Remove ads
نورثروپ اف-۵ (به انگلیسی: Northrop F-5 ) یک خانواده از هواپیماهای جنگنده سبک زِبَرصوت است که با سرمایه‌گذاری خصوصی در اواخر سالهای ۱۹۵۰ توسط شرکت نورثروپ کورپوریشن تولید شده است. دو مدل اصلی از این هواپیما وجود دارد، اف-۵ای و اف-۵ بی فریدم فایتر و گونه‌های با به روزرسانی کلی اف-۵ئی و اف-۵ اف تایگر-۲. در زمان توسعه این جنگنده، تیم طراحی هواپیمایی کوچک، بسیار آیرودینامیک را که دارای دو موتور جمع و جور و پرقدرت جنرال الکتریک جِی-۸۵ بود را با تمرکز بر علمکرد بالا و هزینه‌های نگهداری پائین، طراحی نمود.اف-۵ از جنگنده‌های معاصر خود همانند مک‌دانل داگلاس اف-۴ فانتوم ۲، کوچکتر و ساده‌تر بوده و بهای کمتری برای خرید و هزینه‌های پائین‌تری برای نگهداری را احتیاج داشت، این عوامل این جنگنده را به هواپیمایی محبوب برای صادرات تبدیل نمود. اگرچه در ابتدا اف-۵ به عنوان یک جنگنده در روز برای کسب برتری هوایی در نظر گرفته شده بود، لیکن هواپیمایی توانمند در انجام ماموریت‌های آفندی و تهاجم به اهداف زمینی نیز می‌باشد.اف-۵ای در اواخر سالهای ۱۹۶۰ به خدمت وارد شد. در زمان جنگ سرد و در طی سال ۱۹۷۲ بیش از ۸۰۰ فروند از این نوع جنگنده برای متحدین ایالات متحده آمریکا تولید شد. علیرغم اینکه نیروی هوایی ایالات متحده (USAF) در آن زمان نیازی به جنگنده سبک نداشت، تقریباً ۱٬۲۰۰ فروند هواپیمای آموزشی نورث روپ تی-۳۸ تالون را خریداری نمود که بر اساس طرح جنگنده ان-۱۵۶ نورثروپ، طراحی و تولید شده بود.
| اف-۵ ای/بی فریدم فایتر اف-۵ ئی/اف تایگر-۲ F-5A/B Freedom Fighter F-5E/F Tiger II | |
|---|---|
 | |
| اف-۵ئی تایگر-۲ متعلق به نیروی هوایی ایران | |
| کاربری | جنگنده سبک |
| کشور سازنده |  ایالات متحده آمریکا |
| تولیدکننده | نورثروپ |
| نخستین پرواز | اف-۵ای: ۱۶ تیرماه ۱۳۳۸ خورشیدی اف-۵ئی: ۲۰ مرداد ۱۳۵۱ خورشیدی |
| معرفی‌شده در | ۱۹۶۲ |
| وضعیت | در حال خدمت |
| کاربر اصلی |  نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا(بازنشسته) نیروی هوایی جمهوری چین نیروی هوایی کره جنوبی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران |
| ساخته‌شده | ۱۹۵۹–۱۹۸۷ |
| تعداد ساخته‌شده | ای/بی/سی: ۱٬۲۰۴ ئی/اف: ۱٬۳۹۹[۱] |
| هزینه هر فروند | اف-۵ئی: ۲٫۱ میلیون دلار آمریکا[۲] |
| توسعه‌یافته از | نورثروپ تی-۳۸ تالون |
| گونه‌ها | کاناداایر سی‌اف-۵ نمایش شکل غرش صوتی |
| توسعه‌یافته به | نورثروپ اف-۲۰ تایگرشارک نورثروپ وای‌اف-۱۷ هسا آذرخش هسا صاعقه هسا کوثر |
پس از برنده شدن در رقابت بین‌المللی هواپیماهای جنگنده، برنامه ای با هدف ارائه جنگنده‌های ارزان قیمت مؤثر به متحدان ایالات متحده آمریکا، در سال ۱۹۷۲ نورتروپ نسل دوم اف-۵ئی تایگر-۲ را معرفی کرد. به روزرسانی‌های انجام شده بروی این گونه شامل موتورهای قدرتمندتر، ظرفیت سوخت بیشتر، مساحت بیشتر بالها و گسترش لبه حمله بهبود یافته برای نرخ گردش بهتر، امکانات اختیاری سوخت‌گیری هوایی و سامانه‌های اویونیک بهینه شده، از جمله رادار هوا به هوا بود. در ابتدا این هواپیما توسط متحدان آمریکا به کارگرفته شد، اما در ایالات متحده آمریکا برای پشتیبانی از تمرینات آموزشی استفاده می‌شد. یا داشتن توانایی انجام ماموریت‌های هوا به هوا و تهاجم زمینی، این هواپیما در طیف گسترده‌ای از ماموریت‌ها ایفای نقش نموده است. این جنگنده به‌طور گسترده در جنگ ویتنام مورد استفاده قرار گرفت.[۳] قبل از پایان تولید تایگر-۲ در سال ۱۹۸۷، در حدود ۱٬۴۰۰ فروند از این هواپیما تولید شد. در مجموع بیش از ۳٬۸۰۰ فروند اف-۵ و هواپیمای آموزشی پیشرفته شبیه به آن تی-۳۸ در هاوتورن، کالیفرنیا تولید شد.[۴] اف-۵ان/اف توسط نیروی دریایی ایالات متحده و همچنین سپاه تفنگداران دریایی ایالات متحده آمریکا برای آموزش رزم هوایی غیر مشابه [الف] مورد استفاده قرار می‌گرفت.[۶] در سال ۲۰۲۱ بیش از ۴۰۰ فروند اف-۵ کماکان در خدمت نیروهای هوایی مختلف قرار داشت.[۷][ب]
هواپیمای شناسایی آراف-۵ تایگرآی نیز از جمله هواپیماهای منشعب شده از این جنگنده می‌باشد. اف-۵ همچنین پایه‌ای برای مطالعات طراحی تعداد دیگری از جنگنده‌های شرکت نورتروپ شد، که به جنگنده نورثروپ وای‌اف-۱۷ و به جنگنده ناوپایه اف/ای-۱۸ منجرشد. یک مدل پیشرفته از اف-۵ هم با عنوان اف-۲۰ تایگرشارک توسعه یافت، اما مورد استقبال خریداران قرار نگرفت و در نتیجه آن پروژه ملغی شد.
Remove ads
خاستگاه
طراحی این هواپیما توسط معاونت مهندسی شرکت نورثروپ و طراح هواپیما ادگار اشموود(به انگلیسی: Edgar Schmued) راهبری شد،[۸] وی سابقاً در شرکت نورث آمریکن آویشن ریاست تیم طراحی جنگنده‌های موفق نورث امریکن پی-۵۱ ماستنگ و اف-۸۶ سیبر بود اشموود تیم مهندسی قدرتمندی را برای نورثروپ استخدام نمود.[۹]
در دسامبر ۱۹۵۳، سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) اسناد ان‌بی‌ام‌آر-۱ که یک مناقصه برای جنگنده تاکتیکی سبک بود را منتشر نمود. جنگنده مذکور می‌بایست قادر به استفاده از مهمات هسته ای و مهمات متعارف و همچنین پرواز و انجام عملیات از باندهای پرواز نیمه آماده باشد. در اواخر سال ۱۹۵۴، تیم نورثروپ برنامه‌های مسافرتی به اروپا و آسیا را برای ارزیابی و بررسی برنامه ان‌بی‌ام‌آر-۱ و همچنین نیازهای سازمان پیمان آسیای جنوب شرقی (سیتو) انجام داد. بر اساس این سفرها اشموود برای تیم خود این هدف را تعیین کرد، که به جای روند آن زمان در توسعه جنگنده‌های بزرگ و سنگین، بروی طرحی با عملکرد بالا، مانورپذیری بالا تمرکز نمایند که در مقایسه با جنگنده‌های هم عصر خود ارزان قیمت تر بوده و هزینه‌های نگهداری پائین‌تری داشته باشد.[۱۰][۱۱] وی با درک این موضوع که هواپیماهای جت گران‌قیمت را نمی‌توان هر چند سال یکبار جایگزین نمود، همچنین خواستار این شد که، طول عمر بیش از ۱۰ سال برای هواپیمای در دست طراحی در نظر گرفته شود.[۱۲]
طرح هواپیمای جدید در سال ۱۹۵۵ با معرفی موتور توربوجت جنرال الکتریک جی ۸۵ جدی تر شد. موتور جی ۸۵ در اصل برای موشک کروز هواپایه ای‌دم‌ام-۲۰ کویل توسعه یافته بود تا در بمب افکن‌های راهبردی بوئینگ بی-۵۲ استراتوفورترس مورد استفاده قرارگیرد.[۱۳] بسته به گونه، موتور جی-۸۵ دارای نسبت نیرو به وزن ۶٫۲۵ تا ۷٫۵ بود که دارای مزیت چشمگیری نسبت به موتور هم عصر خود موتور جی-۷۹ با نسبت نیرو به وزن ۴٫۷ بود، که در مک‌دانل داگلاس اف-۴ فانتوم ۲ مورد استفاده قرار می‌گرفت.[۱۴]
روند تکامل در طراحی
تیم طراح با در نطر گرفتن یک کاربرد یک جفت موتور جی-۸۵ به عنوان مبنای طرح، اقدام به در ارائه طراح‌های آتی نمود. در این میان، یکی از طرح‌های مفهومی اولیه ان-۱۵۶ تی‌اکس بود که در مارس ۱۹۵۵ خلق شد. در این طرح موتورها در علاف‌هایی در زیر بالها قرار داشتند. بدنه هواپیما نسبت به طراحی نهایی بسیار باریک بوده و دارای دو خلبان بود که در زیر یک کاناپی و در کابین‌های تنگی مستقر می‌شدند.[۱۵]
در آن سال، نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا، علاقمندی خود را برای جنگنده ای که بتواند از ناوهای هواپیمابر پشتیبان آن نیرو به کار روند، را اعلام داشت؛ زیرا این نوع ناوها برای جت‌های موجود نیروی دریایی آمریکا، بسیار کوچک بودند. عکس العمل نورثروپ به این درخواست، طرح با تغییرات افراطی پی‌دی-۲۷۰۶ بود، که همانند اف-۴ (فانتوم)، موتورها در یک معبر کوتاه قرار می‌گرفتند که خروجی آنها پیش از دم هواپیما بود. همچنین سکان افقی به دم تی شکل هواپیما منتقل شده بود. در نتیجه این طراحی دارای بدنه ای بسیار کوتاهتر و بسیار فشرده بود.[۱۵] البته این طرح با تصمیم نیروی دریایی برای خارج نمودن ناوهای هواپیمابر پشتیبان از خدمت، متوقف شد. در نتیجه نورثروپ بروی توسعه طرح ان-۱۵۶ تمرکز نمود، مدل دو سرنشینه آموزش پیشرفته با نام ان-۱۵۶ تی و مدل تک سرنیشنه با نام ان-۱۵۶ اف طراحی شد.[۱۶]
یکی دیگر از چهره‌های بسیار تأثیرگذار، مهندس ارشد ولکو گاسیچ بود،[۱۷] که اشمووید را متقاعد کرد که موتورها برای حداکثر کارایی باید در داخل بدنه هواپیما قرار گیرند.[۱۸] این طرح منجر به گونه پی‌دی-۲۸۱۲ در ژانویه ۱۹۵۶ شد که بسیار شبیه به محصول نهایی بود، اگرچه این نسخه دارای بازه بال بزرگ، سکان افقی با نصب پائین با زاویه هفتی بود. در ماه مارس ۱۹۵۶ گونه پی‌دی-۲۸۳۲، با سکان افقی با طرحی بیشتر متعارف و سکان عمودی رو به عقب بود. این طرح در طول سال بعد چندین نسخه دیگر را تجربه نمود که با طراحی‌های مختلف دماغه آزمایش شد و به طویل تر شدن بدنه منجر شد. نمونه نهایی پی‌دی-۳۸۷۹ دی در دسامبر ۱۹۵۶ پدیدار شد.[۱۵]
گاسیچ همچنین مفهوم «هزینه چرخه عمر» را در طراحی جنگنده معرفی کرد که پایه و اساس هزینه عملیاتی پایین و عمر طولانی اف-۵ را فراهم نمود. در یک مطالعه بروی طراحی نورتروپ اعلام شد: «کاربرد فناوری پیشرفته برای ارائه حداکثر اثربخشی نیرو با حداقل هزینه استفاده شد. این امر به فلسفه نورتروپ در توسعه هواپیماهای سبک آموزشی سبک‌وزن تی-۳۸ و جنگنده اف-۵ تبدیل شد.»[۱۸]
ورود به تولید
اف-۵ به جتی مشهور بود که شناسایی آن در هوا برای هواپیمای دشمن مشکل بود، و نهایتاً وقتی آن را مشاهده می‌نمود که مورد اصابت آتش توپ یا موشک‌های آن قرار گرفته بود.
ان-۱۵۶تی سریعاً توسط نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا، به عنوان جایگزینی برای تی-۳۳ انتخاب شد. در ۱۲ ژوئن ۱۹۵۹ (۲۱ خرداد ۱۳۳۸ خورشیدی) نمونه اولیه ای که متعاقباً وای‌تی-۳۸ تالون نام گرفت، پرواز اولیه خود را انجام داد. تا زمان پایان یافتن تولید این هواپیمای آموزشی در ژانویه ۱۹۷۲، جمعاً ۱٬۱۸۹ فروند از آن تولید شد.[۲۰][۲۱] توسعه نمونه جنگنده ان-۱۵۶اف به عنوان یک سرمایه‌گذاری خصوصی توسط نورثروپ با اولویت کمتری ادامه یافت. در ۲۵ فوریه ۱۹۵۸ (۱۶ اسفندماه ۱۳۳۶خورشیدی)، سفارشی برای سه نمونه اولیه برای یک جنگنده ارزان قیمت بالقوه صادر شد که می‌توانست تحت برنامه کمک نظامی ایالات متحده برای کشورهای هم پیمان کمتر توسعه یافته ارائه شود. نمونه اولیه ان-۱۵۶اف در ۳۰ ژوئیه ۱۹۵۹ (۱۶ تیرماه ۱۳۳۸ خورشیدی) در پایگاه نیروی هوایی ادواردز پرواز اولیه خود را انجام دادو در همان اولین پرواز خود از سرعت صوت فراتر رفت.[۲۲]
اگرچه آزمایش‌های نمونه ان-۱۵۶اف موفقیت‌آمیز بود، و قابلیت اطمینان بی‌سابقه ای را نشان داد و در نقش حمله زمینی نسبت به نورث آمریکن اف-۱۰۰ سوپر سببرهای موجود برتری داشت، اما علاقه رسمی به این محصول نورثروپ کاهش یافت و در سال ۱۹۶۰ به نظر می‌رسید که این پروژه شکست خورده است. در سال ۱۹۶۱ علاقمندی به این هواپیما مجدداً احیا شد وقتی که ارتش ایالات متحده نمونه مذکور را (به همراه داگلاس ای-۴ اسکای هاوک و فیات جی.۹۱) برای انجام مأموریت شناسایی و پشتیبانی هوایی نزدیک آزمایش نمود. اگرچه هر سه نمونه اولیه در طول آزمایش‌های ارتش توانایی خود را نشان دادند، اما انجام عملیات با هواپیماهای جنگی بال ثابت از نظر قانونی بر عهده نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا بود، که با انجام این نوع از عملیات با هواپیماهای جنگی بال ثابت توسط ارتش آن کشور موافقت نمی‌نمود، وضعیتی که با سی-۷ کاریبو تکرار شد.[۲۳]
.jpg)
در سال ۱۹۶۲، دولت کندی نیاز به یک جنگنده صادراتی ارزان قیمت را احیا کرد، و ان-۱۵۶اف را به عنوان برنده رقابت اف-ایکس در ۲۳ آوریل ۱۹۶۲ (۳ اردیبهشت ۱۳۴۱ خورشیدی) انتخاب نمود و متعاقباً به "اف-۵ای" تبدیل شد و در اکتبر به تولید انبوه نمود.[۲۴] این هواپیما تحت سیستم تعیین هواپیمای سه نیروی ایالات متحده در سال ۱۹۶۲(به انگلیسی: 1962 United States Tri-Service aircraft designation system) که شامل تنظیم مجدد سری شماره‌های جنگنده بود، نامگذاری گردید. نورثروپ ۶۲۴ فروند اف-۵ای را که شامل ۳ فروند نمونه وای‌اف-۵ای بود، را تولید نمود.[۲۵] قبل از اینکه تولید این هواپیما در سال ۱۹۷۲ متوقف شود، ۲۰۰ فروند از گونه آموزشی دو سرنشینه اف-۵ بی که توپ دماغه آن و از جهات دیگر ظرفیت رزمی آن حذف شده بود و همچنین ۸۶ فروند هواپیمای شناسایی آراف-۵ای که دارای چهاردوربین در دماغه بود، نیز تولید شد. علاوه بر آن ۲۴۰ فروند اف-۵ تحت امتیاز در کاناداایر و ۷۰ فروند دیگر در کاسا تولید شد.[۲۶]
اولین سفارش برای این جنگنده در ۲۸ فوریه ۱۹۶۴ (۹ اسفند ۱۳۴۲ خورشیدی) توسط نیروی هوایی سلطنتی نروژ گذاشته شد.
اف-۵ئی و اف-۵اف تایگر-۲
_061006-F-1234S-067.jpg)
درسال ۱۹۷۰، نورث روپ برنده رقابت هواپیمای جنگنده بین‌الملل (آی‌اف‌ای) (به انگلیسی: International Fighter Aircraft (IFA)) شد. این رقابت برای جایگزینی برای اف-۵ای با کارایی بهتر در جنگ هوا به هوا علیه هواپیماهایی مانند میگ-۲۱ ساخت شوروی بود. هواپیمای به‌وجود آمده که اف-۵ای-۲۱ و متعاقباً اف-۵ئی نامیده شد، دارای دو موتور قدرتمندتر جنرال الکتریک جی-۸۵–۲۱ با قدرت موتور ۳٬۶۰۰ پوند-نیرو (۱۶ کیلونیوتن) بدون پس سوز و ۵٬۰۰۰ پوند-نیرو (۲۲ کیلونیوتن) با پس‌سوز بوده و دارای بدنه کشیده تر شده برای افزایش بیشتر ذخیره سوخت بود. بالهای این هواپیما دارای لبه حمله گسترش یافته (به انگلیسی: leading edge extension) بود که باعث بهبود مانورپذیری آن می‌شد.
سامانه‌های اویونیکی هواپیما نیز پیشرفته تر و سطح بالاتر بود به خصوص رادار (در مدل‌های اولیه رادار امرسون الکتریک ای‌ان/ای‌پی‌کیو-۱۵۳)(اف-۵ای و اف-۵بی فاقد رادار بودند). دو قبضه توپ ام۳۹ در دوسمت دماغه هواپیما از اف-۵ای باقی ماند. بنابر درخواست خریداران، سامانه‌های ایونیکی گوناگون می‌توانست مورد استفاده قرار گیرد. از جمله سامانه ناوبری اینرسیایی (آی‌ان‌اس)، سامانه ناوبری هوایی تاکتیکی، پادکار الکترونیکی (ئی‌سی‌ام).[۲۷] علاوه بر این، ارابه فرود دماغه دو موقعیتی از سی‌اف-۵ کانادایی برای کاهش فاصله برخاست در هواپیمای جدید نیز تعبیه شده بود.[۲۸]
اولین پرواز اف-۵ئی در ۱۱ اوت ۱۹۷۲ (۲۰ مرداد ۱۳۵۱ خورشیدی) به انجام رسید.[۲۸] گونه آموزشی دو سرنشینه و دارای قابلیت رزمی اف-۵اف، در ۲۵ سپتامبر ۱۹۷۴ (۳ مهرماه ۱۳۵۳ خورشیدی) در پایگاه نیروی هوایی ادواردز به پرواز درآمد. این هواپیما دارای دماغه جدیدی با سه فوت طول بیشتر بود. برخلاف اف-۵بی که فاقذ توپ داخلی بود، یک قبضه توپ ام۳۹ در دماغه این هواپیما (البته با مهمات کمتری از اف-۵ئی) در نظر گرفته شده بود.[۲۹] اف-۵اف به رادار ای‌ان/ای‌پی‌کیو-۱۵۷ ساخت امرسون مجهز بود. این رادار از ای‌ان/ای‌پی‌کیو-۱۵۳ مشتق شده بودو دارای کنترل و صفحه نمایش در هر دو کابین خلبان بود. این رادار دارای همان رنج رادار ای‌ان/ای‌پی‌کیو-۱۵۳ و معادل ۱۰ مایل دریایی بود. در ۶ آوریل ۱۹۷۳ (۱۷ فرودین ۱۳۵۲ خورشیدی) اولین جنگنده اف-۵ئی تایگر-۲ به گُردان هوایی ۴۲۵ در پایگاه هوایی ادواردز در آریزونا وارد شد.[۳۰]
گونه شناسایی آراف-۵ئی (تایگرآی) مجهز به مجموعه ای از سنسورها در دماغه که جایگزین رادار شده و به یک قبضه توپ مجهز بود، نیز ارائه شد.
اف-۵ئی نهایتاً تایگر-۲ نام گرفت، ۷۹۲ فروند اف-۵ئی، ۱۴۶ فروند اف-۵اف و ۱۲ فروند آراف-۵ئی توسط نورثروپ تولید شد.[۲۶] البته هواپیماهای بیشتری از این نوع به صورت تحت امتیاز در خارج از ایالات متحده تولید شد: ۹۱ فروند در سوئیس،[۳۱] ۶۸ فروند در کره جنوبی،[۳۲] و ۳۰۸ فروند در تایوان.[۳۳]
اف-۵ئی در خدمت متحدین ایالات متحده آمریکا ثابت کرد که یک هواپیمای جنگی موفق است، اما در نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا وارد خدمت رزمی نشد. اگرچه اف-۵ای با تغییراتی، به نام اف-۵سی، توسط ایالات متحده در ویتنام پرواز نمود.[۳۴] گونه تک موتوره اف-۵جی از اف-۵ئی منشعب شده و به اف-۲۰ تایگرشارک تغییر نام داد. البته این هواپیما در سالهای ۱۹۸۰ در رقابت با اف-۱۶ فایتینگ فالکن ناموفق بوده و خریداری پیدا ننمود.
به روز رسانی‌ها
اف-۵ئی در طی عمر خود ارتقاءهای متعددی را تجربه نمود، که مهم‌ترین آنها استفاده از رادار از نوع آنتن آرایه ای مسطح(به انگلیسی: planar array radar) جدید، امرسون ای‌ان/ای‌پی‌کیو-۱۵۹ با برد ۲۰ مایل دریایی برای جایگزینی رادار اصلی یعنی ای‌ان/ای‌پی‌کیو-۱۵۹ بود. به‌روزرسانی‌های راداری مشابه برای اف-۵اف رادار ای‌ان/ای‌پی‌کیو-۱۶۷ که از مشتقات ای‌ان/ای‌پی‌کیو-۱۵۹بود، برای جایگزینی ای‌ان/ای‌پی‌کیو-۱۵۷ پیشنهاد شد، اما لغو شد. آخرین ارتقاء رادار شامل امرسون ای‌ان/ای‌پی‌کیو-۶۹ بود که جانشین ای‌ان/ای‌پی‌کیو-۱۵۹ بود و قابلیت نقشه‌برداری را در خود جای داد. با این حال، اکثر کشورها به دلایل مالی ترجیح دادند که ناوگان اف-۵های خود را به روزرسانی ننمایند، و رادارهای مذکور به تعداد محدود اسکادران‌های تهاجمی نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا و نیروی هوایی سوئیس مورد استفاده قرار خواهد گرفت.[۳۵]
نسخه‌های مختلف اف-۵ در بسیاری از کشورها در حال خدمت هستند. سنگاپورکه اولین اف-۵ئی تایگر-۲ خود در سال ۱۹۷۹ تحویل گرفت، ۴۹ فروند هواپیمای روزآمد و بازطراحی شده اف-۵اس (تک سرنشینه) و اف-۵تی (دو سرنشینه) را تا اوایل دهه ۲۰۱۰ در خدمت داشت.[۳۶] به روزرسانی‌های شامل رادار جدید باند ایکس فیار گریفو-اف ساخت شرکت گالیله‌ئو آویونیکا(به ایتالیایی: Galileo Avionica) (که از نطر عملکردی مشابه امرسون ای‌ان/ای‌پی‌کیو-۶۹) و کابین خلبان به روز شده با نمایشگرهای چند منظوره، و سازگاری با موشک‌های هوا به هوای ایم-۱۲۰ آمرام و رافائل پایتون بود.[۱۹][۳۷][۳۸]
_DARPA_sonic_tests_04.07R.jpg)
بدنه یک فروند اف-۵ئی متعلق به ادارهٔ کل ملی هوانوردی و فضا ایالات متحده آمریکا (ناسا) برای انجام آزمایش بوم صوتی توسط سازمان پروژه‌های پژوهشی پیشرفتهٔ دفاعی (دارپا) دچار تعییراتی شد. این هواپیما در موزه وایلانت ایرکامند واربیرد (به انگلیسی: Valiant Air Command Warbird Museum) در تیتوس‌ویل، فلوریدا نگهداری می‌گردد.[۳۹]
نیروی هوایی سلطنتی تایلند ناوگان اف-۵های خود را تحت یک برنامه به روزرسانی گسترده قرار داد که در نتیجه این جنگنده دوباره به عنوان اف-۵تی تایگرس معرفی شد. هواپیمای جدید به موشک‌های پایتون ۳ و ۴ و همچنین سامانه نمایشگر و سیستم هدف‌گیری نصب‌شده بروی کلاه خلبان مجهز می‌باشد.[۴۰]
برنامه‌های مشابهی با کمک‌های فنی البیت در شیلی و برزیل انجام شده است. گونه به روزرسانی شده شیلیایی که اف-۵ تایگر-۳ پلاس نام دارد، یک رادار جدید التا ئی‌ال/ام-۲۰۳۲ و سایر تجهیزات بهبودیافته را در خود جای داده است. برنامه برزیل، که هواپیمایی مجدداً طراحی شده به نام اف-۵ام نام دارد، یک رادار جدید گریفو-اف را به همراه چندین تغییر در سامانه‌های اویونیکی و سامانه نمایشگر و سیستم هدف‌گیری نصب‌شده بروی کلاه خلبان را شامل می‌گردد. اف-۵ ام سیستم‌های جنگ‌افزاری جدیدی مانند موشک فراتر از برد بصری، موشک هوا به هوای کوتاه برد پایتون ۴، بمب‌های هوشمند «اس‌ام‌کی‌بی»[۴۱] و چندین سلاح دیگر مجهز شده است.[۴۲][۴۳][۴۴][۴۵]
Remove ads
اتیوپی
در سال ۱۹۶۶ امپراطوری اتیوپی ۱۰ فروند اف-۵ای و دو فروند اف-۵بی را از ایالات متحده آمریکا دریافت نمود. علاوه بر این اتیوپی یک گُردان هوایی آموزشی دارای حداقل ۸ فروند تی-۳۳ شوتینگ‌استار را در اختیار داشت. در سال ۱۹۷۰ ایران حداقل ۳ فروند اف-۵ای و بی را به آن کشور واگذار نمود. در سال ۱۹۷۵ قرارداد تسلیحاتی دیگر با ایالات متحده آمریکا منعقد شد که شامل ۱۴ فروند اف-۵ئی و سه فروند اف-۵اف بود. ۸ فروند از جنگنده‌های اف-۵ئی در همان سال به اتیوپی واگذار شد، مابقی هواپیماهای قرارداد مذکور، به دلیل تغییرات در شرایط سیاسی اتیوپی توقیف شده و به گردان هوایی تهاجمی نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا منتقل شد. ایالات متحده همچنین روابط سیاسی خود را با دولت جدید اتیوپی قطع و پرسنل خود را از آن کشور خارج نمود. افسران اتیوپیایی چندین قرارداد با اسرائیل، برای راهبری تجهیزات ساخت آمریکا منعقد نمودند.[۴۶]
اف-۵های اتیوپیایی درگیر عملیات جنگی در طی جنگ اوگادن (۱۹۷۷ الی ۱۹۷۸)شدند. اصلی‌ترین جنگنده‌های سومالی میگ-۲۱ ام‌اف بود که در سالهای ۱۹۷۰ در اختیار آن کشور قرار گرفته بود، که توسط جنگنده‌های میکویان-گورویچ میگ-۱۷ حمایت می‌شدند که هواپیماهای مذکور نیز در سالهای ۱۹۶۰ از شوروی دریافت شده بود. ناوگان اف-۵ئی در اختبار اتیوپی که مجهز به موشک‌های هوا به هوای آمریکایی ایم-۹ سایدوایندر بودند، برای کسب برتری هوایی مورد استفاده قرار می‌گرفتند، در صورتی که از جنگنده‌های اف-۵ای ماموریت‌های آفندی و پشتیبانی هوایی عمیق برعهده داشتند. در این دوران جنگنده‌های اف-۵ئی اتیوپی با هواپیماهای اف-۵ای و اف-۸۶ (برای شبیه‌سازی میگ-۲۱ها و میگ-۱۷های سومالی) تمرین می‌نمودند.[۴۶]
در ۱۷ ژوئیه ۱۹۷۷ (۲۶ تیرماه ۱۳۵۶ خورشیدی)، دو فروند اف-۵ئی در حال یک گشت زنی نظامی در نزدیکی هرر بودند که جهارفروند میگ-۲۱ ام‌اف سومالیایی را شناسایی نمودند. دو فروند از میگ -۲۱ سرنگون شدند و دو فروند دیگر در حالی که سعی در فرار از یک موشک ایم-۹بی بودند، با یکدیگر در آسمان برخورد نمودند. خلبانان بهتر آموزش دیده اف-۵های اتیوپی به سرعت موفق به کسب برتری هوایی بر نیروی هوایی سومالی شده و چندین هواپیمای سومالیایی را سرنگون نمودند، درحالی که هواپیماهای دیگری از سومالی نیز با آتش دفاع هوایی اتیوپی سقوط نمودند. گزارش‌ها نمایانگر آن است که اف-۵های اتیوپیایی از گُردان هوایی نهم در فاصله ۲۰ ژوئیه تا اول سپتامبر سال ۱۹۷۷ موفق به سرنگونی ۱۳ فروند میگ-۱۷ و ۱۲ فروند میگ-۲۱ شدند. تمامی هواپیماهای مذکور مورد اصابت موشک‌های ایم-۹ سایدوایندر قرار گرفتند.[۴۷] اگرجه حداقل سه فروند اف-۵ در هنگام انجام پروازهای آفندی علیه پایگاه‌های واقع در غرب سومالی، توسط آتش پدافند هوایی آن کشور سرنگون شدند.[۴۶]
خلبانان اتیوپیایی که تجربه پرواز با هر دو جنگنده اف-۵ و میگ-۲۱ را داشنند. اف-۵ را هواپیمایی برتر در نظر گرفتند؛ زیرا اف-۵ در سرعت‌های پائین و متوسط مانورپذیرتر بود و به دلیل اینکه پرواز با آن آسانتر بود، به خلبان اجازه می‌داد به جای توجه به کنترل هواپیما بیشتر بر ماموریت‌های رزمی خود تمرکز نماید.[۴۸] این امر با توجه به کیفیت پائین آموزش خلبانی توسط شوروی، افزوده می‌شد. در سیستم آموزشی شوروی ساعات پروازی کمتری به آموزش اختصاص داده می‌شد و تمرکز بیشتر بروی برخاست و فرود هواپیما بود و تمرینی برای جنگ هوایی انجام نمی‌شد.[۴۸][۴۹]
لِگِسه تِفِرا خلبان تک خال نیروی هوایی اتیوپی بود که افتخار سرنگون نمودن ۶(یا ۷) میگ سومالیایی را کسب نمود و به موفق‌ترین خلبان اف-۵ تبدیل شد.[۵۰][۵۱][۴۷]
ایالات متحده آمریکا
در ۳۰ آوریل ۱۹۶۴ (۱۰ اردیبهشت ۱۳۴۳ خورشیدی) در گُردان هوایی شماره ۴۴۴۱ آموزش خدمه رزمی در پایگاه هوایی ویلیامز وارد خدمت نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا شد. مأموریت آن تربیت خلبانان و خدمه زمینی برای کشورهای خریدار آن هواپیما (از جمله نروژ) بود. در آن زمان، هنوز قرار نبود که این هواپیما در تعداد قابل توجهی توسط خود نیروی هوایی ایالات متحده مورد استفاده قرار گیرد.[۵۲]
در سال ۱۹۵۶ دکترین نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا برای اف-۵ به دنبال آزمایش‌های عملیاتی و ماموریت‌های محدود نظامی تغییر یافت. ارزیابی اولیه جنگی اف-۵ای در مرکز آزمایش‌های هوایی در پایگاه نیروی هوایی اگلین در فلوریدا، در اواسط سال ۱۹۶۵ با نام رمز پروژه بازگنجشک آغاز شد. در ۲۴ ژوئن، یک فروند اف-۵ در طول پروژه، به دلیل خطای خلبان، از بین رفت.[۵۳]
در ماه اکتبر ۱۹۶۵، نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا ارزیابی رزمی پنج‌ماهه اف-۵ای را با عنوان ببر کوچک(به انگلیسی: Skoshi Tiger)[۵۴] آغاز نمود. مجموعاً ۱۲ فروند هواپیما برای آزمایش به گُردان هوایی جنگنده تاکتیکی ۴۵۰۳ تحویل داده شد و پس از اصلاح با تجهیزات سوخت‌گیری هوایی کاوَند[۵۵] و قیف،[۵۶] زره‌ها و ابزارهای بهبود یافته، مجدداً به اف-۵ سی نامگذاری گردیدند.[۵۷] در طی شش ماه آینده، جنگنده‌های مذکور بیش از ۲٬۶۰۰ سورتی پرواز را در جنگ ویتنام انجام دادند. این عملیات از هر دو پایگاه بال سوم جنگنده تاکتیکی انجام شد، از پایگاه هوایی بین‌هوا برفراز ویتنام جنوبی و از پایگاه هوایی دانانگ، که عملیات‌ها برفراز لائوس را انجام می‌دادند. ۹ فروند هواپیما در ویتنام، (هفت فروند در اثر آتش پدافند دشمن و دو فروند به دلایل عملیاتی) از دست رفتند.[۵۸][۵۹]
عملیات بال سوم جنگنده تاکتیکی با اف-۵ موفقیت‌آمیز اعلام شد، به‌طور عمومی توانایی این جنگنده به عنوان یک هواپیمای آفندی و تهاجم زمینی به اندازه اف-۱۰۰ رده‌بندی شد، هر چند دارای برد کوتاه تری بود.[۶۰] اگرچه این پروژه بیش از آنکه مدنظر برای استفاده در نیروهای مسلح ایالات متحده آمریکا باشد، یک ژست سیاسی به منظور کمک به صادرات اف-۵ بود.[۵۷] (به دنبال برنامه Skoshi Tiger، در سال ۱۹۶۵، نیروی هوایی فیلیپین ۲۳ فروند اف-۵ای و بی را در اختیار گرفت. این هواپیماها به همراه جنگنده‌های ووت اف-۸ کروسیدر بازسازی شده، در نهایت جایگزین اف-۸۶ سیبر نیروی هوایی فیلیپین در ماموریت‌های دفاع هوایی و آفندی شدند.
از آوریل ۱۹۶۶، اف-۵ها در نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا تحت نظارت گُردان هوایی ۱۰ جنگنده رزمی، به عملیات خود ادامه دادند و تعداد آنها به ۱۷ فروند افزایش یافت.
_061006-F-1234S-083.jpg)
در ژوئن ۱۹۶۷، هواپیماهای بازمانده از گُردان هوایی ۱۰ جنگنده رزمی، به نیروی هوایی جمهوری ویتنام (ویتنام جنوبی) منتقل شدند. با توجه به کارایی، چابکی و ابعاد اف-۵، به نظر می‌رسید که در نبردهای هوایی مشابه میگ-۲۱ مشابه باشد. با این حال، دکترین ایالات متحده استفاده از هواپیماهای سنگین، سریعتر و دوربردتر مانند جمهوری اف-۱۰۵ تاندرچیف و مک‌دانل داگلاس اف-۴ فانتوم ۲ بر فراز ویتنام شمالی بود.
اف-۵ همچنین در برنامه آموزشی در برابر رقیب تمرینی نامتجانس به عنوان یک هواپیمای متجاوز (رقیب) نیروهای دشمن به دلیل اندازه کوچک و شباهت عملکرد آن به میگ-۲۱ شوروی پذیرفته شد. در سال ۱۹۷۷ در آزمایش‌های واقع‌گرایانه ارزیابی نبرد هوایی (ACEVAL) و ارزیابی موشک رهگیری هوایی (AIMVAL) در پایگاه هوایی نلیس، طبق گزارش‌ها اف-۱۴ موفق به کسب نسبت پیروزی کمی بهتر ۲:۱ در برابر جنگنده ساده‌تر اف-۵ شد، در حالی که امتیازات کسب شده توسط اف-۱۵ کمی پائین‌تر بود.[۶۱][۶۲][۶۳][۶۴] در این گزارش‌ها تناقضاتی وجود دارد، منبع دیگری گزارش می‌دهد که "در سه هفته اول آزمایش، خلبانان جنگنده‌های اف-۱۴ و اف-۱۵ها به طرز ناامیدکننده ای از ضعیف عمل نموده و روحیه خود را از دست دادند." پس از انطباق کیفی با اف-۵ حامل موشک‌های ایم-۹ال و اعمال تغییرات در قوانین به نفع موشک‌های هدایت شونده با رادار برد بلند، "اف-۱۴ها نتایج کمی بهتر از نقطه سربه بر در درگیری‌های با اف-۵ها، حتی در شرایط غیر برابر را کسب نمودند نتیجه کسب شده توسط اف-۱۵ تقریباً ۲:۱ شد.[۶۵] مستند Great Planes در سال ۲۰۱۲ شبکه تلویزیونی دیسکاوری گزارش داد که در تمرینات نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا، هواپیماهای متجاوز اف-۵ به خوبی با جنگنده‌های مدرن و گران قیمت رقابت می‌نمودند که فقط در نبردهای خارج از محدوده بصری (WVR) کمی کاستی داشتند.[۶۶]
ایران
در طی سالهای ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ نیروی هوایی شاهنشاهی ایران مقادیر قابل توجهی از تجهیزات و جنگ‌افزارهای ساخت ایالات متحده آمریکا را دریافت نمود. در فوریه سال ۱۹۶۵ ایران ۱۱ فروند اف-۵ای و دو فروند اف-۵ بی را دریافت نمود که در ماه ژوئن همان سال به وضعیت عملیاتی رسیدند. سرانجام تا سال ۱۹۷۲، ایران ۱۰۴ فروند اف-۵ای و ۲۳ فروند اف-۵ بی را دریافت نمود. اولین گُردان هوایی (اسکادران) شامل ۲۸ فروند اف-۵اف در سال ۱۹۷۴ به نیروی هوایی شاهنشاهی ایران وارد شد. در پایان سال ۱۹۷۶ ایران مجموعاً ۱۶۶ فروند اف-۵ ئی/اف و ۱۵ فروند گونه شناسایی آراف-۵ای را در اختیار داشت. در هنگامی که ایران ناوگان اف-۵ ئی/اف خود را دریافت می‌نمود، اقدام به فروش اف-۵ای و بی خود به کشورهای دیگر همانند اتیوپی، ترکیه، یونان و ویتنام جنوبی نمود. تا سال ۱۹۷۶، اکثر این هواپیماها فروخته شد، به جز تعدادی اف-۵ بی که از خدمت در ماموریت‌های آموزشی خارج شدند.[۶۷] اف-۵ها همجنین در تیم نمایشی نیروی تاج طلایی مورد استفاده قرار می‌گرفتند.
بعد از انقلاب ایران در سال ۱۹۷۹، نیروی هوایی جدید، (نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران) در طی جنگ ۸ ساله ایران و عراق تا حدودی در نگه داشتن جنگنده‌های غربی در خدمت موفق بود و اف-۵های ساده تا آخرین سالهای جتگ از آمادگی عملیاتی خوبی برخوردار بودند. ایران در ابتدا قطعات یدکی را از منابع خارجی تهیه می‌نمود. بعدها توانست به کمک صنعت هوایی خود، هواپیماهای نظامی در اختیار خود را در وضعیت عملیاتی نگه دارد.[۶۸]
در طی سالهای جنگ، اف-۵های نیروی هوایی ایران، به شدت در سورتی‌های پرواز هوا به هوا و هوا به سطح مورد استفاده قرار گرفتند. اف-۵های ایرانی در نبردهای هوایی با جنکنده‌های عراقی میگ-۲۱، میگ-۲۳، میگ-۲۵، سوخو۲۰/۲۲، میراژاف۱ و سوپراتاندارد شرکت داشتند. آمارهای این نبردهای هوایی از منابع ایرانی، عراقی، غربی و روسی متفاوت است. بر اساس بعضی از گزارش‌ها در ۶ اوت ۱۹۸۳ (۱۵ مردادماه ۱۳۶۲) یک اف-۵ ئی ایرانی به خلبانی سرگرد یدالله جوادپور، یک فروند میگ-۲۵ را سرنگون نمود.[۶۹][۷۰] اما منابع روسی اولین شکار میگ-۲۵ توسط نیروی هوایی ایران را در سال ۱۹۸۵ اعلام داشته‌اند.[۷۱]
در سالهای اولیه جنگ، اف-۵های ایرانی که از گونه پیشرفته موشک حرارت یاب ایم-۹ سایدوایندراستفاده می‌نمودند، از لحاظ فن آوری موشکی بر دشمن خود برتری داشتند. البته در سالهای بعد با تحویل موشکها و جنگنده‌های جدید به نیروی هوایی عراق، این برتری از دست رفت.[۷۲]
در حال حاضر شرکت صنایع هواپیماسازی ایران سه هواپیمای آذرخش، صاعقه و کوثر را که از اف-۵ مشتق شده‌اند، را تولید می‌نماید.[۷۳]
کنیا
در ماه ژوئن سال ۱۹۷۶، کنیا ۱۰ فروند اف-۵ئی و دو فروند اف-۵اف را به مبلغ ۷۰ میلیون دلار آمریکا به ایالات متحده آمریکا سفارش داد.[۷۴]
در طی عملیات لیندانچی(به سواحیلی: Linda Nchi) که از ۱۶ اکتبر ۲۰۱۱ (۲۴ مهرماه ۱۳۹۰خورشیدی)آغاز شد، اف-۵های نیروی هوایی کنیا از نیروهای آن کشور در جنگ علیه اسلامگرایان الشباب در سومالی، پشتیبانی نمودند. مأموریت اف-۵ها بمباران اهداف در خاک سومالی و پشتیبانی از نیروهای زمینی بود.[۷۵]
مکزیک
پس از آنکه درخواست مکزیک برای خرید ۲۴ فروند آی‌ای‌آی کفیر سی-۱ از طرف دولت ایالات متحده آمریکا به دلیل استفاده از موتورهای آمریکایی جی-۷۹ در سال ۱۹۸۲ مسدود شد، نیروی هوایی مکزیک ۱۰ فروند اف-۵ئی را دریافت نمود. اف-۵ با جت‌های جنگی لاکهید تی-۳۳ و دی‌هاویلند ومپایر ام‌کی-۱ که قبلاً در اختیار مکزیک قرار بود، همراه شد. اف-۵ اولین جنگنده مافوق صوت مکزیک بود و گُردان هوایی ۴۰۱ بر اساس این جنگنده شکل گرفت. در ۱۶ سپتامبر ۱۹۹۵ و پس از حضور بدون حادثه در بیش از ۳۰ رژه نظامی، یک اف-۵ئی باسه فروند تی-۳۳ در رژه روز استقلال مکزیک، در آسمان بایکدیگر برخورد نموده و این حادثه منجر به کشته شدن ۱۰ نفر گردید.[۷۶] در سال ۲۰۲۱، نیروی هوایی مکزیک ۵ فروند اف-۵ئی و دو فروند اف-۵اف را به صورت آماده برای ماموریت‌های رزمی و اهداف آموزشی، در اختیار داشت.[۷۷]
یمن
پس از آنکه جمهوری عربی یمن در جنک یمن در سال ۱۹۷۹ شکست خورد، ایالات متحده آمریکا مجور انتقال ۴ فروند هواپیمای آموزشی اف-۵بی از عربستان سعودی به یمن شمالی را صادرنمود. علاوه بر آن تأمین مالی برای خرید ۱۲ فروند جنگنده اف-۵ئی نیز توسط عربستان سعودی انجام شد.[۷۸] در پایان همان سال، تمامی ۱۶ فروند از هواپیماهای مذکور به یمن وارد شدند، اما زمان لازم برای آموزش خلبانان محلی و همچنین تیم راهبری و نگهداری برای عملیاتی نگاه داشتن هواپیماها، فراهم نبود؛ بنابراین عربستان سعودی قراردادی را با چین ملی (تایوان) منعقد نمود که بر اساس آن ۸۰ خلبان تایوانی و همچنین تعدادی خدمه زمینی از آن کشور در صنعا مستقر شدند. این پرسنل گُردان هوایی ۱۱۲ نیروی هوایی جهوری عربی یمن مشهور به اسکادران صحرا را شکل دادند. تا سال ۱۹۸۵ که نیروهای کافی یمنی برای این گُردان هوایی تربیت شدند، اکثر اعضای این واحد نظامی تایوانی بودند. با این حال تعدادی از پرسنل تایوانی در یمن باقی ماندند که در سال ۱۹۹۰، کمتر از ۷۰۰ نفر نبودند. نهایتاً در سال ۱۹۹۱ پرسنل مذکور در پی اتحاد یمن آن کشور را ترک نمودند.[۷۹]
اف-۵های یمن شمالی در جنک داخلی یمن در سال ۱۹۹۴ به کارگرفته شدند. ادعا شده است که در ۶ می همان سال (۱۶ اردیبهشت ماه ۱۳۷۳ خورشیدی) دو فروند میگ-۲۱ متعلق به یمن جنوبی توسط خلبان اف-۵ سرگرد نبی علی احمد و با موشک‌های ایم-۹ سایدوایندر سرنگون شدند. اما منابع یمن جنوبی تنها سرنگونی یک فروند میگ-۲۱ را در نبردهوایی اعلام نمودند. ظاهراً یمن شمالی از تایگر-۲های خود را تنها برای جنگ‌های هوا به هوا بهره می‌برد.[۸۰] در ۱۵ می دو بالگرد (احتمالا میل می-۸) توسط اف-۵ها سرنگون شد که از قرار معلوم یکی از توسط سرگردنبی علی احمد شکار شده است.[۸۱] در ۲۸ می، یک فروند اف-۵ توسط آتش پدافند هوایی نیروهای یمن جنوبی سرنگون شد.[۸۲] در ۲۰ ژوئن، یک فروند میگ-۲۱ نیروهای یمن جنوبی برفرار پایگاه هوایی العند در یک جنگ هوابه هوا با دو فروند اف-۵ئی سرنگون شده و خلبان آن کشته شد.[۸۳] سرانجام در ۲۹ ژوئن یک درگیری هوایی بین یک فروند میگ-۲۹ یمن جنوبی و دو فروند اف-۵ئی یمن شمالی رخ داد که در طی آن هیچ‌کدام از طرفین اقدام به گشودن آتش ننمودند.[۸۴]
در طی پیروزی یمن شمالی در جنگ داخلی یمن، ناوگان هواپیماهای اف-۵ به نیروی هوایی یمن متحد منتقل شد. اگرچه در طی سالها تعداد اف-۵های در خدمت آن نیرو کاهش یافت. در سال ۲۰۰۳ مذاکراتی برای قراردادی با سنگاپور برای اورهال و به روزرسانی باقی مانده اف-۵ هاانجام شد، که البته بی‌فرجام بود.[۸۵] در حدود سال ۲۰۱۰، در اثر بسته‌های حمایتی ایالات متحده آمریکا تنها ۶ فروند از این جنگنده‌ها در وضعیت عملیاتی بودند.[۸۶] در شب ۲۹–۳۰ آوریل ۲۰۱۹، حداقل یک فروند اف-۵بی و یک فروند اف-۵اف که در فرودگاه بین‌المللی صنعا مستقر بودند، در اثر بمباران هواپیماهای نیروی هوایی سلطنتی عربستان سعودی در اولین مرحله از مداخله سعودی در یمن از میان رفتند.[۸۷]
سایرین
عربستان سعودی جنگنده‌های اف-۵ئی خود را در طی جنگ خلیج فارس به کار گرفت. این هواپیماها ماموریت‌های پشتیبانی نزدیک هوایی و آفندی علیه نیروهای عراقی در کویت را برعهده داشتند. در ۱۳ فوریه ۱۹۹۱ (۲۴ بهمن ماه ۱۳۷۱ خورشیدی)یک فروند اف-۵ئی نیروی هوایی سلطنتی عربستان سعودی بر اساس آتش پدافند هوایی سرنگون و خلبان آن کشته شد.[۸۸]
آئروگروپ (به انگلیسی: AeroGroup)یک شرکت تجاری خصوصی در ایالات متحده، از سی‌اف-۵ بی به عنوان یک هواپیمای اصلی جنگنده برای آموزش و سایر خدمات پشتیبانی استفاده می‌کند. ۱۷ فروند از این نوع هواپیما در ابتدا از دولت کانادا با تأیید وزارت خارجه ایالات متحده آمریکا خریداری شد و سپس در سال ۲۰۰۶ به ایالات متحده وارد شدند.[۸۹][۹۰][۹۱]
از سال ۲۰۱۳، اف-۵های نیروی هوایی تونس در عملیات آفندی درناحیه مرزی جبل الشعانبی علیه شبه نظامیان انصار الشریعه و القاعده مورد استفاده قرار می‌گیرند.[۹۲][۹۳][۹۴]
در طی سالهای ۱۹۶۸ الی ۱۹۶۹ نیروی هوایی پادشاهی لیبی از جنگنده‌های اف-۵ در پایگاه هوایی ویلاس در طرابلس استفاده می‌نمود.
Remove ads
.jpg)
_(7499852384).jpg)
- نیروی هوایی اسپانیا: ۱۹ فروند اف-۵بی‌ام را به عنوان هواپیمای آموزشی در مدرسه آموزش خلبانی در خدمت دارد. سابقاً ۷۰ فروند از این جنگنده از گونه‌های ای و بی به این نیرو تحویل داده شده است.[۹۵]
- نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران: در دسامبر ۲۰۲۱، تعداد ۴۹ فروند اف-۵ئی و اف تایگر-۲ را در وضعیت عملیاتی در اختبار داشت.[۹۶] نیروی هوایی شاهنشاهی ایران در سال ۱۹۷۲ تعداد ۱۲۷ فروند اف-۵ای/بی را در اختیار گرفت و به سرعت جنگنده‌های مذکور را به کشورهای دیگر فروخته یا از خدمت خارج نمود. در سال ۱۹۷۶ جمعاً ۱۸۱ فروند اف-۵ئی/آراف-۵ ای بهینه شده، به این نیرو واگذار شد. البته تعداد نامعلومی جنگنده آذرخش و صاعقه، از همین جنگنده‌ها مشتق شده و به تولید رسیدند.
- نیروی هوایی سلطنتی بحرین: در طی سالهای ۱۹۸۵ تا ۱۹۸۷ هشت فروند اف-۵ ئی و دو فروند اف-۵ اف را دریافت نمود.[۹۷] در سال ۲۰۲۳ دوازده فروند اف-۵ ئی/اف برای آموزش تبدیلی استفاده می‌شدند.[۹۸]
- نیروی هوایی برزیل: ۷۹ فروند از گونه‌های مختلف اف-۵ را از سال ۱۹۷۳ خریداری نمود.[۹۹]در دسامبر ۲۰۲۱ تعداد ۴۲ فروند اف-۵ئی‌ام و ۴ فروند اف-۵اف‌ام را در اختیار داشت،[۱۰۰] این جنگنده‌ها در فاصله سالهای ۲۰۲۲ الی ۲۰۲۹ از خدمت خارج شده[۱۰۱] و با ساب-۳۹ ئی/اف گریپن جایگزین خواهند شد.[۱۰۲]
- نیروی هوایی بوتسوانا:در سال ۱۹۹۶، ده فروند سی‌اف-۵ای و سه فروندسی‌اف-۵دی بروز شده را از کانادا خریداری نمود.[۱۰۳]سه فروند سی‌اف-۵ای و دو فروند سی‌اف-۵دی دیگر را نیز در سال ۲۰۰۰ خریداری نمود.[۱۰۴][۱۰۵] در دسامبر سال ۲۰۲۱ نیروی هوایی بوتسوانا، یازده فروند سی‌اف-۵ای و چهار فروند سی‌اف-۵دی را در خدمت داشت.[۱۰۰]
- نیروی هوایی سلطنتی تایلند: ۳۰ فروند اف-۵ای/بی/سی و ۱۵ فروند اف-۵ئی/اف از خدمت خارج شدند. باقی مانده ناوگان این جنگنده‌ها به اف-۵ تی‌اچ و اف-۵ تی‌اچ‌اف به روزرسانی شدند و در گُردان هوایی ۲۱۱ به خدمت خود تا سالهای ۲۰۲۵ الی ۲۰۳۰ ادامه خواهند داد.
- نیروی هوایی ترکیه: بیش از فروند اف-۵ ای/بی و ان‌اف-۵ ای/بی را از کشورهای مختلف خریداری نمود. در طی سالهای ۲۰۰۰ بین ۴۰ الی ۵۰ فروند از هواپیماهای مذکور به استاندارد اف-۲۰۰۰/۵ به روزرسانی شدند. جنگنده‌های اف-۲۰۰۰/۵ در خدمت باقی ماندند که از میان آنها ۱۰ فروند اف-۵ ای و دو فروند اف-۵بی به تیم نمایش هوایی ستاره‌های ترکیه تعلق دارند.[۱۰۶] در ۷ آوریل ۲۰۲۱، یک فروند ان‌اف-۵ متعلق به تیم ستاره‌های ترکیه، در طی یک پرواز تمرینی آموزشی در قونیه سقوط کرد.[۱۰۷] بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده، ناوگان اف-۵ها با هواپیمای تی‌ای‌آی هوورجت جایگزین خواهند شد.[۱۰۸]
- نیروی هوایی تونس: در طی سالهای ۱۹۸۴ الی ۱۹۸۵ تعداد ۸ فروند اف-۵ئی و ۴ فروند اف-۵اف تایگر-۲ را تحویل گرفت. همجنین در سال ۱۹۸۹ پنح فروند اف-۵ئی را که سایفا در خدمت نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا بودند تحویل گرفت. در دسامبر سال ۲۰۲۱ این نیرو ۱۱ فروند اف-۵ئی و ۳ فروند اف-۵ اف را در اختیار داشت.[۱۰۹]
- نیروی هوایی جمهوری کره:جمعا ۳۴۰ فرونداف-۵(۸۸ فروند اف-۵ای،۳۰ فروند اف-۵بی،۸ فروند آراف-۵ای، ۱۲۶ فروند اف-۵ئی، ۲۰ فروند اف-۵اف،۴۸ فروند کی‌اف-۵ئی و ۲۰ فروند کی‌اف-۵ اف) رادریافت نمود. در طی جنگ ویتنام، ۳۶ فروند اف-۵ای و ۸ فروند آراف-۵ای در ازای دریافت جنگنده‌های اف-۴ فانتوم-۲ از نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا، را به نیروی هوایی جمهوری ویتنام (ویتنام جنوبی) واگذار نمود. ۵ فروند آراف-۵ای قبل از اتمام جنگ به کره جنوبی عودت شد. آخرین فریدم فایتر در سال ۲۰۰۵ از خدمت خارج شد، ۸ فروند اف-۵ ای به نیروی هوایی فیلیپین اهدا شدند. نیروی هوایی جمهوری کره، برنامه ای برای جایگزینی اف-۵های ئی/اف ساخت ایالات متحده آمریکا را با ۶۰ فروند اف‌ای-۵۰ و کی‌ای‌آی کی‌اف-ایکس دارد. ۱۵۶ فروند اف-۵ئی و ۲۹ فروند اف-۵اف در دسامبر ۲۰۲۱ در خدمت نیروی هوایی کره جنوبی بود.[۱۱۰]
- نیروی هوایی کنیا: بر اساس گزارش‌ها در ژوئیه سال ۲۰۰۸، کنیا در طی قراردادی به مبلغ ۱٫۵ میلیارد شیلینگ کنیا تعداد ۱۵ فروند اف-۵ شامل ۱۳ فروند اف-۵ئی و ۲ فروند اف-۵اف را از ناوگان سابق نیروی هوایی سلطنتی اردن که به سامانه‌های اویونیکی راکول کالینز مجهز بودند را (به همراه قطعات یدکی و خدمات آموزش) تحویل گرفت.[۱۱۱] هواپیماهای مذکور به ناوگان موجود اف-۵های کنیا اضافه و در نهایت جایگزین آنها شدند.[۱۱۲]در دسامبر ۲۰۲۱ هفده فروند اف-۵ئی و شش فروند اف-۵اف در خدمت نیروی هوایی کنیا بودند.[۱۱۳]
- نیروی هوایی سوئیس: ۴۲ فروند اف-۵ئی و ۱۲ فروند اف-۵اف را در اختیار دارد.[۱۱۴] ۱۱۰ فروند اف-۵ئی/اف شامل جنگنده‌هایی که نهایتاً در سوئیس مونتاژ شد. در سال ۱۹۷۶ و پس از بررسی‌ها و آزمایش‌های متعددی که در سال قبل انجام شد، دولت فدرال در طی بخشی از یک قرارداد تسلیحاتی، خرید ۷۲ فروند تایگر-۲ را به مبلغ ۱٫۱۷ میلیارد فرانک سوئیس تأیید نمود. این خرید که برای حفاظت از قلمروی هوایی کشور بود (با نام رسمی حفاظت هوایی) شامل ۶۶ فروند اف-۵ئی و ۶ فروند اف-۵اف بود.[۱۱۵] دلیل انتخاب اف-۵ نگهدرای آسانتر آن در مقایسه با اف-۱۶ بود.[۱۱۶] در سال ۱۹۸۱ دومین بخش شامل ۳۸ تایگر-۲، شامل ۶ هواپیمای دو سرنشینه (اف-۵اف)، در طی یک برنامه تسلیحاتی به مبلغ ۷۷۰ میلیون فرانک سوئیس سفارش داده شد. و نهایتاً در سال ۱۹۸۴ سومین سری از هواپیماهای تایگر-۲، در اف+دبلیو اِمِن F+W Emmen مونتاژ شد.[۱۱۷]
- نیروی هوایی شیلی: در سالهای ۱۹۷۰، پانزده فروند اف-۵ئی و سه فروند اف-۵اف را خریداری نمود، هواپیماهای مذکور در سال ۱۹۹۳ به استاندارد تایگر-۳ به روز رسانی شد.[۱۱۸][۱۱۹] در سال ۲۰۰۹، جمعاً ۱۰ فروند از جنگنده‌های اف-۵ در خدمت باقی مانده بود.[۱۲۰] در مارس ۲۰۱۳ نیروی هوایی اروگوئه مذاکراتی را با دولت شیلی برای خرید ۱۲ فروند اف-۵ تایگر-۳ به مبلغ ۸۰ میلیون دلار را آغاز نمود.[۱۲۱] با این حال در دسامبر ۲۰۲۱، سیزده فروند اف-۵ در خدمت نیروی هوایی شیلی بودند.[۱۰۰]
- نیروی هوایی مکزیک:۱۲ فروند اف-۵ را در سال ۱۹۸۲ دریافت نمود.[۱۲۲] آن نیرو از ۸ اف-۵ئی و ۲ فروند اف-۵اف تا زمان بازنشستگی آنها در سال ۲۰۱۷، در خدمت داشت.[۱۲۳] در دسامبر ۲۰۲۱، سه فروند اف-۵ئی و یک فروند اف-۵اف در خدمت نیروی هوایی مکزیک بود.[۱۲۴]
- نیروی هوایی سلطنتی مراکش: ۱۲ فروند اف-۵ای/بی را که با سامانه‌های اویونیکی تایگر-۲ به روزرسانی شده‌اند و ۲۴ فروند اف-۵ تایگر-۳ را در اختیار دارد.[۱۲۵] ۲۲ فروند اف-۵ئی و ۴ فروند اف-۵ اف، در ماه دسامبر ۲۰۱۱ در خدمت آن نیرو قرار داشتند.[۱۲۴]
- نیروی هوایی هُندوراس:از سال ۱۹۸۷ دریافت ۱۰ فروند اف-۵ئی و ۲ فروند اف-۵اف را از ایالات متحده آمریکا و به عنوان جایگزینی برای ناوگان داسو سوپر میستره خود و برای ماموریت‌های آفندی، آغاز نمود، اف-۵های بازسازی شده مذکور، قبلاً در خدمت نیروی هوایی ایالات متحده آمریکابودند.[۱۲۶][۱۲۶] در دسامبر ۲۰۲۱ سه فروند اف-۵ئی و دو فروند اف-۵اف کماکان در خدمت نیروی هوایی هُندوراس بودند.[۱۲۷]
- نیروی هوایی یمن: در سال ۱۹۹۴، ناوگان اف-۵های یمن شمالی را به میراث برد. در طی سالهای ۲۰۱۰ نیم دوجین از اف-۵ها کماکان عملیاتی بودند.[۱۲۸] در سال ۲۰۲۳ تعداد ۱۱ فروند اف-۵ئی و ۴ فروند اف-۵ بی در وضعیت عملیاتی قرار داشتند.[۱۲۹]
کاربران سابق
تعدادی اف-۵ را از ویتنام و رژیم دِرگ در اتیوپی را برای پروازهای ارزیابی و سنجشی دریافت نمود. این هواپیماها در نبردهای تمرینی علیه جنگنده‌های میگ-۲۱ و میگ-۲۳ استفاده شده و سرانجام باعث مساعدت در امر توسعه جنگنده‌های میگ-۲۳ام‌ال‌دی و میگ-۲۹ گردیدند.[۱۳۰][۱۳۱]
- نیروی هوایی اتریش: تعدادی از اف-۵های نیروی هوایی سوئیس را به صورت اجاره در اختیار داشت. کلیه هواپیماهای مذکور از خدمت خارج شده و با جنگنده‌های یورو فایتر تایفون جایگزین شد.
- نیروی هوایی اتیوپی: اولین سری از اف-۵های خود را در سال ۱۹۶۶ دریافت نمود، این نیرو گونه‌های ای،بی و ئی از این جنگنده را در خدمت داشت.
- نیروی هوایی سلطنتی اردن –ناوگان اف-۵های خود را در سال ۲۰۱۵ از خدمت خارج نموده و با جنگنده‌های اف-۱۶ ای/بی و هاوک ام‌کی۳ جایگزین نمود. درسال ۲۰۰۹ یازده فروند از اف-۵ اردن به مبلغ ۲۱ میلیون دلار به برزیل فروخته شد.[۱۳۲]
- نیروی هوایی اندونزی: ناوگان خود را در ۱۹۸۰ دریافت نمود، در سال ۱۹۹۰ این جنگنده‌ها در بلژیک به روزرسانی شد. طی امریه ای از فرمانده نیروی هوایی اندونزی، تمامی ۱۶ فروند اف-۵ ئی/اف این نیرو تا ۳ می ۲۰۱۶، به دلیل مسائل ایمنی از خدمت خارج شدند.[۱۳۳]
- نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا
- واحدهای مستقر در ایالات متحده آمریکا
- گُردان هوایی ۶۴ آفندی، (۱۹۷۶ الی ۱۹۸۸) پایگاه نیروی هوایی نلیس، نوادا.
- گُردان هوایی ۶۵ آفندی، (۱۹۷۵ الی ۱۹۸۹) پایگاه نیروی هوایی نلیس، نوادا.
- گردان هوایی ۴۲۵ آموزش جنگنده تاکتیکی، پایگاه نیروی هوایی لوک، آریزونا.
- نیروهای هوایی ایالات متحده در اروپا (USAFE)
- گردان هوایی ۵۲۷ آفندی، (۱۹۷۶الی ۱۹۸۸) پایگاه نیروی هوایی سلطنتی الکونبری، انگلستان
- نیروهای هوایی اقیانوس آرام (PACAF)
- گردان هوایی ۴۵۰۳ جنگنده تاکتیکی، (اکتبر ۱۹۶۵ الی آوریل ۱۹۶۶) پایگاه هوایی بیِن هوا و پایگاه هوایی دانانگ در جمهوری ویتنام.
- گردان هوایی ۱۰ فرماندهی و کنترل هوایی، (آوریل ۱۹۶۶ الی ژوئن ۱۹۶۷)
- گردان هوایی ۲۶ آفندی، (۱۹۷۷ الی ۱۹۸۸) پایگاه هوایی کلارک، فیلیپین
- واحدهای مستقر در ایالات متحده آمریکا
- نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا
- گُردان هوایی جنگنده ترکیبی -۱۳ (وی‌اف‌سی-۱۳)
- گُردان هوایی جنگنده -۴۳ (وی‌اف-۴۳)
- گردان هوایی جنگنده -۴۵ (وی‌اف-۴۵)
- گردان هوایی جنگنده -۱۱۱ (وی‌اف-۱۱۱)
- گردان هوایی جنگنده -۱۲۶ (وی‌اف-۱۲۶)
- گردان هوایی جنگنده آفندی -۱۲۶ (وی‌اف‌ای-۱۲۷)
- گردان هوایی جنگنده آفندی -۲۰۴ (وی‌اف‌ای-۲۰۴)
- سپاه تفنگداران دریایی ایالات متحده آمریکا
- گردان هوایی آموزشی جنگنده دریایی -۴۰۱ (وی‌ام‌اف‌تی-۴۰۱)
- گردان هوایی آموزشی جنگنده دریایی -۴۰۲ (وی‌ام‌اف‌تی-۴۰۲)
- نیروی هوایی جمهوری چین: از سال ۱۹۶۵، تعداد ۱۱۵ اف-۵ای و بی را دریافت نمود، پیش از سال ۱۹۷۵، تعداد ۴۸ فروند از هواپیماهای مذکور به ویتنام جنوبی منتقل شد. از سال ۱۹۷۳ الی ۱۹۸۶ شرکت توسعه صنایع هوافضا (ای‌آی‌دی‌سی) ۳۰۸ فروند اف-۵ئی/اف را تحت لیسانس تولید نمود.[۳۳] سری بعدی از تولید محلی جنگنده‌های تایگر-۲ در (ای‌آی‌دی‌سی)، به پخش کننده‌های شراره/خاشه (به انگلیسی: flare/chaff dispensers) مجهز بوده و همچنین برای بهبود فرمان پذیری هواپیما لبه‌های حمله گسترش یاقته و دماغه هواپیمای اف-۲۰ در این هواپیما تعبیه شده بود. این سری همچنین به گیرندهٔ هشدار راداری (به انگلیسی: Radar warning receiver (RWR))مجهز بود.[۱۳۴][۱۳۵]در نوامبر سال ۲۰۲۳، ناوگان اف-۵های در اختیار این نیرو بازنشسته شد و با هواپیماهای جدید اف-۱۶وی و تی-۵ جایگزین شد.
- نیروی هوایی جمهوری سنگاپور:در سال ۲۰۱۱ تعداد ۳۲ فروند اف-۵اس،۹ فروند اف-۵اس‌تی و ۸ فروند آراف-۵ را در اختیار داشت.[۱۹] به جز تعدادی محدود برای ماموریت‌های آموزشی، اکثر این هواپیماها بازنشسته شدند.[۱۳۶] در نهایت کل ناوگان در سال ۲۰۱۵ از خدمت خارج شدند.[۱۳۷]
- نیروی هوایی سودان: ۱۰ فروند اف-۵ئی و ۲ فروند اف-۵اف در سال ۱۹۷۸ دریافت شد، یک فروند اف-۵اف به اردن فروخته شد. در طی بحران‌های اوگادن، دو فروند اف-۵ به اتیوپی پناهنده شدند.[۳۱]
- نیروی هوایی سلطنتی عربستان سعودی: در طی سالهای ۱۹۷۴ الی ۱۹۸۵، تعداد ۲۰ فروند اف-۵ بی، ۱۰۹ فروند اف-۵ ئی/اف و ۱۰ فروند آراف-۵ ئی دریافت نمود.[۱۳۸][۱۳۹]
- نیروی هوایی فیلیپین: در طی سالهای ۱۹۶۵ الی ۱۹۶۷، تعداد ۱۹ فروند اف-۵ای (تک سرنشینه) و ۳ فروند اف-۵ بی (دو سرنشینه) را دریافت نمود. در سال ۱۹۸۹ نیروی هوایی فیلیپین سه فروند اف-۵ ای و یک فروند اف-۵بی از ناوگان سابق نیروی هوایی تایوان را دریافت نمود.[۱۴۰]در طی سالهای ۱۹۹۰، حداقل ۸ فروند اف-۵ای از نیروی هوایی کره جنوبی و ۲ فروند اف-۵ای اردنی به آن نیرو واگذار شد. فیلیپین در سال ۲۰۰۵ ناوگان اف-۵های در اختیارش را از خدمت خارج نمود.[۱۴۱]
- نیروهای مسلح کانادا: به مقاله کاناداایر سی‌اف-۵ مراجعه شود.
لیبی(پادشاهی لیبی)
- نیروی هوایی سلطنتی لیبی تا سال ۱۹۶۹، احتمالاً ۱۰ فروند اف-۵ به ترکیه فروخته شد.
- نیروی هوایی سلطنتی مالزی: ۴ فروند اف-۵اف را به عنوان هواپیمای آموزشی در اختیار داشت، در همین حال مابقی ۱۶ فروند اف-۵ ئی تایگر-۲های خود را برای کاربری شناسایی به روزرسانی نموده بود.[۱۴۲]
- نیروی هوایی سلطنتی نروژ: در فاصله سالهای ۱۹۶۶ الی ۱۹۷۱، جمعاً ۱۰۸ فروند اف-۵ای،اف-۵بی و آراف-۵ای رادریافت نمود.
- گُردان هوایی شماره ۳۳۲، پایگاه هوایی ریگگ.
- گردان هوایی شماره ۳۳۴، پایگاه هوایی بودو در سال ۱۹۸۲ با اف-۱۶ جایگزین شد.
- گردان هوایی شماره ۳۳۶، پایگاه هوایی ریگگ، جنگنده‌های اف-۵ را تا سال ۲۰۰۰ در اختیار داشت.
- گردان هوایی شماره ۳۳۸، پایگاه هوایی اورلند مین مأموریت اولیه آفندی، در سال ۱۹۸۵ با اف-۱۶ جایگزین شد.
- گردان هوایی ۷۱۷، پایگاه هوایی ریگگ اسکادران شناسایی، تا سال ۱۹۷۹ آراف-۵ای را در خدمت داشت.
- گردان هوایی ۷۱۸ پایگاه هوایی سولا
- نیروی هوایی ونزوئلا: ۲۷ فروند (۱۶ فروند سی‌اف-۵ای،۴ فروند سی‌اف-۵دی،۱ فروند ان‌اف-۵ای و ۶ فروند ان‌اف-۵بی) را به خدمت گرفت. ۹ فروند در طی سوانح از بین رفتند. بر اساس گزارش‌ها، آخرین فروند اف-۵ آن نیرو در سال ۲۰۱۰ پرواز نمود.[۱۴۳] در سال ۲۰۱۰ این ناوگان بازنشسته شده و با هانگدو کی-۸ دبلیو جایگزین شدند.[۱۴۴]
- نیروی هوایی جمهوری ویتنام(ویتنام جنوبی) ۱۵۸ فروند اف-۵ای فریدم فایتر ،۱۰ فروند آراف-۵ای و هشت فروند هواپیمای آموزشی اف-۵بی را از ناوگان سابق ایالات متحده آمریکا، کره جنوبی، ایران و تایوان دریافت نمود، ایالات متحده همچنین تعدادی از هواپیماهای جدیدتر اف-۵ ئی تایگر-۲ را برای آن نیرو فراهم آورد. اکثر اف-۵ها از وبتنام جنوبی تخلیه شده و به تایلند منتقل شدند، اما ارتش خلق ویتنام نیز تعداد زیادی از آنها را به غنمیت گرفت.
- گُردان هوایی ۵۳۸ جنگنده، پایگاه هوایی دانانگ، اف-۵ ای/بی فریدم فایتر
- گُردان هوایی ۵۲۲ جنگنده، پایگاه هوایی بیِن‌هوا، اف-۵ ای/بی و آراف-۵ ای فریدم فایتر
- گُردان هوایی ۵۳۶ جنگنده، پایگاه هوایی بیِن‌هوا، اف-۵ ای/بی فریدم فایتر و اف-۵ئی تایگر-۲
- گُردان هوایی ۵۴۰ جنگنده، پایگاه هوایی بیِن‌هوا، اف-۵ ای فریدم فایتر و اف-۵ئی تایگر-۲
- گُردان هوایی ۵۴۲ جنگنده، پایگاه هوایی بیِن‌هوا، اف-۵ ای فریدم فایتر
- گُردان هوایی ۵۴۴ جنگنده، پایگاه هوایی بیِن‌هوا، اف-۵ ای فریدم فایتر
- گُردان هوایی ۷۱۶ شناسایی، پایگاه هوایی تان سون نهات، آراف-۵ ای فریدم فایتر
- نیروی هوایی خلق ویتنام تعدادی از اف-۵های (نیروی هوایی سابق ویتنام جنوبی) را به خدمت گرفت، یک فروند اف-۵ ئی به شماره شناسایی (s/n 73-00867) برای پروازهای ارزیابی و سنجش به شوروی منتقل شد، برای مثال در مقابل جنگنده میگ-۲۱ بی‌ای‌اس، بیش از ۴۰ فروند اف-۵ ئی/اف/سی در خدمت نیروی هوایی ویتنام بود.[۱۴۵] بعد از اتمام جنگ ویتنام، نیروهای ویتنامی از اف-۵های به غنیمت گرفته شده علیه نیروهای چبنی در جنگ چین و ویتنام استفاده نمودند
- نیروی هوایی سلطنتی هلند: در فاصله ۷ اکتبر ۱۹۶۹ و ۲۰ مارس ۱۹۷۲ جنگنده‌های ساخت کاناداایر شامل ۷۵ فروند ان‌اف-۵ای (جنگنده تک سرنشینه) و ۳۰ فروند ان‌اف-۵ بی (دوسرنشینه آموزشی) را دریافت نمود.[۱۴۶] پس از آنکه این ناوگان از خدمت خارج شده و با اف-۱۶ فایتینگ فالکون جایگزین شدند، این هواپیماها در پایگاه‌های هوایی خیلزه-رین و وونسدرخت ذخیره شدند تا اینکه ۷۰ فروند از آنها به ترکیه، ۱۱ فروند به یونان و ۷ فروند به ونزوئلا فروخته شدند.[۱۴۶] تعدادی از هواپیماهای باقی مانده در موزه‌های هوایی و مدارس فنی به نمایش گذاشته شده است.
- گُردان هوایی ۳۱۳، پایگاه هوایی تونته، در سپتامبر ۱۹۷۲ تشکیل شد، در سال ۱۹۸۷ با جنگنده‌های اف-۱۶ جایگزین شد.[۱۴۷]
- گردان هوایی ۳۱۴، پایگاه هوایی آیندهوون، در ماه ژوئن ۱۹۷۰ اف-۵ها جایگزین هواپیماهای اف-۸۶اف شده و در نهایت در آوریل ۱۹۹۰ با جنگنده‌های اف-۱۶ جایگزین شدند.[۱۴۷]
- گردان هوایی ۳۱۵، پایگاه هوایی تونته (در سال ۱۹۸۶ با اف-۱۶ جایگزین شد)
- گردان هوایی ۳۱۶پایگاه هوایی خیلزه-رین (در سال ۱۹۹۱ با اف-۱۶ جایگزین شد)
- واحد آموزش رزمی تاکتیکی ان‌اف-۵ (۱۹۷۱ الی ۱۹۸۴)، پایگاه هوایی تونته
- نیروی هوایی جمهوری عربی یمن: ۴ فروند هواپیمای آموزشی اف-۵بی را از عربستان سعودی و همجنین دوازده فروند اف-۵ ئی را از ایالات متحده آمریکا (البته هزینه هواپیماها توسط دولت عربستان سعودی پرداخت شد) را در سال ۱۹۷۹ دریافت نمود.[۷۸] بعداً چندفروند دیگر از طرف عربستان سعودی برای جایگزینی هواپیمای مستهلک شده واگذار شد. در سال ۱۹۹۴ هواپیماهای باقی مانده به نیروی هوایی یمن متحد واگذار شد.
- نیروی هوایی یونان: اولین سری ۵۵ فروندی از اف-۵ای را در سال ۱۹۶۵ دریافت نمود. سپس ۱۰ فروند دیگر را از نیروی هوایی شاهنشاهی ایران دریافت نمود و پس از آن ۱۰ فروند دیگر را از اردن دریافت نمود. در سال ۱۹۸۶ ده فروند دیگر از این نوع جنگنده از طرف نروژ و در سال ۱۹۹۱ ده فروند ان‌اف-۵ ای از طرف هلند به یونان اهدا شد. در طی سالهای ۱۹۶۷ الی ۱۹۶۸ این نوع از هواپیما در تیم سوم نمایش هوایی یونان (آتش نوین یونان) مورد استفاده قرار گرفت. در نهایت آخرین هواپیماهای ان‌اف-۵ای در سال ۲۰۰۲ از خدمت خارج شدند.[۱۴۸]
Remove ads
مشخصات عمومی
- خدمه: ۱
- طول: ۱۴٫۴۵ متر (47ft ۴¾in)
- پهنای بال: ()
- ارتفاع: ۴٫۰۸ متر (13ft ۴½in)
- بال: مساحت ۱۷٫۲۸ متر مربع (186 ft²)
- وزن خالی: ۴٬۳۴۹ کیلوگرم (9,558lb)
- وزن بارگیری: ۷٬۱۵۷ کیلوگرم (15,745lb)
- بیشینه وزن برخاست: ۹٬۳۱۲ کیلوگرم (20,486lb)
- پیشرانه: ۲× توربوجت جنرال الکتریک جی۸۵
- نیرو ی خشک: ۱۵٫۵ کیلونیوتن (3,500 lbf) هرکدام
- نیرو با پس سوز ۲۲٫۲ کیلو نیوتن (5,000 lbf) هرکدام
عملکرد
- سرعت بیشینه: ۱٫۶ ماخ (917kn, 1,060mph, 1,700 km/h)
- برد: ۱٬۴۰۵ کیلومتر ()
- برد ترابری: ۳٬۷۰۰ کیلومتر (2,010nmi,2,310mi)
- سقف پروازی: ۱۵٬۸۰۰ متر (51,800 ft)
- نرخ اوج‌گیری: ۱۷۵ متر بر ثانیه (34,400 ft/min)
- نسبت بلندکردن به کشیدن: ۱۰
جنگ‌افزار
- توپها: دو قبضه توپ ۲۰ میلیمتری (۰٫۷۸۷ اینچ) ازنوع ام۳۹ نصب در دماغه با ۲۸۰ گلوله در هر توپ
- موشکها: قابلیت حمل چهار تیر موشک حرارتی ایم-۹ سایدوایندر یا چهار تیر موشک فعال راداری ایم-۱۲۰ آمرام (در اف ۵ اس یا مدل‌های به روز شده اف-۵ ایی) و دو تیر موشک هوا به زمین ماوریک
- بمبها: قابلیت حمل دو تیر بمب سقوط آزاد ام‌کی۸۲
Remove ads
آرم سینه خلبان کابین عقب هواپیمای نورثروپ اف-۵ نیروی هوایی ارتش
آرم سینه خلبان لیدر چهارم هواپیمای نورثروپ اف-۵ نیروی هوایی ارتش
آرم سینه خلبان لیدر سوم هواپیمای نورثروپ اف-۵ نیروی هوایی ارتش
آرم سینه خلبان لیدر دوم هواپیمای نورثروپ اف-۵ نیروی هوایی ارتش
آرم سینه خلبان لیدر اول هواپیمای نورثروپ اف-۵ نیروی هوایی ارتش
توسعه مرتبط
- نورثروپ تی-۳۸ تالون-
ایالات متحده آمریکا - کاناداایر سی‌اف-۵-
کانادا - هسا آذرخش-
ایران - هسا صاعقه- ایران
- هسا کوثر- ایران
- نورثروپ اف-۲۰ تایگرشارک- ایالات متحده آمریکا
- نورثروپ وای‌اف-۱۷- ایالات متحده آمریکا
- نمایش شکل غرش صوتی- ایالات متحده آمریکا
هواگردهای با عملکرد، پیکربندی و یا دوره زمانی مشابه
فهرست‌های مرتبط
- فهرست هواگردهای نظامی ایالات متحده آمریکا
- فهرست هواگردهای جنگنده
- List of military electronics of the United States
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads