ناصرالدینشاه
پادشاه دودمان قاجار از ۱۸۴۸ تا ۱۸۹۶ / From Wikipedia, the free encyclopedia
ناصرالدینشاه قاجار (۱۷ ژوئیهٔ ۱۸۳۱ – ۱ مهٔ ۱۸۹۶)[3] چهارمین شاه ایران از دودمان قاجار بود. او از ۱۸۴۸ تا ۱۸۹۶ میلادی با نزدیک به ۵۰ سال پادشاهی، طولانیترین دورهٔ پادشاهی در میان تمامی شاهان قاجار را داراست. او بهافتخار نیم قرن سلطنت بر ایران، خود را «صاحبقران» نامید.
ناصرالدینشاه قاجار | |
---|---|
قبلهٔ عالم ظلالله شاهبابا شاه شهید سلطان صاحبقران | |
شاه ایران | |
سلطنت | ۱۲۲۷–۱۲۷۵ خورشیدی،[1] ۱۸۴۸ – ۱۸۹۶ میلادی |
پیشین | محمدشاه |
جانشین | مظفرالدینشاه |
نایب السلطنه | ملکجهان خانم (۱۲۶۴ –۱۲۷۵ ه.ق) |
صدراعظمها | امیرکبیر میرزا آقاخان نوری جعفر مشیرالدوله میرزا حسین خان سپهسالار میرزا یوسف آشتیانی میرزا حسینخان سپهسالار میرزا علیاصغر اتابک |
زاده | شب ۶ صفر ۱۲۴۷ قمری[2] ۱۷ ژوئیهٔ ۱۸۳۱ دهکدهٔ کهنمو در نزدیکی اسکو، آذربایجان، ایران[3] |
درگذشته | جمعه ۱۸ ذیقعده ۱۳۱۳ قمری ۱ مهٔ ۱۸۹۶[4] (۶۴ سال) شهر ری، تهران، ایران |
آرامگاه | |
همسران | همسران عقدی: گلین خانم تاجالدوله شکوهالسلطنه ستاره خانم فروغالسلطنه سرورالسلطنه همسران صیغهای: انیسالدوله امینه اقدس خانمباشی منیرالسلطنه عفتالسلطنه خازنالدوله و ۷۹ همسر دیگر... |
فرزند(ان) | ۴۲ فرزند از جمله: مظفرالدینشاه قاجار مسعود میرزا ظلالسلطان کامران میرزا نایبالسلطنه |
خاندان | قاجار |
پدر | محمدشاه |
مادر | ملکجهان خانم[5] |
امضاء |
عناوین ناصرالدینشاه | |
---|---|
عنوان دیگر | السلطان بن السلطان بن السلطان و الخاقان بن الخاقان بن الخاقان ناصرالدینشاه قاجار خلدالله ملکه و دولته[6] |
دوران حکومت ناصرالدین شاه آخرین حکومت در ایران با شیوهٔ پادشاهی مطلقه بود. او نخستین پادشاه ایرانی بود که در رأس هیئت حاکمه عازم اروپای نوین شد. سید علیمحمد باب، مؤسس آئین بابی بهدستور او تیرباران شد. ناصرالدین شاه نخستین صدراعظم خود امیرکبیر را که اصلاحات اداری، مالی و فرهنگی مهمی انجام داده بود، به قتل رساند. ناصرالدینشاه در سال ۱۲۷۵ خورشیدی و در آستانهٔ مراسم پنجاهمین سال پادشاهیاش بهضرب گلوله در سن ۶۴ سالگی توسط میرزا رضا کرمانی که یکی از پیروان سید جمالالدین اسدآبادی بود، ترور شد. او را در حرم شاه عبدالعظیم در شهر ری در جنوب شهر تهران به خاک سپردند. در اوایل دههٔ هفتاد زمانی که موزهٔ گلستان در کاخ گلستان بازگشایی شد مقبرهٔ او توسط صادق خلخالی از حرم شاه عبدالعظیم در شهر ری در این موزه به نمایش عمومی درآمد.
در دورهٔ حکومت ناصرالدینشاه بسیاری از اختراعات، ابداعات، مفاهیم، خدمات و ادارات و سازمانهای دنیای غرب برای اولین بار وارد ایران شد که میتوان به دوربین عکاسی، تلگراف، ضرب سکه، چاپ اسکناس و تمبر، انتشار روزنامه، چراغ گازی، راهآهن، سازهای موسیقی غربی مانند پیانو، ثبت اسناد رسمی، بانک، پلیس، نیروی دریایی، سالن تئاتر، مدرسه (دخترانه و پسرانه) و دانشگاه (دارالفنون) اشاره کرد. اولین فراماسونری در ایران در سال ۱۲۳۹ خورشیدی و در زمان ناصرالدینشاه قاجار وارد ایران شد. بهدرخواست ناصرالدین شاه قاجار درپی قراردادی بین ایران و امپراتوری روسیه (۱۲۵۷ خورشیدی)، نیروی نظامی بریگاد قزاق سازماندهی شد. این نیرو که توسط افسران روسی رهبری میشد، عامل مهم گسترش سریع نفوذ روسیه در سالهای بعد گردید.
ناصرالدین شاه نقش مهمی در گسترش و توسعهٔ رسوم شیعی همانند عزاداری و اجرای تعزیه داشت. او پشتیبان و ترویجکنندهٔ تعزیه بود، در سال ۱۲۴۷ خورشیدی فرمان بنای تکیه دولت را صادر کرد که از اصلیترین اقدامات او در گسترش ترویج آئین شیعی به حساب میآید. او برای ترمیم، نوسازی و زیباسازی حرمهای امامان و امامزادگان شیعه ازجمله حرم حسین بن علی، حرم عسکریین و علی بن موسیالرضا اقداماتی انجام داد. همچنین روز غدیر خم، زادروز علی بن ابیطالب و حجت بن الحسن نیز در دورهٔ زمامداری او به شکلی رسمی در زمرهٔ جشنهای ملی درآمد. ناصرالدین شاه یکی از اولین عکاسان ایرانی بود. او به شعر علاقه داشت و با تخلص ناصر از خود دیوان شعری بر جای گذاشته است. او همچنین نخستین پادشاه ایرانی بود که خاطرات خود را نوشت.[7]