پهپاد انتحاری ایرانی From Wikipedia, the free encyclopedia
هسا شاهد ۱۳۶، که در روسی با نام ژرانیوم ۲ (به روسی: Герань-۲) نیز شناخته می‌شود، یک پهپاد انتحاری ایرانی است که از سال ۲۰۲۱ توسط هسا ساخته شده است. این پهپاد در اصل برای خنثی کردن اهداف زمینی از راه دور طراحی شده است.
| شاهد ۱۳۶ | |
|---|---|
 | |
| نوع | پهپاد انتحاری |
| خاستگاه |  ایران |
| تاریخچه خدمت | |
| استفاده‌شده توسط | ایران روسیه حوثی‌ها[۱] |
| جنگ‌ها | جنگ یمن، جنگ اوکراین، درگیری ایران و پژاک، حملات سپاه به اقلیم کردستان، حمله ایران به اسرائیل |
| تاریخچه تولید | |
| طراح | صنایع هوایی شاهد |
| سازنده | هسا |
| قیمت واحد | نامعلوم (برآوردهای مختلف از $۱۰٬۰۰۰ تا €۵۰٬۰۰۰ برای هر فروند)[۲][۳][۴][۵] |
| ویژگی‌ها | |
| وزن | ۲۰۰ کیلوگرم (۴۴۰ پوند) |
| طول | ۳٫۵ متر (۱۱ فوت) |
| طول بال | ۲٫۵ متر (۸٫۲ فوت) |
| وزن سر جنگی | ۴۰ کیلوگرم (۸۸ پوند) |
| موتور | موتور پیستونی ام‌دی-۵۵۰ |
| بیشینهٔ سرعت | حدود ۱۸۵ کیلومتر بر ساعت (۱۱۵ مایل بر ساعت) |
سامانهٔ هدایت | گلوناس خودمختار[۶] |
سکوی پرتاب | برخاست با کمک موشک |
در سال ۲۰۲۱، روزنامه اسرائیلی جروزالم پست نوشت که ایران راه جدیدی برای پرتاب پهپادها از طریق پرتاب‌های چندگانه یا انبوه ایجاد کرده است. ازدحام پهپادها فناوری جدیدی است که در آن از چندین پهپاد برای حمله به هدفی استفاده می‌شود که می‌تواند بر پدافند هوایی دشمن غلبه کند.[۷] برخی منتقدان و محققان مانند مرکز مطالعات امنیت پهپاد شاهد را به لحاظ تاکتیکی «بی‌ارزش» و کاربرد آن را وحشت‌افکنی میان غیرنظامیان توصیف کرده‌اند.[۸][۹][۱۰][۱۱]
شاهد ۱۳۶ یک پهپاد انتحاری است. طول این پهپاد ۳٫۵ متر، وزن آن ۲۰۰ کیلوگرم و حداکثر سرعت آن ۱۸۵ کیلومتر بر ساعت است. برد آن نیز طبق گفته‌های منابع ایرانی ۲۰۰۰ کیلومتر است. همچنین طول بال‌های این پهپاد ۲٫۵ متر است. طراحی این پهپاد توسط صنایع هوایی شاهد انجام شده؛ اما شرکت سازنده آن هسا است. قیمت این پهپاد طبق برآوردهای مختلف از ۲۰ هزار دلار تا ۵۰ هزار یورو برای هر فروند تخمین زده شده است.[۱۲]
شرکت کنترون که بعدها به دنل داینامیکس تغییر نام داد در دهه ۱۹۸۰ پهپاد سرگردان ARD-10 را برای نیروی دفاعی آفریقای جنوبی توسعه داد، اما با پایان جنگ‌های مرزی آفریقای جنوبی وارد خدمت نشد. کنترون طرح‌ها را به صنایع هوافضای اسرائیل فروخت که از آنها برای توسعه پهپاد هارپی استفاده کرد که اولین بار در سال ۱۹۸۹ آزمایش شد. این طرح‌ها در سال 2005-۲۰۰۴ به سازمان صنایع هوایی ایران فروخته شد و توسط صنایع هوایی شاهد برای توسعه شاهد ۱۳۱ و شاهد ۱۳۶ استفاده شدند.[۱۳]
شاهد ۱۳۶ از نظر بصری بسیار شبیه به مدل کوچک‌تر شاهد ۱۳۱ است و عمدتاً به‌لطف تثبیت‌کننده‌های نوک بال آن که برخلاف شاهد ۱۳۱ که فقط به سمت بالا است، به سمت بالا و پایین گسترش می‌یابند نسبت به آن قابل شناسایی است.[۱۴] شاهد ۱۳۱ از سامانه ناوبری اینرسیایی (INS) و رهیاب با اقدام مقابل الکترونیکی بهره می‌برد که ممکن است در شاهد ۱۳۶ نیز وجود داشته باشند.[۱۵]
در رژه عمومی نیروهای مسلح ایران در شهریور ماه 1403 دو مدل دیگر از این پهپاد رونمایی شد ؛ یک مدل با همان بدنه اصلی با تفاوت اینکه بجای موتور پیستونی از موتور مینی جت استفاده شده بود.
در مدل B هم تغییرات بسیار گسترده در بدنه و افزودن رادار به خود پهپاد مورد توجه قرار گرفت.
این پهپاد از یک‌پیشران الکتریکی و سامانه الکترواپتیکی منصوب بر دماغه برخوردار است که تصاویر را هم‌زمان به کاربر خود ارسال می‌کند. این پهپاد با سرعت ۱۲۰ تا ۲۵۰ کیلومتر در ساعت پرواز کرده و برد آن تا چند صد کیلومتر (حداکثر فاصله ارتباطی ممکن با کاربر زمینی) است.بر اساس مشخصاتی که از پهپاد شاهد ۱۳۶ B منتشر شده، این پهپاد دارای برد ۲۵۰۰ کیلومتر و کلاهک ۵۰ کیلوگرمی است با در نظر گرفتن سرعت تقریبی این پهپاد برای رسیدن به بیشترین برد خود بین ۱۶ تا ۲۰ ساعت باید پرواز کند.[۱۶]
شرکت «رابیت تکنولوژی» ترکیه در فروردین ۱۴۰۲ از یک پهپاد انتحاری به نام «عذاب» پرده برداشت که به ادعای برخی از کارشناسان یک اقتباس از پهپاد شاهد ۱۳۶ است. با این حال، یک منبع در شرکت رابیت تکنولوژی در مصاحبه با الجزیره مدعی شد که ساختار این پهپاد با پهپادهای انتحاری ایرانی متفاوت است.[۱۷]
در سال ۲۰۲۳، چین در یک نمایشگاه نظامی روسیه یک پهپاد به نام «آفتاب گردان ۲۰۰» رونمایی کرد که گفته می‌شود اقتباسی از از پهپاد شاهد ۱۳۶ است. این پهپاد انتحاری چینی ۱۷۵ کیلوگرم وزن دارد و برد آن ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ کیلومتر است و بدنه ۳٫۲ متر و طول بال ۲٫۵ متر دارد.[۱۸][۱۹]
ایران پهپادهای شاهد ۱۳۶ را در اختیار حوثی‌های یمن نیز قرار داده است و حوثی‌ها در دی ۱۳۹۹ تعدادی از این پهپادها در مناطق تحت کنترل خود مستقر کرده‌اند.[۲۰] با این حال، واشینگتن‌پست بعدها مدعی شد که پهپادهای مورد استفاده در این حمله از انواع دیگر بوده‌اند.[۲۱]
با حضور این پهپادها در جنگ اوکراین و روسیه این پهپاد بیش از پیش شناخته شد. روسیه نام این پهپاد را به ژرانیوم-۲ تغییر داده است. ایران در تمامی بیانیه‌های رسمی خود فروش پهپاد را به روسیه رد کرده است اما حسین سلامی فرمانده سپاه پاسداران اعلام کرد که قدرت‌های برتر نظامی از تجهیزات نظامی ساخت ایران استفاده می‌کنند. در اتفاقی بی‌سابقه اوکراین یک هواپیمای میگ ۲۹ خود را در جریان سرنگون کردن یک فروند شاهد از دست داد.[۲۲] این موضوع از آن جهت مورد توجه قرار گرفت که یک فروند میگ حدود ۲۰ میلیون دلار و یک فروند شاهد تنها به قیمت حدود ۲۵ هزار دلار تولید شده است. گفته می‌شود شدت انفجار این پهپاد باعث شده است خلبان کنترل جنگنده از دستش خارج شود و جنگنده سقوط کند[۲۳]
سربازان اوکراینی ادعا می‌کنند صدای این پهپادها از چندین کیلومتر دورتر شنیده می‌شود و در برابر شلیک سلاح‌های سبک آسیب‌پذیر هستند.[۲۴] در این رابطه ویدئوهایی منتشر شده است که مردم غیرنظامی اوکراین با سلاح‌های سبک خود در حال تلاش برای سرنگونی این پهپادها هستند. اما[۲۵] وزیر امور داخلی اوکراین به غیرنظامیان گفته است که از تلاش برای سرنگونی این پهپادها با سلاح شخصی خود دست بردارند و از آنها خواسته است که «موضوع را به افسران مجری قانون و ارتش بسپارند».[۲۶] مقامات اوکراینی اعلام کرده‌اند که بیش از ۲۲۰ فروند از این پهپادها را تا ۱۳ سپتامبر ۲۰۲۲ سرنگون کرده‌اند.[۲۷]
کارشناسان اوکراینی معتقدند که شاهد ۱۳۶ دارای قطعات تولیدشده در کشورهای غربی است و از یک پردازندهٔ کامپیوتری ساخته شده توسط شرکت آمریکایی آلترا، ماژول‌های آراف ساخت شرکت آنالوگ دیوایسز و تراشه‌های ال‌دی‌اُ ساخت شرکت مایکروچیپ استفاده می‌کند.[۲۸] بررسی پهپادهای سرنگون‌شده در حملهٔ روسیه به اوکراین نشان داد که این پهپاد همچنین دارای قطعات تولیدشده در کشورهای عضو اتحادیهٔ اروپا مانند پردازندهٔ TMS320 و پمپ سوخت ساخت لهستان به نمایندگی از شرکت بریتانیایی تی‌آی فلوید است.[۲۹]
ارتش آمریکا بر این باور است که گروه‌های متحد ایران از شاهد ۱۳۶ در اوت ۲۰۲۲ علیه پایگاه نظامی تحت کنترل آمریکا در التنف در قلمرو تحت کنترل معارضان سوری در صحرای سوریه استفاده کرده‌اند.[۲۱]
در طول خیزش ۱۴۰۱ ایران و حمایت احزاب کرد مخالف جمهوری اسلامی از اعتصابات و اعتراضات داخل ایران، سپاه پاسداران با استفاده از این پهپادها مواضع و پایگاه‌های مخالفان کرد ایرانی را مورد هدف قرار داد.[۳۰][۳۱] همچنین یکی از پهپادهای ایرانی که به سمت اربیل در حال حرکت بود، توسط هواپیمای جنگنده اف-۱۵ آمریکایی سرنگون شد. محمد باقری، فرمانده ستاد کل نیروهای مسلح ایران سرنگونی پهپاد ایرانی را تأیید کرد و ایالات متحده آمریکا را به گرفتن انتقام تهدید کرد.[۳۲] سپاه اعلام کرده است که این حملات تا خلع سلاح کامل این احزاب ادامه خواهد داشت.[۳۳]
در حمله ۱۳ آوریل ۲۰۲۴ ایران به اسرائیل از ۱۷۰ فروند شاهد ۱۳۶ استفاده شد. طبق بر آورد ها نتایج نسبتا موفقی به همراه داشته است.[۳۴]
اوکراین بعد از حضور گسترده این پهپاد روابطش را با ایران کاهش داد. همچنین وزیر امور خارجه اوکراین درخواست کرد که اوکراین روابطش را با ایران به‌طور کامل قطع کند.[۳۵]
حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه ایران فروش پهپاد به روسیه را رد کرد و اعلام کرد که دیپلماسی بهترین راه حل برای پایان دادن به جنگ اوکراین است همچنین اعلام کرد که اوکراین سندی دربارهٔ استفاده از پهپادهای ایرانی در جنگ ارائه کند[۳۶]
اتحادیه اروپا اعلام کرد فروش پهپاد به روسیه توسط ایران ناقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت است و تحریم علیه ایران را بررسی می‌کند.[۳۷]
سید علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران در واکنشی غیر مستقیم گفت: «می‌گفتند تصاویر پهپادهای ایرانی فتوشاپ است؛ حالا می‌گویند خطرناک است».[۳۸]
وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد تعمیق روابط ایران و روسیه خطرناک است. البته پنتاگون اعلام کرد که نمی‌تواند تأیید کند که پهپادهای استفاده شده توسط روسیه ساخت ایران است.
ولودیمیر زلنسکی اعلام کرد که استفاده روسیه از پهپاد ایرانی نشانه ورشکستگی سیاسی و نظامی این کشور است.
سخنگوی کرملین اعلام کرد که اطلاعاتی در خصوص خرید پهپاد از ایران نداریم و این موضوع در حیطهٔ وظایف وزارت دفاع است.[۳۹]
روزنامه واشینگتن پست که پیش از آن اعلام کرده بود که روسیه از کیفیت پهپادهای ایرانی راضی نیست، با تأیید نقش گسترده آن در جنگ روسیه و اوکراین به تأثیر گذاری آن اعتراف نمود.[۴۰]
روزنامه وال‌استریت جورنال اعلام کرد که پهپادهای ایرانی خسارات گسترده‌ای به زیرساخت‌های اوکراین وارد کرده است.[۴۱]
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه نماینده سابق مجلس شورای اسلامی در مصاحبه با روزنامه شرق چاپ تهران اعلام کرد که خبر تحویل پهپاد ایرانی را خود روس‌ها منتشر کردند تا ایران را شریک جرم و تحریم کنند.[۴۲]
روزنامه جروزالم پست چاپ اورشلیم اعلام کرد که پهپاد ایرانی شاهد۱۳۶ تغییر دهنده نتیجه بازی است.[۴۳]
ناتو اعلام کرد برای مقابله اوکراین با پهپادهای ایرانی پدافند ضدهوایی ارسال می‌کنیم.
مجری شبکه آلمانی ولت اعلام کرد که فکر نمی‌کردم صنعت پهپادی ایران در این حد پیشرفته است که بتوانند به روسیه پهپاد صادر کنند.
ایلان ماسک مدیرعامل اسپیس ایکس با انتشار تصویری از شاهد ۱۳۶ در توییتر نوشت: «جنگ پهپادی اول».[۴۴][۴۵]
یورونیوز خبرگزاری وابسته به اتحادیه اروپا در گزارشی این پهپاد را «کلاشینکف دنیای پهپادها» نامید.[۴۶]
پهپادها همچنین در گومل، بلاروس و در کارخانه تولید پهپاد یلابوگا تولید خواهند شد.[۴۷]
توسعه مرتبط
هواگردهای با عملکرد، پیکربندی و یا دوره زمانی مشابه
فهرست‌های مرتبط
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
