From Wikipedia, the free encyclopedia
آلودگی هوا با توجه به پیامدهای زیان‌بارش به یکی از ملموس‌ترین مشکلات زیست‌محیطی تهران، پایتخت ایران و چندین شهر دیگر ایران تبدیل شده‌است. آمارها نشان می‌دهد که در روزهای افزایش آلودگی هوای تهران، شمار بیماران تنفسی «تا ۶۰ درصد» افزایش می‌یابند. بیشترین عامل مرتبط با زیاد شدن بیماری‌های سیستم قلبی و عروقی و ریوی، افزایش آلاینده‌های دی‌اکسید گوگرد، ذرات معلق و منواکسید کربن است، به‌گونه‌ای که «آلودگی هوا در تهران به‌طور متوسط موجب کاهش ۵ سال از عمر تهرانی‌ها شده‌است».[1]
بنابر نظر برخی از کارشناسان محیط زیست، نخستین زنگ خطر جدی دربارهٔ آلودگی هوای تهران، در سال ۱۳۷۴ به صدا درآمد.[2] در آن هنگام نزدیک به یکصد نفر از کارشناسان و مدرسان محیط زیست، جغرافیا و شهرسازی در پی نشستی در سالن اجتماعات پارک شهر تهران، متنی موسوم به بیانیه «هوای تهران ۷۴» منتشر کردند که در آن برای نخستین بار از آلودگی هوای پایتخت به عنوان یک «بحران ملی» که راه مقابله با آن «عزم ملی» است، نام برده شد.
این شهر پس از جاکارتا پایتخت اندونزی هفتمین شهر آلوده جهان شمرده می‌شود.[3] بر پایهٔ گزارشی در میانهٔ آبان ۱۳۹۹، تهران از ابتدای این سال، تنها ۱۵ روز هوای پاک داشته‌است.[4]
 | این بخش مقاله نیازمند گسترش است. |
در ۲۵ دی ۱۳۹۸، بوی نامطبوعی در فضای تهران پیچید، علت آن تجمع زباله‌ها در سایت پسماندهای آرادکوه و همچنین دی‌اکسید گوگرد بر اثر سوخت مازوت در برخی کارخانه‌های مستقر در منطقه جنوب تهران است. یکی از اعضای شورای شهر تهران علت اصلی آلودگی در تهران را مازوت‌سوزی می‌داند.[5] در سایت آرادکوه روزانه بیش از ۷ هزار تن زباله شهر تهران بدون هر نوع بازیافتی در این منطقه دفن می‌شوند. به همین دلیل، در صورت وزش باد از سمت جنوب پایتخت، بوی نامطبوع این سایت دفن زباله در سطح کلانشهر تهران می‌پیچد.[6]
گازوئيلی که در حال حاضر در ایران مورد استفاده قرار میگیرد تا ۱۰۰ برابر بیشتر از حجم مجاز گوگرد منتشر می‌کند در نتیجه به‌طور طبیعی چنین حجمی از گازوئیل که به وسیله اتوبوسها و کامیون‌های فرسوده ایجاد می‌شود، در کنار بنزین بی‌کیفیت پتروشیمی موجب آلودگی هوا شده است.[7]
بر اساس گزارش سال ۲۰۱۸ بانک جهانی اگر غلظت ذرات معلق هوای تهران از ۳۲ میکروگرم بر مترمکعب کنونی به ۱۰ میکروگرم بر مترمکعب که استاندارد جهانی است برسد، سالیانه ۱٫۸ میلیارد دلار بابت خسارت‌های اقتصادی و پیشگیری و درمان، در شهر تهران صرفه‌جویی خواهد شد.[15]
.png)
در کنار آلودگی هوا باید به آلودگی صوتی نیز به عنوان یکی از مهمترین آلاینده‌های زیست‌محیطی ناشی از وسایل نقلیه در شهرهای بزرگ ایران اشاره داشت. به جز تهران میزان آلودگی هو ای شهرهای اهواز، اراک، تبریز، مشهد، شیراز، کرج و اصفهان نیز مورد توجه خاص قرار دارد.[16]
در پی این مطالعات، برنامه‌ای تحت عنوان «برنامه جامع مبارزه با آلودگی هوای تهران» در سال ۱۳۷۹ طراحی و تصویب شد تا طبق این برنامه ظرف مدت ۱۰ سال هوای پایتخت به کیفیت سالم و قابل تنفس برسد. این برنامه شامل ۷ محور ذیل می‌باشد: استانداردسازی خودروهای نو، از رده خارج کردن خودروهای فرسوده، ارتقای حمل و نقل عمومی، بهبود کیفیت سوخت، معاینه فنی خودروها، مدیریت ترافیک و آموزش همگانی. این برنامه با همکاری وزارت صنایع، وزارت نفت، سازمان حفاظت محیط زیست، شهرداری تهران و پلیس راهنمایی و رانندگی به مورد اجرا درآمد.
در پی آن در پاییز ۱۳۸۶ «طرح جامع حمل و نقل و ترافیک تهران»[16] تهیه و تصویب شد. این طرح، که اهداف کلی آن بر اهداف طرح‌های فرادست – مانند «طرح جامع تهران»[17] و هم چنین برنامه چهارم توسعه اقتصادی ایران – استوار شده‌اند، چشم‌انداز تحولات مطلوب این شهر در ۲۰ ساله آینده را ترسیم می‌کند. در جدول شماره (۵–۲)طرح جامع حمل و نقل و ترافیک تهران[18] شاخص‌های حمل و نقلی تهران در سال ۱۳۸۶ و سال ۱۴۰۴ در مقایسه با متوسط شهرهای اروپایی در قالب ارقام و آمار ارائه شده‌اند.
در ارتباط با کاهش آلودگی هوا، این طرح– علاوه بر گسترش و بهبود کیفیت حمل و نقل عمومی، از رده خارج کردن کلیه خودروها و موتورسیکلت‌های فرسوده، تولید خودروهای دوگانه‌سوز و همچنین توسعه عرضه گاز طبیعی فشرده، که از اهداف برنامه چهارم توسعه اقتصادی ایران هستند و در این طرح نیز گنجانده شده‌اند – به برنامه‌های زیر اشاره می‌کند:[19]
البته این راهکارها به دلایل مختلف تا به حال جوابگوی معضل ترافیک و آلودگی هوای تهران نبوده‌اند. از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
راهکارهای بالا بردن سهم سفرها با وسایل نقلیهٔ عمومی یا نیمه عمومی عمدتاً به این دلیل کارساز نبوده‌اند که سفرهای سوارهٔ ساکنان تهران در طی ۱۰ سال گذشته، رشد ۲۰ درصدی و سفرهای ساکنان حومه شهر تهران رشد ۷۹ درصدی داشته‌اند. عامل اصلی این دو نیز رشد جمعیت تهران و به ویژه شهرها و شهرک‌های اقماری آن، در کنار رشد رفاه عمومی بوده‌است.[16] این رشد نیز به خودی خود مدیون جذابیت شهرتهران که مرکز تولید بیش از ۲۵ درصد تولید ناخالص داخلی ایران[17] و در عین حال قطب بلامنازع سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ایران محسوب می‌شود، می‌باشد. در مصاحبه‌ای جداگانه و در مراسم روز جهانی لایهٔ ازن، عیسی کلانتری معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست عنوان داشت که؛ ۵۱٪ آلودگی هوای تهران به سبب کامیون‌هایی است که شب‌ها وارد تهران می‌شوند. وی به رقمی در حدود ۲۰ هزار کامیون اشاره داشت که با ورود شبانه به پایتخت، باعث ایجاد این مقدار از آلودگی می‌گردند[22]
درسالهای پس از آن و در پی انعقاد قرارداد همکاری با آژانس ژاپنی جایکا توسط شهرداری تهران، بررسی‌های جامعی در خصوص آلودگی هوای تهران انجام و تدوین راهکارهای لازم برای بهبود وضع آلودگی هوا شروع شد.[23] بنابراین پژوهش‌ها روزانه بالغ بر یک‌هزار و ۱۹۲ تُن مواد آلاینده در هوای تهران منتشر می‌شود. بیشترین این آلاینده‌ها مربوط به اکسیدهای گوگرد با انتشار ۶۹۵ تُن در هر روز است که بعد از آن به ترتیب اکسیدهای نیتروژن، منواکسید کربن و هیدروکربن‌های سوخته نشده، عمده آلاینده‌های هوای تهران محسوب می‌شوند. براین ارقام باید ۱۶ تن ذرات لاستیک و ۷ تن آزبست لنت ترمزها را در سال اضافه نمود.[24] همچنین معلوم شد که اگرچه بیش از ۸۰۰ هزار واحد صنعتی مستقر در تهران سهم بزرگی در آلودگی این شهر دارند، ۸۸ درصد آلودگی هوای تهران ناشی از آلایندگی وسایل نقلیه است،[25] در حالی که میزان استاندارد آزبست در هوا، صفر و میزانی که سازمان بهداشت و محیط زیست برای آمریکا و اروپا ارائه داده، پنج صد هزارم فیبر بر میلی لیتر است، اندازه‌گیری این الیاف در هوای تهران، میزان آزبست را سه‌هزارم فیبر بر میلی‌لیتر نشان می‌دهد. این بدان معنا است هوایی که تهرانی‌ها تنفس می‌کنند، ۶۰ برابر اروپا و آمریکا آزبست دارد. این میزان بالای آلایندگی در حالی است که میزان استاندارد آزبست در هوای آزاد، صفر است.[26] زیرا که از یک سو مصرف سوخت خودروهای فرسوده سه برابر خودروهای جدید و میزان آلایندگی‌شان چندین برابر آن‌ها است و از سوی دیگر بسیاری از خودروهای تولید داخلی، با اینکه نو هستند، اما از استانداردهای لازم برخوردار نیستند. بنا بر آمارها، در سال ۱۳۸۸ خورشیدی بیش از ۳۰ هزار تاکسی فرسوده در تهران وجود داشت.[27] در این میان آلایندگی موتورسیکلت‌ها با توجه به این نکته که موتورسیکلت‌ها چندین برابر خودروهای شخصی آلودگی تولید می‌کنند وضعیت را بحرانی‌تر می‌کند.[24]
به گزارش رسانه‌های خبری شاخص کیفیت آلودگی هوای تهران ۱۶۲ یعنی در شرایط قرمز قرار گرفته و به این ترتیب برای گروه‌های مختلف آلوده است.[28]
شاخص کیفیت آلودگی هوا در حال حاضر به عدد ۱۰۳ رسید که این شرایط برای گروه‌های حساس مانند بیماران قلبی و کودکان،... هوای ناسالم است.[29]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
