مرداد یا اَمُرداد[۱] پنجمین ماه سال در گاهشماری هجری خورشیدی است. مرداد با طول ۳۱ روز دومین ماه تابستان است. برج فلکی مردادماه برج اسد، (نماد شیر) است.
| << | مرداد | >> | ||||
| ش | ی | د | س | چ | پ | ج |
| ۱ | ۲ | ۳ | ۴ | ۵ | ||
| ۶ | ۷ | ۸ | ۹ | ۱۰ | ۱۱ | ۱۲ |
| ۱۳ | ۱۴ | ۱۵ | ۱۶ | ۱۷ | ۱۸ | ۱۹ |
| ۲۰ | ۲۱ | ۲۲ | ۲۳ | ۲۴ | ۲۵ | ۲۶ |
| ۲۷ | ۲۸ | ۲۹ | ۳۰ | ۳۱ | ||
| ۱۴۰۳ خورشیدی | ||||||
در گاهشماری رسمی ایران نام این ماه از نام ماه پنجم گاهشماری اوستایی نو بَرگرفته شده‌است. در گاهشماری زرتشتی هفتمین روز هر برج نیز مردادروز نام دارد و در مردادروز از مردادماه، جشن اَمُردادگان برگزار می‌شود. ایزدبانوی این ماه امشاسپند اَمِرتات است. امرتات، در اسطوره‌های ایرانی و زرتشتی، ششمین امشاسپند و نگهبان گیاهان و رستنی‌هاست و نماد پایندگی و بی‌مرگی است.[۲]
واژه‌شناسی
مرداد در اوِستا به صورت Amərətāt به معنی «زندگی جاودان، بی مرگی» آمده‌است و ترکیبی است از a منفی ساز و ریشه «mŗta» به معنی مردن؛ در فارسی میانه به صورت amaurtat/amaurdad به کار رفته‌است. این واژه سه بخش دارد:
- پیشوند اَ (a) که در پهلوی سرواژه، برای نفی معنی می‌آید.
- ریشهٔ اوستایی مَر (mar) به معنی مرگ و مردن
- پسوند تات (tat).
- مرداد به معنی مرگ اما امرداد به معنی بی مرگی و جاودانگی است.
تیمه[۳] صورت ودایی amŗta را به معنی «زندگی، نیروی زندگی» می‌داند و البته نشان می‌دهد که در ودا amŗta به معنی «بی مرگی» هم است، خود واژهٔ mŗtá «مرگ» در ودا تنها یکبار به کار رفته و صورت amŗta نیز بعد از مدتی کاربرد خود را از دست داده‌است.
صورتِ فارسی باستان این ماه در گاهشماری هخامنشی به کار نرفته و تنها نوشتهٔ ایلامی آن در دست است. نگارش ایلامی آن به‌طور معمول tur-na-ba-zí-iš یا tur-na-ba-iz-zí-iš است. اما یکبار به صورت du-ur-na-ba-zí-iš به کار رفته‌است و هینتس[۴] صورت فارسی باستان آن را به صورت *drnabājiš بازسازی می‌کند و آن را برگرفته از *drna- قس. اوستایی dǝrǝnā- «دریدن، شکافتن، از هم جدا کردن» که در واژهٔ فارسی «درو» نیز باقی‌مانده‌است و bāji- «باژ، باج» می‌داند و در کل معنی «[ماه] باجگیری درو» از آن استنباط می‌کند. با رشد کشاورزی و تأثیراتی که این شیوهٔ معاش در زندگی این مردم گذارد، تصور ماهی که در گاهشماری فارسی باستان با این امر مربوط بوده باشد و در ماه پنجم به برآورد محصول درو نشده بپردازند و بر آن مالیات ببندند، تصوری دور از ذهن نیست و پیر بریان حتی لزوم آن را در تقویم کشاورزی ناگزیر می‌داند. از همین رو تصور اینکه نام ماه پنجم در واقع نامی ساختگی در ارتباط با امور اداری و اقتصادی هخامنشیان، احتمالاً بر اساس الگویی بابلی باشد، بسیار محتمل است.[۵]
رویدادها
- ۱۲۸۵ - پیروزی انقلاب مشروطه ایران
- ۱۳۳۲ - کودتای ۲۸ مرداد و سقوط دولت محمد مصدق
- ۱۳۵۸ - اعلان آزادی ولایت پنجشیر
- ۱۳۹۵ - کسب اولین مدال تاریخ زنان ایران در المپیک توسط کیمیا علیزاده
- ۱۴۰۰ - اجرای حکم آرمان عبدالعالی دوست و عامل جنایت قتل غزاله شکور و نهایتا تعویق مکرر آن - ۵ مرداد [۶]
زادروزها
- عبدالله دهش: ۱۲۸۹ - یا شیخ عبدالله دهش کرمانی شاعر و نویسنده و عارف کرمانی معاصر
- جواد معروفی: ۱۲۹۱ - آهنگساز و نوازنده برجسته پیانو
- مهدی خالدی: ۱۲۹۸ - آهنگساز و نوازنده ویلون
- بابکن آودیسیان: ۱۳۰۷ تهیه‌کننده سینما ایرانی ارمنی‌تبار بود.
- ادمان آیوازیان: ۱۳۱۰ نقاش، معمار و طراح ارمنی‌تبار
- ابراهیم‌آبادی: ۱۳۱۳ - بازیگر
- ابوالحسن تهامی نژاد: ۱۳۱۷ - گوینده و مدیر دوبلاژ
- عارف عارف کیا: ۱۳۱۹ - خواننده ایرانی
- محمود دولت‌آبادی: ۱۳۱۹ - نویسنده و رمان‌نویس
- مسعود کیمیایی: ۱۳۲۰ - کارگردان و فیلمنامه‌نویس
- داریوش ارجمند: ۱۳۲۳ - بازیگر
- علی حاتمی: ۱۳۲۳ - فیلم نامه‌نویس و کارگردان
- حسین محجوب: ۱۳۲۷ - کارگردان، نویسنده و بازیگر سینما
- امین تارخ: ۱۳۳۲ - بازیگر تئاتر و سینما
- منیرو روانی پور: ۱۳۳۳ - داستان‌نویس ایرانی
- حسام الدین سراج:۱۳۳۷ - خواننده و موسیقیدان و معمار
- فریبا متخصص: ۱۳۴۰ - بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون
- بهمن هاشمی: ۱۳۴۱ - مجری و صداپیشه تلویزیون
- مصطفی بروجردی: ۱۳۴۱ - فقیه، مفسر و پژوهشگر علوم اسلامی
- شهریار پرهیزکار: ۱۳۴۳ - قاری ایرانی
- حسن جوهرچی: ۱۳۴۷ - بازیگر سینما و تلویزیون
- منصور: ۱۳۵۰ - آهنگساز و خواننده
- پوپک گلدره: ۱۳۵۰ - بازیگر
- شراره رخام: ۱۳۵۰- بازیگر
- شقایق فراهانی: ۱۳۵۱ - بازیگر
- داریوش فرضیایی: ۱۳۵۲ - مجری تلویزیونی
- یغما گلرویی :۱۳۵۴ - شاعر، نویسنده، عکاس
- رضا رشید پور :۱۳۵۴ - مجری، تهیه‌کننده، بازیگر، کارگردان
- مهدی مهدوی کیا: ۱۳۵۶ - فوتبالیست
- رضا صادقی: ۱۳۵۸ - خواننده
- الیکا عبدالرزاقی: ۱۳۵۸ - بازیگر سینما و تلویزیون
- محسن چاوشی: ۱۳۵۸ - ترانه‌سرا، آهنگساز و خواننده پاپ
- ترانه مکرم: ۱۳۵۹ - ترانه‌سرا
- آروند دشت آرای: ۱۳۶۰ - کارگردان و طراح صحنه
- پیام لاریان: ۱۳۶۰ - نویسنده و کارگردان
- نیما شاهرخ شاهی: ۱۳۶۰ - بازیگر
- سیروان خسروی: ۱۳۶۱ - خواننده و آهنگساز
- لیلا اوتادی: ۱۳۶۲ - بازیگر سینما و تلویزیون
- مرتضی پاشایی: ۱۳۶۳ - آهنگساز، نوازنده و خواننده
- ویدا جوان: ۱۳۶۵ - بازیگر سینما و تلویزیون
- مینا وحید: ۱۳۶۶ - بازیگر سینما و تلویزیون
- سید محمد موسوی: ۱۳۶۶ - بازیکن والیبال
- الناز حبیبی :۱۳۶۷ - بازیگر
- محمدرضا گرایی:۱۳۷۵ - کشتی‌گیر
درگذشت‌ها
- ۱۳۲۳ - رضا شاه، اولین پادشاه پهلوی
- ۱۳۵۵ - افشین مقدم، خواننده قدیمی ایرانی
- ۱۳۵۹ -محمدرضا شاه، دومین پادشاه پهلوی
- ۱۳۷۳ -توران امیرسلیمانی، همسر سوم رضاشاه
- ۱۳۷۴ -عصمت دولتشاهی، ملکه ایران و همسر آخر رضاشاه
- ۱۳۷۹ - احمد شاملو، متخلص به الف. بامداد و الف. صبح، شاعر، فیلم نامه نویس، روزنامه‌نگار، پژوهشگر، مترجم، فرهنگ‌نویس و از دبیران کانون نویسندگان ایران بود.
- ۱۳۸۴ - اکبر دودکار، بازیگر سینما، تلویزیون و تئاتر
- ۱۳۸۵ - جعفر بزرگی، خواننده و بازیگر
- ۱۳۹۷ -عزت‌الله انتظامی، بازیگر
مناسبت‌ها
- جشن مردادگان
- جشن چله تابستان[نیازمند منبع]
منابع
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
