باله‌وَنْد، بالَوَنْد یا بالاوند نام یکی از ایلات استانهای کرمانشاه[3][4][5][6][7][8]و ایلام[9] است. واژه باله‌وند از دو بخش «باله» و پسوند نسبت «وند» ترکیب یافته است. باله نام نیای بزرگ خاندان اسفندیاری بالاوند و بنیان گذار طایفه باله وند بوده.[10][11][12]در بسیاری از منابع ایل بالاوند در زمره عشایر کُرد به شمار آمده است.[13][14][15][16][17][18][19][20].[21] اکثر مردم بالاوند به زبان لکی سخن میگویند[22][23] و پیرو دین اسلام و مذهب شیعه اثنی‌عشری هستند[24] آن‌ها ساکن ناحیهٔ هُلیلان و زردلان در استان ایلام و بخش سرفیروز آباد، ماهیدشت، قصر شیرین[25] و درودفرامان استان کرمانشاه هستند. همچنین تیره هایی از این ایل ساکن شهرستان بدره استان ایلام و روستای شیرزلی در شهرستان اسدآباد هستند که در این دو منطقه با فامیلی بالاوند مشخص هستند. تیره پیامنی ساکن در ایل باجلان و نورآباد لرستان نیز منشعب از این ایل است. این ایل بزرگ شامل طایفه های گوناگون است و هر طایفه از تیره‌های مختلف تشکیل شده اند که به چند شاخه تقسیم میشوند.طوایف اصلی این ایل عبارتند از: اولادها (نوادگان باله خان دوم)، میرها، کاوشوند(کاوشه‌ن)[26]، داجیوند(دواجه‌ن)[27]، دولتمندان(سنجابی)[28]، بهمنیاروند، پیامنی، لروند، خلفوند. همچنین طوایف اختیاروند (بالاوند گشان)، نیروند(نسب مادری)، بالاوند اسدآباد، طایفه بالاوند (بدره)، طایفه رضا نیز از ایل بالاوند محسوب میشوند. طایفه زنگیوند بالاوند که سابقا از طوایف بالاوند بوده بسمت دلفان کوچ کرده اند برخی از تیره های ایل بالاوند ساکن در یاسوج هستند . تیره های هم ساکن قازانیه و بغداد و کلار عراق هستند طوایف هموند ایل بالاوند شامل: تیره های پیراحمدوند، کلهر(هلیلان) ، دراویش، آهنگران می‌شود[29][30]
| مناطق با جمعیت چشمگیر | |
|---|---|
 ایران: ساکن در استان کرمانشاه و استان ایلام [1] | |
| زبان‌ها | |
| (لکی)[2] | |
| دین | |
| شیعه | |
| قومیت‌های وابسته | |
| مردم لک، مردم کرد و مردم لر |
همچنین خاندان اسفندیاری بالاوند از خاندان‌های این ایل می‌باشند.[31]
بالاوندها در استانهای کرمانشاه، ایلام و لرستان دارای شخصیت های کشوری، لشکری، نماینده مجلس، استاندار و پزشکی و ورزشی بسیاری هستند.
تبارشناسی
این ایل ایرانی‌تبار از تیره‌های قدیمی و بومی منطقه و از اعقاب طوایف ساسانیان هستند و به احتمال قوی دارای آیین زرتشتی (مغ) بوده‌اند.[32][33] ایل بالاوند اصلاً شاخه‌ای بزرگ از ایلات وند کرمانشاه است[34][35]. بخشی از این ایل در زمان شاه عباس صفوی برای حمایت از حسین خان والی از ماهیدشت و سرفیروزآباد کرمانشاه به خاوه دلفان کوچ کرد. به طور کلی املاک گرمسیری بالاوندها تا قبل افشاریه شامل نواحی شرقی و جنوبی کرمانشاه مانند سرفیروزآباد و نواحی سردسیر در دلفان مناطق خالوند قاضی خانی و میان چقا در میان ایتوندها بوده است. املاک هلیلان و زردلان توسط کریم خان زند به باله خان دوم داده شد. نام ایل بالاوند از بالاخان اول فرزند کاظم خان فرزند زین الدین خان (دوم) گرفته شده است. [36]یکی از اولین رهبران این ایل قائد زین‌الدین (زین الدین خان اول) نام داشت که ایل به نام او «قائد زین‌الدینوند» نامیده میشد.[37] وی از سال ۷۱۴ ه.ق حاکم اربیل بود.[38] پس از مرگ او ایل به منطقه سرفیروزآباد کرمانشاه و بعدا بخشی از آن به صورت ییلاق و قشلاق بین سرفیروزآباد و دلفان کوچ کرد.
مشاهیر
- لطفعلی خان بالاوند
- محمود خان اسفندیاری بالاوند [39][40]
- علی نقی خان اسفندیاری
- علی‌اصغر اسفندیاری
- امامقلی خان اسفندیاری
- خان احمدخان اسفندیاری[41]
- سردار یارمحمدخان کرمانشاهی[42][43]
- سردار معصوم بگ کریمی بالاوند[44][45][46]
- خانه داجیوند[47]
جستارهای وابسته
منابع
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
