گویشی از زبان‌های جنوب غربی ایرانی و فارسی‌تبار From Wikipedia, the free encyclopedia
زبان تاتی یا فارسی تاتی[5][6] گویشی از زبان فارسی یا یک زبان جنوب‌غربی ایرانی نزدیک به آن است[7] که تات‌های قفقاز در جمهوری آذربایجان و روسیه در اروپا بدان گفتگو می‌کنند. امروزه آسی و تاتی تنها زبان‌های ایرانی باقی مانده هستند که به صورت بومی در بخشی از قارهٔ اروپا رایج‌اند.[8] این گویش از تبار پارسی است اما برای دیگر گویشوران این زبان کاملاً فهمیدنی نیست.[9] گویش‌هایی از تاتی به نام جهوری توسط یهودیان قفقاز و پارسرن توسط تات‌های ارمنی تکلم می‌شود. هریک از گویش‌های مسلمانان، یهودیان و مسیحیان دارای ویژگی‌های واژگانی و دستوری خاص خود هستند.
| تاتی | |
|---|---|
| zuhun tati | |
| زبان بومی در | جمهوری آذربایجان، داغستان (روسیه) |
| منطقه | قفقاز شمالی، قفقاز جنوبی |
شمار گویشوران | ناشناخته (۲۸٬۰۰۰ به جز یهودی-تاتی اشاره‌شده ۱۹۸۹)[1] |
| وضعیت رسمی | |
زبان رسمی در |  داغستان[3] |
| کدهای زبان | |
| ایزو ۳–۶۳۹ | ttt |
| گلاتولوگ | musl1236[4] |
| زبان‌شناسی | 58-AAC-g |
 پراکندگی فارسی تاتی در قفقاز زبان بیشینه
زبان اقلیت | |
زبان تاتی که زبان تات‌های قفقاز می‌باشد را زبان بازماندگان سپاهیان ساسانی دوران انوشیروان دانسته‌اند.[10] این زبان که از شاخهٔ جنوب‌غربی و نزدیک به فارسی دانسته شده در احسن التقاسیم مقدسی نام آن به عنوان آرانی یادش ده و مقدسی خاطرنشان ساخته که زبانشان با دری خراسانیان یکی است و فقط در برخی حروف با یکدیگر اختلاف دارند.[11] بنظر می‌رسد در گذشته محدودهٔ زبان تاتی در منطقهٔ قفقاز بسیار بزرگ‌تر بوده باشد و با توجه به حکومت طولانی مدت شروانشاهان که حامی زبان فارسی در قفقاز بودند و تا زمان صفویان بر منطقه استیلا داشتند احتمالاً این زبان رشد و گسترش بیشتری داشته است. این زبان در سال ۱۹۰۱ بیش از ۱۳۵٬۰۰۰ نفر گویشور داشته است.[12] امروزه با وجود چندین برابر شدن جمعیت منطقه قفقاز زبان تاتی قفقازی تنها ۲۳٬۰۰۰ گویشور دارد.[13] این زبان که در آذربایجان به نفع ترکی آذربایجانی بشدت در حال عقب‌نشینی است از سوی یونسکو در فهرست زبان‌های در خطر جای گرفته است.[14]
اطلاعات زیر مربوط به گویش آبشرونی است:[15]
گویشوران زبان تاتی به سه دسته تقسیم می‌شوند که سه لهجه مجزا نیز برای خود داند:
تاتی امروزه در جمهوری آذربایجان به الفبای لاتین و در روسیه به الفبای سیریلیک نوشته می‌شود. تا سال ۱۹۲۸ تات‌های مسلمان به الفبای فارسی و تات‌های یهودی نیز به الفبای عبری می‌نوشتند. الفباهای لاتین و سیریلیک تاتی به شرح زیرند:
|
|
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
