تارون آجم‌اغلو

تارون آجم‌اغلو (ارمنی: Տարոն Աճեմօղլու؛ ‏ ترکی استانبولی: Daron Acemoğlu؛ ‏ تلفظ ترکی استانبولی: [ˈadʒemo:ɫu]؛ زادهٔ ۳ سپتامبر ۱۹۶۷) اقتصاددان ترکیه‌ای-آمریکایی است^[۳] که از سال ۱۹۹۳ در موسسه فناوری ماساچوست (اِم‌آی‌تی) تدریس کرده است، جایی که در حال حاضر پروفسور اقتصاد الیزابت و جیمز کیلیان است و در سال ۲۰۱۹ به عنوان استاد در MIT معرفی شد.^[۴] او در سال ۲۰۰۵ موفق به دریافت مدال جان بیتس کلارک و در سال ۲۰۲۴ برنده جایزه نوبل اقتصاد شد.^[۵]

تارون آجم‌اغلو
زادهٔ	۳ سپتامبر ۱۹۶۷ ‏(۵۷ سال) قاضی‌کوی، استانبول، ترکیه
ملیت	ترکیه‌ای-آمریکایی
همسر	آسومان ازداغلر[۱]
فعالیت دانشگاهی
زمینه	رشد اقتصادی، اقتصاد توسعه، اقتصاد سیاسی
نهاد	مؤسسه فناوری ماساچوست مدرسه اقتصاد لندن
مکتب یا سنت	اقتصاد نهادگرایی جدید
دانشگاه	مدرسه اقتصاد لندن دانشگاه یورک
جوایز	مدال جان بیتز کلارک (۲۰۰۵) جایزه جان فن نویمان (۲۰۰۷) جایزه پلاین نمرز (۲۰۱۲) جایزه نوبل اقتصاد (۲۰۲۴)[۲]
اطلاعات در آیدیاز / ری‌پک

آجم اوغلو پس از پل کروگمن و گرگ منکیو در فهرست «بهترین اقتصاددانان زنده زیر ۶۰سال» در نظرسنجی سال ۲۰۱۱ در میان اقتصاددانان آمریکایی رتبه سوم را به خود اختصاص داد. در سال ۲۰۱۵، او به عنوان پر استنادترین اقتصاددان ۱۰ سال گذشته بر اساس مقاله‌های پژوهشی اقتصاد (RePEc) انتخاب شد. بر اساس پروژه برنامه درسی باز، آجم اوغلو سومین نویسنده پراستناد در برنامه‌های درسی دانشگاه برای دوره‌های اقتصاد پس از گریگوری منکیو و پل کروگمن است.^[۶]

آجم‌اغلو به همراه جیمز ای رابینسون و سایمون جانسون به صورت مشترک برای مطالعات تطبیقی خود در زمینه شکوفایی دولت‌ها و امپراتوری‌ها برنده جایزه نوبل اقتصاد در سال ۲۰۲۴ شدند.^[۷][۸][۹]

زندگی

آجم‌اوغلو در خانواده‌ای ارمنی در استانبول، ترکیه متولد شد.^[۱۰][۱۱] پدرش «گئورگ» که وکیل و مدرس دانشگاه استانبول بود در سال ۱۹۸۸ درگذشت. مادرش «ایرما» (متوفی در ۱۹۹۱) مدیر و معلم مدرسه‌ای ارمنی در استانبول بود.^[۱۲]

آموزش

آجم‌اغلو پس از فارغ‌التحصیلی از دبیرستان گالاتاسرای در ۱۹۸۶ در استانبول، لیسانس خود را از دانشگاه یورک در بریتانیا و فوق لیسانس خود را در اقتصادسنجی و اقتصاد ریاضیاتی و پی‌اچ‌دی خود را در ۱۹۹۲ از مدرسه اقتصاد لندن دریافت کرد.

او یک سال به عنوان مدرس اقتصاد در مدرسه اقتصاد لندن فعالیت کرد تا این که در ۱۹۹۳ به عضویت هیئت علمی مؤسسه فناوری ماساچوست (ام‌آی‌تی) درآمد. در سال ۲۰۰۰ او به استاد تمامی ترفیع یافت و در ۲۰۰۴ استاد کرسی چارلز کیندلربرگر اقتصاد کاربردی شد. او همچنین عضو پیوستهٔ دفتر ملی پژوهش اقتصادی، مرکز عملکرد اقتصادی، مرکز رشد بین‌المللی، و مرکز پژوهش سیاست اقتصادی است. او در سال ۲۰۰۶ به عنوان عضو پیوستهٔ فرهنگستان هنر و علوم آمریکا انتخاب شد.^[۱۳]

حرفه

او که هم‌اکنون استاد کرسی الیزابت و جیمز کیلین در اقتصاد در ام‌آی‌تی است در زمرهٔ ۱۰ اقتصاددان پراستناد بر اساس IDEAS/RePEc است. او در سال ۲۰۰۵ مدال جان بیتز کلارک را برنده شد.^[۱۴]

دستاوردها

اوغلو در سال ۲۰۱۳ برنده «جایزهٔ فرهنگ و هنرهای ریاست جمهوری ترکیه»، و جایزهٔ دیگری از سوی فرهنگستان علوم ترکیه شده است.^[۱۵][۱۶]

آجم‌اغلو در سال ۲۰۲۴ به همراه سایمون جانسون و جیمز رابینسون برنده جایزه نوبل اقتصاد شد. بنا به اعلام فرهنگستان علوم پادشاهی سوئد، این جایزه «به‌دلیل مطالعات‌شان دربارهٔ چگونگی شکل‌گیری نهادهای اجتماعی و تأثیرگذاری آن بر رفاه» اعطا شده است.^[۱۷]

دیدگاه‌ها

آجم‌اوغلو از جمله دانشگاهیانی بود که در نامه‌ای از قانونی‌سازی گراس در کلرادو حمایت کرد.^[۱۸]

این استاد دانشگاه با معرفی جمهوری اسلامی به عنوان یک «حکومت درمانده» پیش‌بینی کرده بود که سال‌های سختی در انتظار مردم ایران خواهد بود. او گفته بود که «دهه‌ها سرکوب و حضور حکومتی که نماینده واقعی مردم ایران نیست» زمینه را برای فساد بدتر و سرکوب وحشیانه‌تر فراهم کرده است.^[۷]

زندگی شخصی

او با آسومان ازداغلر، استاد ترک مهندسی برق ام‌آی‌تی که دختر اسماعیل ازداغلر، وزیر سابق ترکیه، است، ازدواج کرده است.

آثار

• آجم‌اغلو, تارون; رابینسون, جیمز ای. (۲۰۰۶). Economic Origins of Dictatorship and Democracy. انتشارات دانشگاه کمبریج. ISBN 978-0-521-85526-6.
• آجم‌اغلو, تارون (۲۰۰۸). Introduction to Modern Economic Growth. انتشارات دانشگاه پرینستون. ISBN 978-1-4008-3577-5.
• آجم‌اغلو، تارون؛ رابینسون، جیمز ای. (۲۰۱۲). چرا ملت‌ها سقوط می‌کنند. کراون بیزینس. شابک ۰۳۰۷۷۱۹۲۱۹. (تحت عنوان چرا ملت‌ها شکست می‌خورند؟ «ترجمه محمدحسین نعیمی پور و محسن میردامادی» توسط نشر روزنه به چاپ رسیده است)
• آجم‌اغلو، تارون؛ رابینسون، جیمز ای. (2020) The narrow corridor: States, societies, and the fate of liberty راه باریک آزادی، ترجمه علیرضا بهشتی، جعفر خیرخواهان / نشر روزنه

جستارهای وابسته

• فهرست ارمنی‌های ایالات متحده آمریکا
• فهرست دانشمندان و فیلسوفان ارمنی

پانویس

1. Hardesty, Larry (June 18, 2013). "Game Theory Is No Longer Just for Economists". MIT Technology Review. Retrieved July 4, 2014.
2. «تارون آچم اوغلو، برنده جایزه نوبل».
3. "Prof. Dr. Daron Acemoğlu'na Nobel Ekonomi Ödülü'nü Getiren Makale" [The Article that brought Prof. Dr. Daron Acemoglu the Nobel Prize in Economics]. YouTube (به ترکی استانبولی). BloombergHT. October 15, 2024. Retrieved October 15, 2024.
4. "Daron Acemoğlu CV August 2022" (PDF). economics.mit.edu.
5. "The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2024". NobelPrize.org (به انگلیسی). Retrieved October 14, 2024.
6. "192,209 Authors". opensyllabus.org. Open Syllabus. Archived from the original on September 21, 2022.
7. «برندگان نوبل اقتصاد ۲۰۲۴؛ اقتصاددان برجسته چه پیش‌بینی از آینده ایران دارد؟». euronews. ۲۰۲۴-۱۰-۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۱۰-۱۵.
8. "The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2024". NobelPrize.org. Retrieved 2024-10-14.
9. "The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2024". NobelPrize.org (به انگلیسی). Retrieved October 14, 2024.
10. Kömürcüler, Güneş (24 June 2013). "'Turkish economy at high risk, but not due to Gezi protests,' MIT economist says". Hürriyet Daily News. ...Acemoğlu, a Turkish-American economist of Armenian descent...
11. "Armenian Declines Davutoglu Appointment". Asbarez. 30 March 2011.
12. Gavin, Robert (June 15, 2005). "MIT professor named top economist under 40". بوستون گلوب. Retrieved July 4, 2014.
13. "Book of Members, 1780–2010: Chapter A" (PDF). American Academy of Arts and Sciences. Retrieved April 1, 2011.
14. "The Man Who Succeeded Gerschenkron". EconomicPrincipals.com. April 24, 2005. Retrieved July 4, 2014.
15. "Bilim Akademisi – Bilim Akademisi üyesi Daron Acemoğlu'na Cumhurbaşkanlığı Ödülü" (به ترکی استانبولی). Bilim Akademisi. December 24, 2013. Retrieved July 4, 2014.
16. "Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü 2013". www.trthaber.com (به ترکی استانبولی). 2013-10-28. Retrieved 2024-09-15.
17. برنده%20مشترک%20این%20جایزه%20شده‌اند. «سه استاد دانشگاه‌های آمریکا برنده نوبل اقتصاد ۲۰۲۴ شدند» مقدار |نشانی= را بررسی کنید (کمک). بی‌بی‌سی فارسی. ۲۳ مهر ۱۴۰۳. دریافت‌شده در ۲۸ مهر ۱۴۰۳.
18. "A Letter of Support From the Academic Community: Yes on Amendment 64". Colorado Campaign to Regulate Marijuana Like Alcohol. 2012. Archived from the original on 4 March 2013. Retrieved February 28, 2013.