یونس
From Wikipedia, the free encyclopedia
یونس مطابق روایت تَنَخ، پیامبری از پادشاهی شمالی اسرائیل بود که حدود قرن ۸ قبل از میلاد زیست. او شخصیت اصلی کتاب یونس در تنخ—مجموعهٔ متون مقدس یهودیان—است که در آن یهوه از او میخواهد به نینوا سفر کند و به ساکنان آن از غضب قریبالوقوع الهی هشدار دهد اما یونس که تمایلی به پیامبر شدن ندارد، سوار بر کشتی میشود تا به ترشیش بگریزد. لیکن در راه کشتی او گرفتار طوفان میشود و یونس که میداند خدا در پی اوست تا به نبوت بفرستدش، از خدمه کشتی میخواهد برای پایان طوفان، او را به دریا افکنند. یک ماهی غولپیکر او را میبلعد. سه روز بعد، پس از رضایت یونس برای نبوت کردن و رفتن به نینوا، ماهی او را در ساحل بالا میآورد. یونس با موفقیت همهٔ ساکنان نینوا را به توبه متقاعد میکند و شهر نجات مییابد. ولی یونس شخصاً تمایل دارد تا یهوه شهر را نابود کند و به همین دلیل بیرون از آن در آفتاب منتظر مینشیند ولی چنین نمیشود. یهوه گیاهی میرویاند تا از یونس در برابر نور خورشید محافظت کند، اما بعداً کرمی میفرستد تا آن را پژمرده کند. یونس از گرمای شدید گله میکند که در جواب از سوی یهوه برای اهمیت ندادن به سرنوشت مردم شهر ملامت میشود.
یونس | |
---|---|
نبی | |
زادهٔ | قرن ۹ قبل از میلاد |
درگذشتۀ | قرن ۸ قبل از میلاد[1] |
تکریمشده در | یهودیت مسیحیت اسلام |
بارگاه اصلی | موصل، عراق (نابود شده) |
والدین | ریوکا، امیتای |
بزرگداشت | ۲۱ سپتامبر (کلیسای کاتولیک)[2] |
در یهودیت، داستان یونس نشاندهنده امکان توبه و بخشیده شدن از سوی خداست. او یکی از دوازده پیامبر صغیر تنخ است. در عهد جدید، عیسی خودش را «بزرگتر از یونس» میخواند و به فریسیان وعده «نشانه یونس نبی» را میدهد که این نشانه، رستاخیز عیسی از مرگ است. در اسلام، یونس پیامبر محسوب میشود و روایت تنخ با تفاوتهای اندکی در قرآن نیز تکرار شدهاست. ماهی داستان یونس اغلب نهنگ نامیده شدهاست، اما متن عبری فقط از «ماهی غولپیکر» نام بردهاست. در قرن هفدهم و اوایل قرن هجدهم، طبیعتگرایان که فکر میکردند این داستان روایتگر واقعهای تاریخی است، حدسهایی دربارهٔ گونه آن ماهی که یونس را بلعید، مطرح کردند.
تاریخپژوهان سرگذشت یونس را داستانی طنز و تخیلی میدانند که بهطور آگاهانه به این سبک نوشته شده و احتمالاً به اشتباه به کتاب مقدس افزوده شدهاست؛ داستانپرداز قصد داشته برخی عقاید یهودیان، مانند اعتقاد به نابودی شهرهای گناهکار مثل سدوم در داستان لوط، منحصر بودن مرحمت خدا به پیروان عهد ابراهیم و غیره را نقد کند. یهودیان معاصرِ نویسنده این داستان با پرسشهایی دربارهٔ عدالت خدا، عدم تحقق پیشگوییهای پیامبران و همزیستی با جنتیلها روبرو بودهاند و نویسنده یونس را در موقعیتهای مشابه قرار داده تا از دیدگاهی طنز به این مسائل بپردازد. با این حال، ممکن است این شخصیت از فردی تاریخی به همین نام که در کتاب دوم پادشاهان از او نام برده شده، الهام گرفته باشد. محققان همچنین به شباهتهای میان یونس و دیگر شخصیتهای افسانهای، به ویژه گیلگمش و یاسون، اشاره کردهاند.