پلوتون
یک سیارهٔ کوتوله در منظومهٔ خورشیدی / From Wikipedia, the free encyclopedia
پلوتون[1] (به فرانسوی: Pluton) یا گاهی پلوتو (به انگلیسی: Pluto) (نمادها: [2] یا [3]) (سیارهٔ کوتولهٔ کمربند کویپر: پلوتون ۱۳۴۳۴۰) در سامانهٔ خورشیدی است که در هنگام کشف آن توسط کلاید تامبا در سال ۱۹۳۰ تا ۲۴ اوت ۲۰۰۶ نهمین سیارهٔ منظومهٔ شمسی به حساب آمده بود؛ اما بنا بر تعریف تازهٔ اتحادیهٔ بینالمللی اخترشناسی از سیاره، «پلوتون» یک سیارهٔ کوتوله[4] و همچنین به عنوان نخستین نمونه از ردهٔ جدید جرم فرانپتونی قرار گرفت.[5] گرچه برخی از ستارهشناسان با قراردادن پلوتون در ردهٔ سیارههای کوتوله مخالفند و همچنان آن را یک سیارهٔ معمول میدانند.[6][7] «پلوتو» گویش زبان انگلیسی است و در زبان فرانسوی به آن «پلوتون» میگویند.
کشف | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
کاشف | کلاید تامبا | ||||||||
تاریخ کشف | ۱۸ فوریهٔ ۱۹۳۰ | ||||||||
طبقهبندی | |||||||||
طبقهبندی | |||||||||
پلوتون ۱۳۴۳۴۰ | |||||||||
صفات | yes | ||||||||
ویژگیهای مداری | |||||||||
مبدأ Epoch J2000 | |||||||||
اوج | ۷٬۳۱۱٬۰۰۰٬۰۰۰ km ۴۸٫۸۷۱ AU | ||||||||
حضیض | ۴٬۴۳۷٬۰۰۰٬۰۰۰ km ۲۹٫۶۵۷ AU | ||||||||
۵٬۸۷۴٬۰۰۰٬۰۰۰ km ۳۹٫۲۶۴ AU | |||||||||
خروج از مرکز مداری | ۰٫۲۴۴ ۶۶۴ ۶۷۱ | ||||||||
۹۰٬۶۴۵ روز ۲۴۷٫۶۸ سال ۱۴٬۱۶۴٫۴ روز خورشیدی | |||||||||
۳۶۶٬۷۳ روز | |||||||||
میانگین سرعت مداری | ۴٫۷ km/s | ||||||||
۱۴٫۸۶۰ ۱۲۲ ۰۴° | |||||||||
انحراف | ۱۷٫۱۵۱ ۳۹۴° | ||||||||
۱۱۰٫۲۸۶ ۸۳° | |||||||||
ماههای شناختهشده | ۵ | ||||||||
ویژگیهای فیزیکی | |||||||||
۱٫۶۶۵×۱۰۷ km² | |||||||||
حجم | ۶٫۳۹×۱۰۹ km³ ۰٫۰۰۵۹ برابر زمین | ||||||||
جرم | (۱٫۳۰۵ ± ۰٫۰۰۷)×۱۰۲۲ kg ۰٫۰۰۲۱۸ برابر زمین | ||||||||
میانگین چگالی | ۲٫۰۳ g/cm³ | ||||||||
۰٫۶۵۸ m/s² ۰٫۰۶۷ g | |||||||||
۱٫۲۱۲ km/s | |||||||||
۶٫۳۸۷ ۲۳۰° روز ۶ روز و ۹ ساعت و ۱۷ دقیقه و ۳۶ ثانیه | |||||||||
سرعت چرخش استوایی | ۴۸٫۱۷ km/h | ||||||||
۱۱۹٫۵۹۱° | |||||||||
بُعدِ قطب شمال | °۳۱۲٫۹۹۳ | ||||||||
مِیل قطب شمال | °۶٫۱۶۳ | ||||||||
سپیدایی | ۰٫۴۹ تا ۰٫۶۶ | ||||||||
| |||||||||
۱۳٫۶۵ تا ۱۶٫۳ | |||||||||
″۰٫۰۶۵ تا ″۰٫۱۱۵ | |||||||||
جو | |||||||||
فشار سطح | ۰٫۳ پاسکال | ||||||||
پلوتو در اساطیر یونانی و رومی نام خدای دنیای مردگان بوده و انگیزهٔ این نامگذاری فاصلهٔ بسیار دور این جرم آسمانی از خورشید بودهاست.[8] پلوتون تا پیش از گذر کاوشگر فضایی نیو هورایزنز (افقهای نو) از کنار آن در ۱۴ ژوئیهٔ ۲۰۱۵، ۱۱:۴۹ (UTC)، هیچیک از مأموریتهای فضایی از سوی زمین به آن نرسیده بود.[9]
سیارهٔ پلوتون ساختاری از سنگ و یخ دارد و کرهای کوچک با جرم یکسوم ماه است.[10] قطر پلوتون ۲٬۳۷۰ کیلومتر است و این سیارهٔ کوتوله میتواند گاهی از زمین تا فاصلهٔ ۷٫۵ میلیارد کیلومتری دور باشد.[11] چهار لکهٔ سیاه سطح پلوتون که به کمربند تیرهٔ دور استوای پلوتو متصل هستند و تقریباً به یک اندازه و به یک فاصله هستند توجه دانشمندان را به خود جلب کردهاند.[12]
سیارهٔ پلوتون از نظر میزان جرم و حجم، هجدهمین جسم در این منظومه است.