کارل پنجم
From Wikipedia, the free encyclopedia
کارل پنجم (آلمانی: Karl V)[persian-alpha 1] یا شارلکن (فرانسوی: Charles Quint به معنی «شارل پنجم») (زادهٔ ۲۴ فوریهٔ ۱۵۰۰ — درگذشتهٔ ۲۱ سپتامبر ۱۵۵۸) امپراتور مقدس روم (از ۱۵۱۹ تا ۱۵۵۶)، پادشاه اسپانیا (با عنوان کارلوس یکم (شارل یکم)؛ از ۱۵۱۶ تا ۱۵۵۶)، و آرشیدوک اتریش (از ۱۵۱۹ تا ۱۵۲۱) بود.
کارل پنجم | |
---|---|
سلطنت | ۲۸ ژوئن ۱۵۱۹ – ۲۷ آگوست ۱۵۵۶[1] |
تاجگذاری |
|
پیشین | ماکسیمیلیان یکم |
جانشین | فردیناند یکم |
پادشاه اسپانیا | |
سلطنت | ۲۳ ژانویه ۱۵۱۶ – ۱۶ ژانویه ۱۵۵۶ |
پیشین | خوآنا (کاستیل) فرناندوی دوم(آراگون) |
جانشین | فلیپه دوم |
نایبالسلطنه | خوانا |
| |
سلطنت | ۲۵ سپتامبر ۱۵۰۶ – ۲۵ اکتبر ۱۵۵۵[2] |
پیشین | فیلیپ چهارم |
جانشین | فلیپه دوم |
آرشیدوک اتریش | |
سلطنت | ۱۲ ژانویه ۱۵۱۹ – ۲۸ آوریل ۱۵۲۱ |
پیشین | ماکسیمیلیان یکم |
جانشین | فردیناند یکم |
زاده | ۲۴ فوریهٔ ۱۵۰۰ خنت، فلاندرز، هلند هابسبورگ |
درگذشته | ۲۱ سپتامبر ۱۵۵۸ (۵۸ سال) یوسته، اسپانیا |
آرامگاه | ال اسکوریال، سن لورنزو د ال اسکوریال، اسپانیا |
همسر(ان) | ایزابلای پرتغال |
فرزند(ان) |
|
خاندان | هابسبورگ |
پدر | فیلیپ زیبا |
مادر | خوآنای یکم کاستیل |
امضاء |
شارلکن میراث خوار سه پادشاهی در اروپا بود. یکی امپراتوری اسپانیا (و همه مستعمرات آن در قاره آمریکا) که پس از ازدواج فردیناند و ایزابلا، پادشاهی متحد این کشور به دخترشان خوانا رسید. خوانا با فیلیپ فرزند ماکسیمیلیان یکم، امپراتور مقدس روم و ولیعهد امپراتوری مقدس روم (آلمان) از دودمان هابسبورگ ازدواج کرد ولی با درگذشت فیلیپ و دیوانه شدن خوانا، پادشاهی امپراتوری مقدس روم و اسپانیا هر دو به پسرشان کارل رسید. کارل از طریق پدر و مادر سرزمینهایی در هلند هابسبورگ و ایتالیا را نیز ارث برده بود. او سپس به عنوان امپراتور مقدس روم برگزیده شد و به مهمترین پادشاه اروپا تبدیل شد و تنها با فرانسه رودر رو بود و از این جهت با فرانسوای یکم پادشاه فرانسه که شوهرخواهرش نیز بود، بیش از سی سال در جنگ بود. شارلکن در ۱۵۲۲ اتریش، بوهم و مجارستان را به برادرش فردیناند یکم بخشید و وی را به عنوان نایب السلطنه این سرزمینها منصوب کرد.
قلمروی شارلکن مدام از سوی عثمانیها مورد حمله و تهدید قرار داشت و حتی پایتخت امپراتوری مقدس روم، وین، در ۱۵۲۹ به محاصره درآمد. او در سال ۱۵۳۲ با ترکان عثمانی و در سال ۱۵۳۵ با تونس جنگید، در سال ۱۵۴۱ به الجزایر لشکر کشید و ناکام شد. در سال ۱۵۵۵ پادشاهی شارلکن چنان ضعیف شده بود که مجبور به قبول صلح آوگسبورگ شد و به موجب آن آزادی مذهب را برای پیروان مارتین لوتر در آلمان به رسمیت شناخت.
در زمان شارلکن بین او و شاه اسماعیل صفوی اتحادی علیه امپراتوری عثمانی شکل گرفت که به اتحاد ایران-هابسبورگ مشهور است.
او در اواخر عمر به اشتباهاتش پی برد. در سال ۱۵۵۵ از سلطنت کناره گرفت و باقی قلمرو خود را به پسرش فیلیپ دوم داده و در دیری در اسپانیا انزوا گزید و سه سال بعد در همانجا درگذشت.