ویدانته

ویدانته (سانسکریت: वेदान्त) یکی از شش مکتب هندو و ارتدوکس فلسفه هندی است.^[1] کلمه ویدانته به معنای پایان وداها و در اصل با اشاره به اوپانیشادها است.^[2]

شانکرا

اوپانیشادها، بهگود گیتا و برهما سوترا اساس ویدانته را تشکیل می دهند ویدانته. تمام مکاتب ویدانته فلسفه خود را با تفسیر متونی که به نام پراتانترای (به معنی سه منبع) مطرح می‌کنند.^[3]

مروری بر مکاتب ویدانته

مکتب‌هایی که غیر دوگانگی را مطرح می‌کنند

مکتب آدوایتا

والاباچاریا

آدوایته ویدانته (سانسکریت: अद्वैत वेदान्त) از نا دوگانگی و اعتقاد به وحدت خدا حمایت می‌کند. برهمن تنها ثابت متافیزیکی دانسته می‌شود ^[4].

ویشیشتادوایتا (وحدت‌الوجود مشروط)

ویشیشتادوایتا ادعا می‌کند که جیواتمان (روح انسان) و برهمن (Vishnu) متفاوت هستند تفاوت که هرگز فراتر نمی‌رود.^[5] با این فرض رامانوجا همچنین بر اعتقاد به وحدت خدا تأکید کرد با گفتن اینکه تمام روح‌ها واحد هستند و اینکه یک روح به تنهایی می‌تواند برهمن را تحقق بخشد.^[6]

سودهادوایتا (غیر دوگانگی خالص)

سودهاوایتا (غیر دوگانگی خالص) بیان می‌کند که کل جهان واقعی است و برهمن در قالب کریشنا است.^[7] همه چیز، همه کس، همه جا، روح و بدن، زنده و غیر زنده، ماده و غیر ماده کریشنای ابدی است.^[7]

مکاتبی که دوگانگی (دوایتا) را مطرح می‌کنند

این مکتب بر اساس فرض دوگانگی بنا شده‌است. آتمان(روح) و برهمن (ویشنو) به عنوان دو موجودیت کاملاً متفاوت دانسته می‌شوند.^[8]

مکاتبی که بِهِدآبِهِدا را مطرح می‌کنند

مجسمهٔ نیمبارکاچاروا

بِهِدآبِهِدا در لغت به معنی «تفاوت و عدم تفاوت» است و بیشتر یک سنت است تا یک مکتب ویدانته. مکاتب این سنت تأکید می‌کند که خود فرد(Jīvatman) هم با برهمن تفاوت دارد و هم تفاوت ندارد.^[9]

اُپادهیکا

بهاسکارا اُپادهیکا را فرض لازم دانسته و شباهت و تفاوتش را به یک اندازه و واقعی می‌داند. برهمن غیردوگانه و هوشمند و خالص و بی‌شکل در نظر گرفته شده‌است.^[10]

دوایتاوایتا

نیمبارکا این مکتب را مطرح کرد و برهمن (خدا)، روح (چیت) و ماده یا عالم (اچیت) را به عنوان سه واقعیت برابر و جاودان و وابسته بهم در نظر می‌گیرد. ^[11]

آچینتیا-بهِدا-آبهِدا

چایتانوا ماهاپرابهو

چایتانوا ماهاپرابهو نخستین نماینده این مکتب بود.^[12] در زبان سانسکریت آچینتیا به معنی «غیر قابل تصور» است.^[13] آچینتیا-بهِدا-آبهِدا فلسفه «تفاوت غیر قابل تصور در عدم تفاوت» را نشان می‌دهد،^[14] در رابطه باغیردوگانگی واقعیت برهمن-آتمان (که آن را کریشنا می‌داند), svayam bhagavan.^[15]

منابع

1. Flood 1996, p. 231٬232٬238.
2. (Chatterjee و Dutta 1939); (Flood 1996)
3. (Ranganathan); (Hiriyanna 1948); (Grimes 1990)
4. Stoker 2011.
5. (Betty 2010); (Craig 2000)
6. (Bartley 2013); (Sullivan 2001); (Doyle 2006)
7. Bryant 2007, pp. 479–481.
8. (Stoker 2011); (Dehsen 1999)
9. Nicholson.
10. Sharma 1960, p. 340.
11. Sharma 1960, p. 376.
12. Sivananda 1993, p. 247.
13. (Bryant 2007); (Gupta 2007)
14. Bryant 2007, pp. 378–380.
15. Gupta 2016, pp. 44–45.