از ویکیپدیا، دانشنامه آزاد
مرآة القاسان (آینهٔ کاشان) کتابی است به قلم عبدالرحیم کلانتر ضرابی (۱۳۰۸–۱۲۴۳ق)، نویسنده و شاعر که در نقاشی و خوشنویسی نیز مهارت داشت. این کتاب به تاریخ و جغرافیای کاشان و کشاورزی و نام‌آوران کاشان در دوره قاجار می‌پردازد. تألیف کتاب در سال ۱۲۸۹ ق به پایان رسید.[۱]
| نویسنده(ها) | عبدالرحیم کلانتر ضرابی (۱۳۰۸–۱۲۴۳ق) |
|---|---|
| کشور | تهران |
| زبان | فارسی |
| موضوع(ها) | کشاورزی ۱۲۸۹ق |
| ناشر | انتشارات امیر کبیر |
تاریخ نشر | ۱۳۷۷ |
چاپ این کتاب توسط انتشارات امیر کبیر با نام تاریخ کاشان در سال ۱۳۷۷ش انجام شده‌است. چاپ کتاب به کوشش ایرج افشار و با یادداشت اللهیار صالح با نام «تاریخ کاشان» انتشاریافته‌است.[۲]
ناشر دیجیتالی کتاب، مرکز تحقیقات رایانه‌ای قائمیه اصفهان است.
درمقدمه کتاب که ایرج افشار آن را در سال ۱۳۴۱ خ نوشته‌است، اشاره شده که این کتاب از روی نسخه خطی کتاب که در کتابخانه مجلس به خط نستعلیق وجود دارد به چاپ رسیده‌است. نسخه خطی دیگر این کتاب در موزه بریتانیا موجود است.
کتاب در شش فصل که همه فصل‌های آن دارای نه باب است بجز فصل اول که دارای هشت باب می‌باشد.
برکه‌های کاشان نیز در باب ششم ذکر می‌شود.
شوراب رشوت طلب است و خاشاک و خاکروبه و خاک کهنه عمارات مندرسه لابد و ناچار است و هیچ حاصلی بی خاشاک به عمل نیامده مگر گندم و نخود و هندوانه. سوای خربزه و خیار و پیاز و سایر بقولات که در هیچ خاکی بی خاشاک به عمل نمی‌آید هر حاصلی دیگر از قبیل تنباکو و جوزق و ذرت و ککج و کرچک و گاورس و لوبیای ابلق و غیره از جو و گندم بی خاشاک عمل می‌آید.
نارستان و تاکستان از آن سال که مثمر شوند به بعد لازم است که در زمستان دو نوبت یخ‌آب کامل داده شود که سه خاصیت از آن منظور است: یکی آنکه چون شب شود آن آب و گِل تا یک ذرع زیر زمین یخ کند که کرم‌های زمین که خصم ریشه اشجارند ناچیز شود. دیگر آنکه زمین که از یخ متکاثف شود چون هوا گرم گردد باید متخلخل بود و خلل و فرج بهم رسند، هم ریشه اشجار سهولت به اطراف دراز گردد و هم آب به آسانی پر به قعر زمین نهد. یکی دیگر آنکه عنصر اشجار را ترطیب و تبدیل نماید و در هوای گرم تابستان خطر عطش و استسقا ایمن مانند؛ و نیز باید دانست که در اول هر سال چه نارستان و چه تاکستان را باید اسفار کامل نموده آب نکنند. روز بعد از عید، چنانچه از عید به بعد کم بارشی شود یک ماه هم جایز است و این امساک برای آن است که نارستان از خطر شته و فروریختن بار و مریض شدن اعضان مصون ماند و تاکستان از شدت نمو ریواسه و برگ و فرورختن دانه‌های صغاره و غوره در حالت گل و تنک ماندن خوشه‌ها از انگور محفوظ شود و کذالک معایب دیگر؛ و مع القصه ضرر سرمازدگی بعضی سالها که گرمسیر و سردسیر را متعرض می‌شد قریب ده پانزده هزار تومان بوده دو مساوی سردسیر و یک مساوی گرمسیر؛ و ضرر باد گرم و برق سالهایی که اتفاق افتاده در گرمسیر و محوطه بلده شدت و ضعف از دو هزار تومان الی پنج هزار تومان و از ملخ آن سال از شتوی و صیفی تقریباً دوازده هزار تومان و از کرم‌خوارگی ده سال قبل علاوه از یازده هزار تومان غله و کاه رعیت کاشان ناچیز شد.[۳]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.