اغوز یبغو
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
دولت اغوز یبغو یک دولت ترکی بود که توسط ترکان اوغوز در سال ۷۶۶ میلادی تأسیس شد و از لحاظ جغرافیایی در منطقه ای بین سواحل دریای خزر و آرال واقع شده بود. قبایل اوغوز در سرزمین وسیعی شامل قزاقستان امروزی و منطقه دریای آرال، دره سیردریا، دامنه کوهستان قره‌داغ، حاشیه رودخانه چو و کوهستان تین شان را حکمرانی کردند.[1]
دولت اغوز یبغو | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۷۶۶–۱۰۵۵ | |||||||||
 دولت اغوز یبغو سالهای ۷۶۶–۱۰۵۵ میلادی | |||||||||
| وضعیت | خاقانات | ||||||||
| پایتخت | ینگی‌کند (اغوز یبغو) | ||||||||
| زبان(های) رایج | ترکی | ||||||||
| گروه‌های قومی | ترکان اغوز، افشار، قایی، قنیق | ||||||||
| خاقان | |||||||||
| دوره تاریخی | قرون ۸ الی ۱۱ میلادی | ||||||||
• بنیان‌گذاری | ۷۶۶ | ||||||||
• فروپاشی | ۱۰۵۵ | ||||||||
| مساحت | |||||||||
• کل | ۱٬۵۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۵۸۰٬۰۰۰ مایل مربع) | ||||||||
| |||||||||
ریشه‌شناسی نام «اوغوز» بارها در ادبیات تاریخی و فلسفی مورد بحث قرار گرفته‌است. این اصطلاح احتمالاً به معنای «قبایل» یا «اتحادیه قبیله‌ای» است و سپس می‌تواند به یک اسم قومی جمعی تبدیل شود. غُز یا اوغوز کنفدراسیون یا مجموعه از مردمان تُرک است. سنگ‌نبشته اورخون که تُرکمانان اولیه را توصیف می‌کند، احتمالاً به اغوز اشاره دارد.[2]
اولین مرجعی که از دولت اغوز یاد کرده‌است، مورخ و جغرافی‌دان عرب یعنی یعقوبی است که جنگهای ترکان اغوز علیه کیمک‌ها و قرلق‌ها را ذکر است. ابن الفقیه، جغرافی‌دان دیگر گزارش داده که اوغوزها بهمراه کیمیکها و توغوز اوغوزها «پادشاهان» منطقه بودند و در میان تُرکان احترام داشتند.
در قرن یازدهم میلادی مهاجرت ترک های غُز به ایران و خاور نزدیک آغاز شد. این جنبش توسط روسای قبیله قنق، طغرل بیک و چغری بیگ، نوه های سلجوق انجام شد. این گروه مهاجر به مرور زمان سلسله سلجوقیان را تشکیل دادند. در سال ۱۰۲۵ میلادی بخشی از سلجوقیان در ترکمنستان امروزی به مرکزیت شهر نیسا ساکن شدند. در ۱۰۳۴-۱۰۳۵ میلادی، رعایای طغرل بیک به آنها پیوستند. در سالهای ۱۰۳۸–۱۰۴۰ میلادی سلجوقیان با غزنویان جنگیدند و نیشابور را تصرف کردند. متعاقباً آنها توانستند دولت بزرگی را ایجاد کنند که شامل ایران، آسیای صغیر و بخشهایی از آسیای مرکزی می شد.
جغرافی‌دانان عرب قرن دهم مانند مسعودی و شریف ادریسی از شهری در اوغوز به نام ینگی‌کند یاد می‌کنند، دو منبع (ابن رسته و ابن حوقل) حتی آن را پایتخت اوغوز یبغو می‌نامند. از اوایل دهه ۱۹۲۰، شرق‌شناس وی.وی. بارتولد این شهر را به عنوان مکان تاریخی ینگی‌کنت معرفی کرد.[3]
طبق گفته محمود کاشغری (قرن یازدهم میلادی)، کنفدراسیون اغوز از ۲۴ قبیله تشکیل شده بود که ۱۲ قبیله آنها بوزاُخ (به معنای تیرهای خاکستری) و ۱۲ قبیله اوچ‌اُخ (به معنی سه قبیله یا تیرهای سه‌گانه) جناح بوزاُخ از موقعیت ممتازی برخوردار بود. نویسندگان بعدی، به ویژه ابوطاهر مروزی، حدود ۱۲ قبیله را توصیف می‌کنند. اختلاف بین منابع احتمالاً در نتیجه تقسیم ترکان اغوز به دو بخش است، بوزاُخ و اوچ‌اُخ به ترتیب متعلق به جناح راست و جناح چپ ارتش آنها بود.
آنها به زبان ترکی صحبت می‌کردند.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
