست را برای همیشه متوقف کرد و به ماهوارهٔ یوتل‌ست با کیفیت فول اچ‌دی و با صدای استریو انتقال یافت؛[۹] منوتو بر اساس نظرسنجی گمان، در کنار ایران اینترنشنال، محبوب‌ترین شبکه فارسی‌زبان در بین ایرانیان است.[۱۰]
در ۳۱ ژانویه ۲۰۲۴، منوتو پخش ماهوارهای خود را متوقف کرد؛ اما در نیمهٔ دوم آذر ۱۴۰۳، عوامل شبکه در صفحات رسمی منوتو در شبکه‌های اجتماعی اعلام کردند که به زودی با استودیویی جدید فعالیت خود را از سر خواهند گرفت. سپس شبکه منوتو که از زمان بسته شدن خود، تنها نشان‌واره شبکه به همراه پس‌زمینهٔ قرمز آن را نشان می‌داد، شروع به پخش مکرر مستندی کرد که نشان از سرگرفتن فعالیت آن در آینده نزدیک داشت و این شبکه پس از وقفه ۹ ماهه در ۳۰ آذر ۱۴۰۳ دوباره پخش برنامه‌های خود را آغاز کرد. لازم است ذکر شود که آنها در طول این ۹ ماه نیز فعالیت‌های گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی داشتند.[۱۱]
Remove ads
پیشینه
خلاصه
دیدگاه
بنیانگذاران شبکه منوتو، شبکهٔ تلویزیونی مرجان با مدیریت کیوان عباسی و مرجان عباسی بودند. کیوان عباسی به دلیل شرایط کاری پدرش دوران کودکی خود را در استرالیا گذراند و پس از مهاجرت به آمریکا و پایان دورهٔ تحصیلات دانشگاهی، تلویزیون منوتو را در لندن راه‌اندازی کرد.[۱۲][۱۳][۱۴][۱۵][۱۶][۱۷]
جذب سرمایه این شبکه که بسیار موفق و پرمخاطب است، با توجه به عدم دریافت سفارش تبلیغی همیشه موضوع بحث و گمانه‌زنی بوده است.
با سرعت‌گیری جهانی‌سازی، جابجایی جمعیت و تغییرات فناورانی، تلویزیون‌های ایرانیان خارج از کشور وارد فاز جدید از فعالیت‌های اینترنتی و ماهوارهای شدند. به عنوان مثال، «ببین تی‌وی» که شاید نخستین آی‌پی تی‌وی(IPTV) ایرانی باشد که فعالیت خود را در سال ۲۰۰۶ آغاز کرد و نسل دوم ایرانی آمریکایی‌ها را هدف قرار داد.
در ژانویه ۲۰۰۹، ببین تی‌وی شبکه تلویزیونی مرجان را در لندن تأسیس کرد تا از طریق تلویزیون ماهوارهای به ایرانیان داخل کشور دسترسی داشته باشد. هدف این بود که نشان دهد همگرایی رسانه‌ای صرفاً منحصر به رسانه‌های جریان اصلی نیست.
مرجان از مارس ۲۰۰۹ برای دو شبکه ماهوارهای منوتو برنامه‌سازی کرد تا تلویزیون آنلاین را تکمیل کند. منوتو نسل جوان درون ایران را با برنامه‌های تلویزیونی واقع‌نما چون برنامه آشپزی بفرمایید شام و برنامه استعدادیابی آکادمی موسیقی گوگوش هدف قرار داد. پخش ببین تی‌وی در دسامبر ۲۰۰۹ متوقف شد تا برای شبکه‌های ماهوارهای آماده شود.[۱۸]
Remove ads
برنامه‌ها
این شبکه برنامه‌های گوناگون به زبان فارسی مانند مستندهای علمی، تاریخی، حیات وحش و مجموعه‌های تلویزیونی، برنامه‌های ورزشی، مسائل زنان، اخبار، و تحلیل سیاسی اجتماعی داشت. از برنامه‌های اصلی این شبکه می‌توان به آکادمی موسیقی گوگوش، دکتر کپی، سالی تاک، چرا که نه، منوتو پلاس، استیج، تونل زمان، اتاق خبر، سمت نو، شعر یادت نره، روبه‌رو، بفرمایید شام، نکته، زرشک، شب جمعه، جواب(گپ تایم)، ساعت پرسش، سه فاز و نیم، شبکه نیم، و سایه‌های آبی اشاره کرد.[نیازمند منبع]
دوشیزهٔ جهان، گلدن گلوب، و جایزهٔ گرمی از دیگر برنامه‌های این شبکه بودند.
Remove ads
بینندگان در ایران و بازخوردها در ایران
شبکهٔ منوتو با استقبال زیادی در ایران روبه‌رو شد و توانست در کمتر از ۵ سال از آغاز فعالیت خود، بینندگان بیشتری نسبت به دیگر شبکه‌های ماهوارهای فارسی‌زبان مانند جم تی‌وی، بی‌بی‌سی فارسی، و صدای آمریکا جذب کند.[نیازمند منبع] صفحهٔ فیس‌بوک این شبکه تا شهریور ۱۳۹۸ بیش از ۳٫۳ میلیون بار پسندیده شده بود که بیشتر از صفحات مشابه به‌شمار می‌رفت.[۱۹] اگرچه این روش برای سنجش محبوبیت کامل نیست، اما به دلیل نبود سازمان‌های نظرسنجی مستقل در ایران، برخی کارشناسان از این داده‌ها برای ارزیابی میزان محبوبیت استفاده کرده‌اند.[۱]
در سال ۱۳۹۵ بر اساس نظرسنجی‌های مرکز پژوهش و افکار صدا و سیما، شبکهٔ منوتو پربیننده‌ترین شبکهٔ ماهوارهای فارسی‌زبان در ایران در فاصلهٔ سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ بوده است. به صورتی که در نظرسنجی سال ۱۳۹۵ بیش از ۷۰ درصد بینندگان تلویزیون‌های ماهوارهای فارسی‌زبان به‌نحوی برنامه‌های این شبکه را تماشا کرده‌اند.[۲۰]
حکومت جمهوری اسلامی معتقد بود این شبکه در چارچوب جنگ روانی موساد علیه افکار عمومی ایران فعالیت می‌کند. پس از موفقیت بفرمایید شام، برنامه‌ای به نام شام ایرانی با تقلید از آن روانهٔ شبکهٔ نمایش خانگی ایران شد.
منابع مالی
خلاصه
دیدگاه
بر اساس گزارشی که اندیشکدهٔ فارین پالیسی سنتر در سال ۲۰۱۱ منتشر کرده، شبکه منوتو که به کیوان و مرجان عباسی تعلق دارد، بودجهٔ خود را از تعدادی سرمایه‌گذار خطرپذیر دریافت می‌کند، اما این گزارش هیچ نامی از این سرمایه‌گذاران خطرپذیر نبرده است.[۱][۲۱] به گفتهٔ خبرگزاری رویترز، کیوان و مرجان عباسی ترجیح می‌دهند از توجه رسانه‌ها دور بمانند و به رغم درخواست‌های مکرر برای مصاحبه حاضر نشده‌اند.[۱] همچنین فایننشال تایمز نوشته است که هویت حامیان مالی شبکه منوتو مخفی مانده است.[۲۲]
ترازنامهٔ مالی شبکه نشان می‌دهد که طی سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ به میزان ۳۳ میلیون پوند ضرر کرد. شبکه از سال ۲۰۱۲ به بعد شیوهٔ تأمین بودجه‌اش را مخفی نگه داشت و به درخواست‌های شفاف‌سازی پاسخ نداد.[۲۳] نظام جمهوری اسلامی ایران از آمریکا، عربستان سعودی و اسرائیل به عنوان حامیان مالی این شبکه نام می‌برد[نیازمند منبع] و منوتو را به تبلیغ برای خاندان پهلوی و اسلام‌ستیزی متهم می‌کرد.[۲۴]
در ۳۱ ژانویه ۲۰۲۴، هنگام تعطیلی منوتو، کیوان عباسی توضیح داد برنامه اولیه او تأمین درآمد از پخش آگهی پس از دو سال آغاز به کار تلویزیون بود تا در نهایت بتوانند حق پخش تلویزیون را با مخاطبان میلیونی بفروشند و سرمایه‌گذار سرمایه اولیه خود را بازگردانند. اما بی‌ثباتی سیاسی و نابسامانی اقتصادی در منطقه باعث شده منوتو نتواند رشد کند و درآمدزایی داشته باشد. او گفت در آغاز شرکت‌هایی مانند سامسونگ یا یک شرکت تولید نوشابه انرژی‌زا برای تبلیغ تماس گرفتند. اما پس از پخش آکادمی گوگوش این دو شرکت به خاطر برنامه‌هایی مانند دکتر کپی یا سالی تاک کنار کشیدند. بیشتر شدن تحریم‌ها باعث شد شرکت‌های هوایی و گردشگری نیز از تبلیغ در این شبکه دست بکشند.[۲۵]
Remove ads
نزدیکی به پادشاهی‌خواهان
خلاصه
دیدگاه
 | در بی‌طرفی این مقاله اختلاف‌نظر وجود دارد. |
این شبکه روی نسل جوان تمرکز داشت. از دید ناظران و کارشناسان رسانه‌ای تعیین جایگاه سیاست در استراتژی مالی صاحبان شبکه(در صورت وجود) مشخص نیست.[۱]
برخی تحلیلگران ایرانی معتقدند که این شبکه به صورت تعمدی و با ظرافت به تبلیغ حکومت شاهنشاهی پهلوی می‌پردازد.[۲۶] دیدگاه این شبکه نزدیک به سلطنت‌طلبان بوده است.[۵][۶][۷][۸][۲۷] شبکه به صورت گسترده به ایران پیش از انقلاب می‌پرداخت و آن دوران را باشکوه جلوه می‌داد.[۲۳] مدیران منوتو گفته‌اند در تغییر نگاه نسل جوان به بخشی از تاریخ ایران موفق بوده‌اند. بسیاری باور دارند شعار رضاشاه روحت شاد که در اعتراضات شنیده می‌شود حاصل عملکرد این شبکه است.[۲۵]
انتقادها
یکی از انتقادهای اصلی از شبکه منوتو ارائه تصویری بسیار مثبت و بی‌نقص از سال‌های پیش از انقلاب بود. چنان‌که در آن نشانی از فساد، توزیع ناعادلانه ثروت، و استبداد سیاسی وجود نداشت. حتی به مسائلی مانند زندانیان سیاسی جوان، سرکوب آزادی بیان، و شکنجه اشاره‌ای نمی‌شد. همچنین علت انقلاب را به فریب خوردن مردم از روحانیت، انقلابیون اسلامی و روشنفکران چپ نسبت می‌داد و هرگز از نقص‌ها و اشتباه‌های حکومت پهلوی که منجر به انقلاب شد حرفی نمی‌زد.[۲۵]
پخش مستند منوتو دربارهٔ پرویز ثابتی یکی از بزرگ‌ترین انتقادها از منوتو را برانگیخت. منتقدان می‌گویند پرویز ثابتی، همه واقعیت را نمی‌گوید یا آن را وارونه جلوه می‌دهد و تلویزیون هم تلاشی برای کشف ناگفته‌های او نمی‌کند.[۲۵]
پاسخ
کیوان عباسی در یک مصاحبه گفت در ابتدای کار شبکه متوجه شده جوانانی که به این شبکه آمده‌اند، اطلاعات دقیقی دربارهٔ گذشته قبل از انقلاب ندارند یا شناخت‌شان تحریف‌شده و واقعی نیست. او گفت به دنبال بی‌طرفی نبوده بلکه چیزی را نشان داده که مردم تشنه دیدن آن بودند. کیوان عباسی اعتقاد داشت تلویزیون منوتو نباید از بیننده جلوتر باشد و خط بدهد یا عقب‌تر باشد. بلکه باید همراه و هم‌قدم آنها جلو برود. این راهبرد رسانه‌ای منتقدان زیادی دارد؛ زیرا به معنی همراهی رسانه‌ها با توده مردم بدون پاسخ‌دهی به واقعیات موجود است.[۲۵]
او گفت: «من فکر می‌کردم دارم کار ارزشمندی می‌کنم که تاریخ قبل ۱۳۵۷ که به نوعی از حافظه ما پاک شده بود، دوباره زنده شود».[۲۵]
Remove ads
بایگانی
شبکه منوتو در مستندهای خود از تصاویر بایگانی ارزشمندی استفاده می‌کرد که منبع آنها پرسش‌هایی را ایجاد کرده بود. کیوان عباسی در پاسخ گفته است که مستندهایی مانند «بختیار» و «رضاشاه» را با استفاده از آرشیو خبرگزاری‌های خارجی ساخته که در زمان رضاشاه و پس آن در تهران مستقر بودنده‌اند. او با هزینه اندکی توانسته تصاویر آرشیوی را از این خبرگزاری‌ها خریداری و دیجیتال کند.[۲۵]
با این حال، برخی تصاویر به کار رفته در مستندهای سیاسی و تاریخی منوتو نشان می‌داند که منبع آنها بایگانی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران بوده است. به گفته کیوان عباسی آغاز به کار شبکه مستند در ایران باعث شد شرکت‌های خصوصی به بایگانی صدا و سیما دست پیدا کنند. شماری از این شرکت‌ها برای فروش تصاویر تماس گرفتند و با خرید این تصاویر آرشیو، منوتو غنی‌تر شد. شایعه بازداشت افرادی در تهران به اتهام فروختن تصاویر تاریخی به منوتو وجود دارد.[۲۵]
Remove ads
مطالعات دانشگاهی
خلاصه
دیدگاه
شبکه منوتو در چندین تحقیق دانشگاهی مورد مطالعه قرار گرفته است؛ از جمله در سال ۱۳۹۶، تحقیقی توسط گروه ارتباطات دانشگاه گلستان و گروه علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی که دلایل اقبال بینندگان به این شبکه شامل مواردی مانند تنوع، خلاقیت ونوآوری دانستند و این عوامل را موجب تبدیل شدن منوتو به پربیننده‌ترین شبکه ماهوارهای فارسی‌زبان داخل کشور عنوان کردند.[۲۸][۲۰]
یک نظرسنجی در میان بالای ۱۶ ساله‌های قائم‌شهر و روستاهای اطراف آن که از میان ۱۳ شبکهٔ ماهوارهای خواسته بودند بر اساس ترجیح در تماشا، آنها را رتبه‌بندی کنند، منوتو را در جایگاه پنجم قرار داد.[۲۹]
یک بررسی مقایسه‌ای میان اخبار شبکه یک (بخش خبری ۲۱)، شبکهٔ خبر (بخش خبری ۲۲)، بی‌بی‌سی فارسی (برنامهٔ ۶۰ دقیقه)، و تلویزیون منوتو (برنامهٔ اتاق خبر)، نشان داد که نیمی از اخبار اتاق خبر منوتو تنها به انعکاس نظر گروه‌های مخالف می‌پردازد. در این بررسی تفاوت معناداری میان میزان القای بی‌طرف‌بودن به بیننده‌ها در میان این شبکه‌ها یافت نشده است.[۳۰]
در پژوهش دیگری که میان جوانان تهرانی انجام شده، میزان اعتماد جوانان به اخبار بی‌بی‌سی فارسی به ترتیب بیشتر از شبکهٔ خبر، صدای آمریکا و شبکهٔ منوتو بوده است.[۳۱]
در پژوهشی دیگر نتیجه‌گیری شد که ضعف برنامه‌سازی رسانه‌ای در ایران موجب شده خانواده‌ها به تماشای شبکه‌های ماهوارهای روی آوردند که موضوعی اثرگذار با قابلیت تغییر سبک زندگی ارزیابی شده است. زنان خانه‌دار و شاغل، دختران جوان مجرد، و جوانان دانشجو از گروه‌های مخاطبان فعال این شبکه (به‌ویژه برنامهٔ بفرمایید شام) در میان خانواده‌ها هستند. بینندگان شبکه تنها از قشر مرفه جامعه نیستند و قشرهای پایین‌تر را نیز شامل می‌شوند. از دید پاسخ‌گویان، میان زندگی تهرانی و زندگی و فرهنگ نمایش‌داده‌شده در این شبکه تفاوت عمده‌ای وجود دارد. پیش‌بینی می‌شود اثر این شبکه روی جامعهٔ ایران در سال‌های بعد بیشتر آشکار شود.[۳۲]
در مقاله‌ای که رابطهٔ میان الگوهای تغییر سبک زندگی زنان ایرانی و ۳ شبکهٔ ماهوارهای جم تی‌وی، پی‌ام‌سی، و منوتو را بررسی می‌کند رابطهٔ معناداری میان الگوهای ارائه‌شده توسط این شبکه‌ها و تغییرات سبک زندگی یافت شده است. این رابطه میان الگوها و تغییرات مستقیم بوده و در شبکهٔ منوتو دارای بیشترین اثرگذاری در سبک زندگی زنان ایرانی گزارش شده است.[۳۳]
بر اساس نظرسنجی گمان، شبکه‌های ایران اینترنشنال، و منوتو محبوب‌ترین شبکه‌های فارسی‌زبان در بین ایرانیان هستند.[۳۴]
محمود عنایت، مسئول پروژهٔ رسانه‌ای ایران در دانشکدهٔ ارتباطات دانشگاه پنسیلوانیا معتقد است که این شبکه به تودهٔ مردم و نه طبقهٔ نخبگان تعلق دارد. وی معتقد است که ظهور این شبکه در افزایش کیفیت برنامه‌های سازمان صدا و سیما مؤثر بوده است.[۱]
ناصر فکوهی، استاد دانشگاه تهران شبکه‌های ماهوارهای مانند منوتو را بخشی از تهاجم به‌دقت برنامه‌ریزی‌شده قدرت‌های غربی می‌داند. وی این اثرگذاری را نتیجهٔ مداخلهٔ حکومت ایران در جزئیات زندگی روزمرهٔ مردم برمی‌شمارد.[۲۶]
Remove ads
شیوهٔ پخش
این شبکهٔ تلویزیونی در ژوئن ۲۰۱۶ با قراردادی انحصاری با شرکت یوتل‌ست، پخش خود را در ماهوارهٔ پربینندهٔ یاه‌ست پایان داد و به صورت ویدئوی اچ‌دی در ماهوارهٔ یوتل‌ست ۷بی روی آنتن رفت. همچنین این شبکه با کیفیت معمولی (قابل دریافت با همهٔ رسیورها) از طریق ماهوارهٔ هاتبرد و یوتل‌ست ۷بی قابل دریافت بود.[۳۵]
شبکهٔ تلویزیونی منوتو از طریق شش سیگنال ماهوارهای در ایران، خاورمیانه، اروپا، شمال آفریقا، و غرب آسیا قابل دریافت بود.[۳۶]
- ۱. اچ‌دی: ماهوارهٔ یوتل‌ست ۷بی، فرکانس ۱۱۳۰۴، قطبیت افقی، سیمبل ریت ۲۹۷۰۰
- ۲. اچ‌دی+۱: ماهوارهٔ یوتل‌ست ۷بی، فرکانس ۱۱۳۸۷، قطبیت افقی، سیمبل ریت ۲۷۵۰۰
- ۳. اچ‌دی+۲: ماهوارهٔ یوتل‌ست ۷بی، فرکانس ۱۱۳۲۴، قطبیت عمودی، سیمبل ریت ۲۹۷۰۰
- ۴. اس‌دی: ماهوارهٔ یوتل‌ست ۷بی، فرکانس ۱۰۷۲۱، قطبیت افقی، سیمبل ریت ۲۲۰۰۰
- ۵. اس‌دی: ماهوارهٔ یوتل‌ست ۷بی، فرکانس ۱۱۳۴۵، قطبیت افقی، سیمبل ریت ۲۷۵۰۰
- ۶. اس‌دی: ماهوارهٔ هاتبرد، فرکانس ۱۱۱۳۷، قطبیت افقی، سیمبل ریت ۲۷۵۰۰
Remove ads
منوتو ۲
 | این بخش به هیچ منبع و مرجعی استناد نمی‌کند. |
منوتو ۲ (به انگلیسی: Manoto2) یک شبکهٔ تلویزیونی فارسی‌زبان وابسته به شبکهٔ تلویزیونی مرجان بود که در ۶ دسامبر سال ۲۰۱۰ راه‌اندازی شد. این شبکهٔ تلویزیونی به پخش برنامه‌های فرهنگی، برنامه‌های مستند علمی با دوبله یا زیرنویس فارسی می‌پرداخت. شبکهٔ تلویزیونی منوتو ۲ برنامه‌های خود را از لندن پخش می‌کرد. این شبکه ۲۴ ساعت شبانه‌روز و هفت روز هفته برنامه داشت. این شبکه نهایتاً در سال ۲۰۱۱ با شبکهٔ منوتو ۱ ادغام شد.
تعطیلی
شبکهٔ تلویزیونی منوتو در ۲۲ آبان ۱۴۰۲ با انتشار پستی در صفحهٔ اینستاگرام خود اعلام کرد که به دلیل وجود مشکلات در تأمین بودجه، فعالیت تلوزیونی‌اش را از تاریخ ۳۱ ژانویهٔ ۲۰۲۴ (۱۱ بهمن ۱۴۰۲) متوقف خواهد شد.[۳۸][۳۹] این اولین بار نیست که منوتو اقدام به تعطیلی می‌کند؛ پیش‌تر از سه بار چنین اعلامی داشته که یک بار آن منجر به پایان کار منوتو۲ شد.[۴۰]
آخرین برنامه‌های این شبکه در تاریخ ۱۱ بهمن ۱۴۰۲ روی آنتن رفت و در ساعت ۴۵ دقیقه بامداد روز ۱۲ بهمن ۱۴۰۲ به‌طور رسمی به پخش ماهوارهای خود پایان داد.[نیازمند منبع] کیوان عباسی با حضور در برنامه‌های پایانی منوتو ضمن ابراز امیدواری، اعلام کرد این شبکه به شکلی دیگر، مثلاً در قالب رسانه‌های اجتماعی، به فعالیت خود ادامه دهد.
Remove ads
راه‌اندازی دوباره
مدتی خبرهایی در شبکه‌های اجتماعی مبنی بر بازگشت شبکه منوتو منتشر شد و سرانجام این شبکه اعلام کرد که به زودی بازمی‌گردد.
بالاخره در ۲۰ دسامبر ۲۰۲۴(۳۰ آذر ۱۴۰۳) شبکه منوتو با دو کیفیت اچ‌دی و اس‌دی فقط از طریق ماهواره یوتل ست ۷ بی روی آنتن رفت.
این شبکه اعلام کرده است که فقط از طریق ماهواره یوتل ست ۷ بی (فرکانس ۱۰۷۲۱ افقی ۲۲۰۰۰ برای اس‌دی و فرکانس ۱۱۳۰۴ افقی ۲۹۷۰۰ برای اچ‌دی) قابل دریافت است و قصد پخش از هیچ فرکانس و هیچ ماهواره دیگری را نیز ندارد.
Remove ads
جستارهای وابسته
پانویس
منابع
پیوند به بیرون
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads