حزب جمهوری خلق مسلمان ایران

حزب جمهوری خلق مسلمان یکی از احزاب سیاسی ایران بود که حول محور شخصیت سید محمدکاظم شریعتمداری تشکیل شد. این حزب در جریان رفراندوم (همه‌پرسی) جمهوری اسلامی خواستار رای موافق بدان شد اما در جریان تصویب قانون اساسی با گنجاندن اصل ولایت فقیه در قانون اساسی مخالفت کرد. این مخالفت‌ها سرانجام به رویارویی گسترده این حزب با حکومت تازه تأسیس پس از انقلاب اسلامی انجامید. این رویارویی به ویژه در شهر تبریز مشهود بود که با مرکزیت آذربایجان مرکز اصلی طرفداران این حزب به‌شمار می‌آمد. در اسفند ۱۳۵۸ طرفداران حزب در تبریز موفق به تصرف ساختمان رادیو و تلویزیون تبریز شد؛ که با پیام روح‌الله خمینی به شریعتمداری برای خروج از حزب^[۱] و اعدام ده تن از هوادارانش توسط دادگاه انقلاب تبریز،^{[نیازمند منبع]} این حزب سرکوب و منحل اعلام شد.^{[۲][۳][۴][۵]} به اعتقاد برخی از تندروهای انقلاب هنوز هم این حزب فعال است.

حزب جمهوری خلق مسلمان ایران
رهبر	سید محمدکاظم شریعتمداری
بنیان‌گذاری	۲۵ فوریه ۱۹۷۹
انحلال و برچینش	ژانویه ۱۹۸۰ (توقیف)
ستاد	قم، ایران آذربایجان
اعضای ثبت‌نام کرده	۳۰۰۰
مرام سیاسی	Clericalism اصلاح‌گری دینی در اسلام ملی‌گرایی ایرانی تکثرگرایی سیاسی Collective leadership محافظه‌کاری اجتماعی
طیف سیاسی	میانه‌گرایی
دین	اسلام

اعتراضات تبریز

مقالهٔ اصلی: جنبش آیت‌الله شریعتمداری

در دوران پیش از رای‌گیری قانون اساسی طرفداران این حزب، به طرفداری از سید محمدکاظم شریعتمداری برخی ناآرامی‌ها را در تبریز پدیدآوردند. طرفداران حزب خلق مسلمان با اختلاط دین و سیستم سیاسی مخالف بوده و همچنین خواهان احقاق حقوق مردمان آذربایجانی بودند.^{[نیازمند منبع][۶]} در پی گسترش ناآرامی‌ها ، نیروهای نظامی مستقر در تبریز از جمله پایگاه دوم نیروی هوایی ایران واقع در شمال غرب تبریز به حمایت از معترضین پرداخته و در نهایت کنترل مراکز حساس شهر از جمله مرکز صدا و سیما تبریز و پایگاه دوم شکاری نیروی هوایی به دست معترضین در آمد. معترضان برای نشان دادن قدرت خود پنج فروند جنگنده را در ارتفاع پایین بر فراز تبریز به پرواز درآوردند.^[۷][۸] نیروهای پاسداران انقلاب اسلامی اعزامی از تهران بوسیله هلیکوپتر در دانشگاه تبریز، که در آن زمان هنوز در کنترل گروه‌های چپ حامی حکومت تازه تأسیس انقلابی بود، پیاده شده و درگیری‌ها در تبریز به خشونت کشیده‌ شد. سید روح‌الله خمینی، رهبر وقت انقلاب ایران، به دیدار شریعتمداری که در آن زمان در قم زندگی می‌کرد رفت و در رسانه‌ها چنان وانمود شد که این دیدار برای مصالحه انجام گرفته‌است. با دستگیری‌ها و اعدام‌ ١٠ نفر و تعطیلی حزب خلق مسلمان این ناآرامی‌ها در۲۰ دی‌ماه ۱۳۵۸ خاتمه یافت.^[۹][۱۰]

جستارهای وابسته

• سید محمدکاظم شریعتمداری
• حسن شریعتمداری

منابع

1. «حزب خلق مسلمان و آقای شریعتمداری». سایت جامع امام خمینی.
2. «وصیت امام به آقای شریعتمداری برای کناره‌گیری از حزب منحرف خلق مسلمان»، مگ ایران به نقل از روزنامه کیهان بازیابی‌شده در ۳۰ مارس ۲۰۰۹.
3. «اولین همه‌پرسی انقلاب»، دوران به نقل از نشریه زمانه بازیابی‌شده در ۳۰ مارس ۲۰۰۹.
4. «و تو چه می‌دانی که اعتراف چیست؟»، رادیو زمانه، ۱۷ شهریور ۱۳۸۵ بازیابی‌شده در ۳۰ مارس ۲۰۰۹.
5. «حزب خلق مسلمان»، پژوهشگاه یاقر العلوم^{[پیوند مرده]} بازیابی‌شده در ۳۰ مارس ۲۰۰۹.
6. John D Stempel (1 August 2009). Inside the Iranian Revolution. Clark Group. ISBN 978-0-9825057-2-4.
7. https://news.google.com/newspapers?nid=1310&dat=19791209&id=vgYzAAAAIBAJ&sjid=EuIDAAAAIBAJ&pg=6852,2643906&hl=en
8. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۴ آوریل ۲۰۱۷.
9. Brenda Shaffer (2002). Borders and Brethren: Iran and the Challenge of Azerbaijani Identity. MIT Press. ISBN 978-0-262-19477-8.
10. Maziar Behrooz (4 November 2000). Rebels With A Cause: The Failure of the Left in Iran. I.B.Tauris. ISBN 978-1-86064-630-0.

پیوند به بیرون

• حسین منتظرحقیقی، مقالاتی درباره آیت‌الله العظمی سید محمدکاظم شریعتمداری و حزب خلق مسلمان