سلطان مار (نمایشنامه)

سُلطان مار نمایشنامه‌ای است از بهرام بیضایی، نوشته به سالِ ۱۳۴۴، که نخستین بار در ۱۳۴۸ به کارگردانیِ نویسنده به نمایش درآمد.

سُلطان مار
روی جلدِ چاپِ یکُم، به وسیلهٔ نویسنده، ۱۳۴۵
نویسنده	بهرام بیضایی
شخصیت‌ها	خانم نگار سلطان مار
تاریخ نخستین نمایش	۲۳ شهریورِ ۱۳۴۸
جای نخستین نمایش	رامسر
زبان اصلی	فارسی

متن

نمایشنامه نوشتهٔ زمستانِ ۱۳۴۴ بر اساسِ قصّهٔ معروفی به همین نام است که نویسنده از مادربرزگِ مادریش شنیده بود. در تابستانِ ۱۳۴۵ به وسیلهٔ خودِ نویسنده به صورتِ کتاب منتشر شد. بعدها انتشاراتِ تیراژه و انتشاراتِ روشنگران و مطالعات زنان منتشرش کردند.

نخستین نمایش

سُلطان مار نخستین بار ۲۳ شهریورِ ۱۳۴۸ به کارگردانیِ نویسنده در کنگرهٔ پزشکیِ ایران در رامسر به نمایش درآمد و سپس از ۱ تا ۳۰ مهرِ همان سال در تالارِ ۲۵ شهریورِ تهران بر صحنه رفت. و، پس از این نمایش، از ۴ تا ۱۸ آبان به تفاریق در قزوین و رشت و بابل و ساری و گرگان و مشهد اجرا شد. بازیگران:

• بهمن مفید
• کامران نوزاد
• عنایت بخشی
• جمشید لایق
• فهیمه رحیم‌نیا
• رقیه چهره‌آزاد
• حسین کسبیان
• فیروز بهجت محمّدی
• فردوس کاویانی
• عزیزالله هنرآموز

نمایشِ سُلطان مار در مشهد را گروهی که سعید سلطان‌پور برانگیخته بود برآشفت.^[1]

به زبان‌های دیگر

سُلطان مار به زبانِ ترکیِ آذربایجانی با نامِ İlan Sultan در لنکران در بهارِ ۱۳۹۵ اجرا شد.

جستارهای وابسته

• «پسوخه و کوپیدو»
• شکلِ آب

پانویس

1. Talajooy, Iranian Culture in Bahram Beyzaie’s Cinema and Theatre, 71.

منابع

• − (۱۳ آبان ۱۳۷۶). «این نمایش، راه به مضحکه می‌برد». ابرار (۲۶۱۴): ۸.
• بیضایی، بهرام (۱۳۸۲). دیوان نمایش/۱. تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان. شابک ۹۶۴-۶۷۵۱-۶۹-۵.
• بیضایی، بهرام (زمستان ۱۳۸۶). «سالشمار زندگی و آثار بهرام بیضایی». سیمیا (۲): ۱۵–۲۸.
• پایور، جعفر (اسفند ۱۳۷۵). «هنر نمایش و بازآفرینی». چیستا (۱۳۶ و ۱۳۷): ۵۷۳-۵۷۹.
• جعفری، روح‌الله, ویراستار (۱۳۹۵). گروه هنر ملی از آغاز تا پایان (۱۳۵۷–۱۳۳۵). تهران: انتشارات افراز. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۲۴۳-۵۵۸-۶.
• طایفی، شیرزاد؛ سلمان نصر، کورش (زمستان ۱۳۹۹). «گونه‌شناسی نمایش‌نامه‌ی «سلطان مار» بر اساس نظریه‌ی میتوس «فرای»». نامهٔ هنرهای نمایشی و موسیقی (۲۳): ۵-۱۹.
• ممنون، پرویز (۶ مهر ۱۳۴۸). «آقای مار و همزادش انسان». آیندگان (۵۴۲): ۶.
• نعمت طاوسی، مریم (زمستان ۱۳۹۳). «بازخوانیِ روایت نمایشیِ یک افسانه جادویی: سلطان مار اثر بهرام بیضایی». تئاتر (۵۹): ۸۵-۱۰۲.

• Talajooy, Saeed (2023). Iranian Culture in Bahram Beyzaie’s Cinema and Theatre: Paradigms of Being and Belonging (1959-1979). London: I.B. Tauris. ISBN 978-0-7556-4866-5.

پیوند به بیرون

• سُلطان مار در کتابخانه باز