فاکتور تعیین‌کننده بیضه

فاکتور تعیین‌کننده بیضه (انگلیسی: Testis determining factor) یا عامل تعیین‌کننده بیضه یا پروتئین ناحیه تعیین جنسیت کروموزوم Y(SRY) یک پروتئین است که از روی ژن SRY نسخه برداری می‌شود.

SRY
ساختارهای موجود PDB جستجوی هم‌ساخت‌شناسی: PDBe RCSB فهرست شناسه‌های PDB 1HRY, 1HRZ, 1J46, 1J47, 2GZK
معین‌کننده‌ها
نام‌های دیگر	SRY, SRXX1, SRXY1, TDF, TDY, Testis determining factor, sex determining region Y, Sex-determining region of Y-chromosome, Sex-determining region Y
شناسه‌های بیرونی	OMIM: 480000 MGI: 98660 HomoloGene: 48168 GeneCards: SRY
موقعیت ژن (انسان) کروموزوم کروموزوم Y (انسان)[1] نوار Yp11.2 شروع 2,786,855 bp[1] پایان 2,787,682 bp[1]
موقعیت ژن (موش) کروموزوم کروموزوم Y (موش)[2] نوار Y|Ypter شروع 2,662,471 bp[2] پایان 2,663,658 bp[2]
الگوی گسترش RNA More reference expression data
هستی‌شناسی ژن عملکرد ملکولی • GO:0001131، GO:0001151، GO:0001130، GO:0001204 DNA-binding transcription factor activity • transcription factor binding • calmodulin binding • transcription factor activity, RNA polymerase II distal enhancer sequence-specific binding • DNA binding • GO:0001200، GO:0001133، GO:0001201 DNA-binding transcription factor activity, RNA polymerase II-specific • GO:0001948، GO:0016582 پیوند پروتئینی • GO:0001077، GO:0001212، GO:0001213، GO:0001211، GO:0001205 DNA-binding transcription activator activity, RNA polymerase II-specific ترکیبات سلولی • سیتوپلاسم • nuclear speck • نوکلئوپلاسم • هسته یاخته فرایند زیستی • دگرگونی یاخته‌ • GO:0009373 regulation of transcription, DNA-templated • sex differentiation • transcription, DNA-templated • GO:0060469، GO:0009371 positive regulation of transcription, DNA-templated • positive regulation of male gonad development • male sex determination • GO:0044324، GO:0003256، GO:1901213، GO:0046019، GO:0046020، GO:1900094، GO:0061216، GO:0060994، GO:1902064، GO:0003258، GO:0072212 regulation of transcription by RNA polymerase II • GO:1901227 negative regulation of transcription by RNA polymerase II • GO:0003257، GO:0010735، GO:1901228، GO:1900622، GO:1904488 positive regulation of transcription by RNA polymerase II • central nervous system development • GO:1901313 positive regulation of gene expression • neuron differentiation منابع: آمیگو / کوئیک‌گو
هم‌ساخت‌شناسی
گونه‌ها	انسان	موش
Entrez	6736	21674
آنسامبل	ENSG00000184895	ENSMUSG00000069036
یونی‌پروت	Q05066	Q05738
RefSeq (mRNA)	NM_003140	NM_011564
RefSeq (پروتئین)	NP_003131	NP_035694
موقعیت (UCSC)	Chr Y: 2.79 – 2.79 Mb	Chr Y: 2.66 – 2.66 Mb
جستجوی PubMed	[3]	[4]
ویکی‌داده
مشاهده/ویرایش انسان مشاهده/ویرایش موش

ژن SRY، ژن تعیین جنسیت بر روی کروموزوم Y است. این ژن بدون اینترون، نوعی فاکتور رونویسی را کد می‌کند که عضوی از خانواده ژنی SOX9 (SRY-like box) از پروتئین‌های متصل شونده به DNA است.

پروتئین TDF یک فاکتور تعیین‌کننده بیضه (TDF) است و پروتئین SRY نیز نامیده می‌شود که باعث تعیین جنسیت به سمت جنس مذکر می‌گردد.^[5] جهش در این ژن منجر به ایجاد جنس مؤنث XY مبتلا به سندرم Swyer (XY gonadal dysgenesis) می‌گردد و جابجایی قسمتی از کروموزوم Y که شامل این ژن است و قرارگیری آن در کروموزوم Y باعث ایجاد سندرم مذکر XX می‌گردد. در دوران بارداری، سلول‌های اولیه غده جنسی که در ابتدای مسیر ادراری تناسلی قرار دارند توانایی این را دارند که هم سلولهای مذکر و هم سلول‌های مؤنث را ایجاد کنند.SRY با فعال نمودن فاکتورهای رونویسی مختص جنس مذکر تمایز بیضه را آغاز می‌نماید و تمایز بیضه باعث می‌شود که این سلول‌ها تمایز یافته و تکثیر شوند. SRY این عمل را با افزایش بیان SOX9 انجام می‌دهد که یک فاکتور رونویسی دارای ناحیه متصل شونده به DNA است که بسیار شبیه به ناحیه متصل شونده به DNA در SRY است. SOX9 نیز باعث افزایش رونویسی فاکتور رشد فیبروبلاست 9(FGF9) می‌شود که برای تمایز صحیح سلول سرتولی می‌گردد.^[6]

تفکیک جنسیت

از وجود یا عدم وجود این عامل در برخی از دوره‌های بازیهای ورزشی (مانند المپیک ۱۹۹۶) به عنوان عامل تفکیک جنسیت مرد از زن در غربالگری استفاده شده‌است. با این حال این روش دارای نتایج مثبت کاذب بود.

جستارهای وابسته

• کروموزوم Y

منابع

1. GRCh38: Ensembl release 89: ENSG00000184895 - Ensembl, May 2017
2. GRCm38: Ensembl release 89: ENSMUSG00000069036 - Ensembl, May 2017
3. "Human PubMed Reference:". National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine.
4. "Mouse PubMed Reference:". National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine.
5. Berta P, Hawkins JR, Sinclair AH, Taylor A, Griffiths BL, Goodfellow PN, Fellous M (November 1990). "Genetic evidence equating SRY and the testis-determining factor". Nature. 348 (6300): 448–50. Bibcode:1990Natur.348..448B. doi:10.1038/348448A0. PMID 2247149.
6. Mittwoch U (October 1988). "The race to be male". New Scientist. 120 (1635): 38–42.

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Testis determining factor». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۲ ژوئیه ۲۰۱۵.