وراثت وابسته به Y
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
وراثت وابسته به Y، که با عنوان وراثت هولاندریک نیز شناخته می‌شود صفاتی را توصیف می‌کند که توسط ژن‌های واقع در کروموزوم Y تولید می‌شوند که نوعی وابستگی جنسی است.
شناسایی اختلالات وابسته به Y می‌تواند دشوار باشد که تا حدودی به این دلیل است که کروموزوم Y کوچک است و حاوی ژن‌های کمتری نسبت به کروموزوم‌های اتوزومی یا کروموزوم ایکس است. برآورد می‌شود که کروموزوم Y حاوی حدود ۲۰۰ ژن باشد اما پیش از این، تصور می‌شد که کروموزوم Y در انسان، اهمیت کمی دارد.[1] اگرچه کروموزوم Y در انسان و برخی گونه‌های دیگر، تعیین‌کنندهٔ جنسیت است، اما همهٔ ژن‌هایی که در تعیین جنسیت نقش دارند به Y مرتبط نیستند. کروموزوم Y به‌طور کلی تحت نوترکیبی ژنی قرار نمی‌گیرد و تنها مناطق کوچکی به‌نام نواحی شبه‌اتوزومی نوترکیبی را نشان می‌دهند. بیشتر ژن‌های کروموزوم Y که نوترکیبی نمی‌شوند در «ناحیهٔ غیر نوترکیبی‌شونده» قرار دارند.[2]
برای این‌که یک صفت وابسته به Y در نظر گرفته شود، باید این ویژگی‌ها را نشان دهد:
این الزامات، توسط پژوهشگر پیشگام وابستگی به کروموزوم Y، کرت استرن ایجاد شد. استرن در مقاله‌اش ژن‌هایی را که گمان می‌برد به Y وابسته باشند، توضیح داد.[3] الزامات او در ابتدا اثبات وابستگی به Y را سخت کرد. در دههٔ ۱۹۵۰ با استفاده از شجره‌نامه‌های انسانی، بسیاری از ژن‌ها به اشتباه مشخص شدند که به Y وابسته هستند.[4] در پژوهش‌های بعدی اما تکنیک‌های پیشرفته‌تر و تحلیل‌های آماری پیچیده‌تری اتخاذ شدند.[5] گوش‌های مودار نمونه‌ای از ژنی است که زمانی تصور می‌شد در انسان به Y وابسته است که این فرضیه بعداً بی‌اعتبار شد.[4] با توجه به پیشرفت در توالی‌یابی دی‌ان‌ای، تعیین و اثبات وابستگی به Y آسان‌تر شده‌است. کروموزوم Y تقریباً به‌طور کامل نقشه‌برداری شده‌است و بسیاری از صفات وابسته به Y مشخص شده‌اند.
وابستگی به Y، مشابه، اما متفاوت از وراثت وابسته به ایکس است. اگرچه هر دو، شکلی از وابستگی جنسی هستند. وابستگی به ایکس می‌تواند از نظر ژنتیکی و جنسیتی قابل بررسی باشد، در حالی‌که وابستگی Y فقط می‌تواند از نظر ژنتیکی بررسی شود و به جنسیت فرزندان مرتبط نیست. این به این دلیل است که سلول‌های انسان مذکر فقط یک نسخه از کروموزوم Y دارند. کروموزوم‌های ایکس دو نسخه دارند که بسته به جنسیت فرزندان، متفاوت و قابل بررسی هستند. کروموزوم ایکس حاوی ژن‌های بیشتری است و به‌طور قابل ملاحظه‌ای بزرگ‌تر است.
برخی از صفات ظاهراً وابسته به Y، تأیید نشده‌اند. یکی از نمونه‌ها اختلال شنوایی است. اختلال شنوایی در یک خانوادهٔ خاص پیگیری شد و در طی هفت نسل، همهٔ مردان، تحت تأثیر این صفت قرار گرفته بودند. با این‌حال، این ویژگی به ندرت رخ می‌دهد و به‌طور کامل، شناسایی نشده‌است.[6]
حذف در کروموزوم Y یکی از علل ژنتیکی مکرر ناباروری مردان است.
به‌طور کلی، صفاتی که در کروموزوم Y وجود دارند به Y وابسته هستند زیرا فقط در آن کروموزوم رخ می‌دهند و طی نوترکیبی تغییر نمی‌کنند.
تا سال ۲۰۰۰، تعدادی از ژن‌ها به‌عنوان وابسته به Y شناخته شدند، از جمله:[7]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
