نبرد مسکو
نبردی در جبهه شرقی جنگ جهانی دوم / From Wikipedia, the free encyclopedia
نبرد مسکو (به آلمانی: Schlacht um Moskau) (به روسی: битва под Москвой) به مجموعهای از نبردها که در بازهٔ زمانی ماه اکتبر سال ۱۹۴۱ تا ماه ژانویه سال ۱۹۴۲ در جبهه شرقی جنگ جهانی دوم در شعاع ۳۰۰ کیلومتری مسکو، پایتخت و بزرگترین شهر شوروی و خط مقدمی به عرض ۷۰۰ کیلومتر رخ داد گفته میشود.
نبرد مسکو | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
بخشی از جبهه شرقی جنگ جهانی دوم | |||||||
| |||||||
طرفهای درگیر | |||||||
آلمان | اتحاد جماهیر شوروی | ||||||
فرماندهان و رهبران | |||||||
آدولف هیتلر والتر فن براوخیچ فرانتس هالدر فدر فن بک هاینتس گودریان هرمان هوت اریش هوپنر گئورگ-هانس راینهارت گونتر فن کلوگه آدولف اشتراوس ماکسیمیلیان فن وایخس آلبرت کسلرینگ |
ژوزف استالین بوریس شاپوشنیکوف گئورگی ژوکوف الکساندر واسیلوسکی ایوان کونیِف سیمیون بودیونی آندری یریومنکو نیکولای واتونین گئورگی زاخاروف کنستانتین روکوسوفسکی میخائیل لوکین | ||||||
قوا | |||||||
تلفات و خسارات | |||||||
|
مسکو یکی از اهداف کلیدی سیاسی و نظامی طرح عملیاتی بارباروسا به حساب میآمد. این نبرد پس از کسب پیروزیهای بزرگ اولیه در جریان تهاجم آلمان به شوروی، با ادامه یورش گروه ارتش مرکز ورماخت، به فرماندهی فیلدمارشال فدر فن بک، در قالب عملیات بارباروسا، از روز ۲ اکتبر سال ۱۹۴۱ به سمت شرق به منظور سلطه بر مسکو، علیه جبهههای غربی، بریانسک و ذخیره شوروی آغاز شد. ورماخت قصد داشت با اجرای عملیات تایفون، مسکو را از دو طرف شمالی و جنوبی در محورهای کالینین و تولا به کمک نیروهای زرهی به محاصره درآورده و تصرف کند. در جریان پیشروی اولیه، نیروهای آلمانی مقادیر زیادی از نیروهای ارتش سرخ شوروی را در دو ناحیه جداگانه در نبرد ویازما–بریانسک به محاصره درآورده و منهدم نمودند. با این حال، در ادامه با افزایش مقاومت ارتش سرخ و آغاز بارشهای پاییزه (راسپوتیتسا) و گلآلود شدن جادههای محدود و عموماً خاکی روسیه که امکان پیشروی و تحرک مناسب را از نیروهای زرهی آلمانی میگرفت، پیشروی ورماخت که از پیش دچار مشکلات عدیده تدارکاتی بود، با اختلال شدیدی مواجه و در نهایت در روز ۳۰ اکتبر متوقف گشت. پیگیری تهاجم آلمانیها پس از دو هفته از ۱۵ ماه نوامبر با فرا رسیدن زمستان و یخ بستن سطح جادهها که امکان پیشروی را برای یگانهای موتوریزه و زرهی مجدداً فراهم میآورد، بسیار کند پیش رفت و در نهایت با برخورد به خطوط دفاعی متعدد شوروی و افزایش هر چه بیشتر مقاومت مدافعان، در چند ده کیلومتری مسکو برای بار دیگر متوقف شد. در پی این شرایط، ارتش سرخ با بسیج نیروهای ذخیره و انتقال چندین لشکر از خاور دور و سیبری، از ۵ دسامبر ضد حمله گستردهای برای رفع خطر از مسکو را آغاز کرد که نهایتاً دشمن را ۱۰۰ تا ۲۵۰ کیلومتر از حومه پایتخت عقب راند. با ناکامی در این نبرد، فرماندهی عالی آلمان جهت کوتاهتر کردن خط مقدم دستور به عقبنشینی گروه ارتش مرکز به سمت غرب داد.
این حوادث نقطه عطفی در تحولات میدانی جنگ جهانی دوم بود و برای نخستین بار از سال ۱۹۳۹، با مغلوب شدن در دروازههای مسکو، افسانه شکستناپذیری ورماخت را از بین رفت و کوشش آن برای ساقط ساختن حاکمیت شوروی در عملیات بارباروسا و پایان دادن به جنگ در سال ۱۹۴۱ بینتیجه ماند. متعاقب این نبرد، چندین تن از فرماندهان عالیرتبه آلمانی از جمله فیلدمارشال والتر فن براوخیچ، فرمانده نیروی زمینی، از مقام خود عزل شدند.