مرغ سحر
تصنیفی ساختهٔ مرتضی نیداوود / From Wikipedia, the free encyclopedia
«مرغ سحر» تصنیفی از ساختههای مرتضی نیداوود با شعری از محمدتقی بهار است. این اثر نخست در جشنی به مناسبت هفتمین سالگرد انتشار روزنامهٔ ناهید در سال ۱۳۰۶ ه.خ اجرا شد و کمی بعدتر اجرای دیگری از آن با صدای ملوک ضرابی به روی صفحه گرامافون آمد.
«مرغ سحر» | |
---|---|
تکآهنگ مرتضی نیداوود | |
تاریخ پخش | ۱۳۰۶ ه.خ |
ژانر | موسیقی سنتی ایرانی |
ترانهسرا(ها) | محمدتقی بهار |
شعر این تصنیف مضمونی سیاسی-اجتماعی دارد و مفاهیم انقلابی در آن به وفور دیده میشود. بهار این شعر را کمی پس از استبداد صغیر و در دورهای سرود که جنبش مشروطه ایران به تازگی به پایان و رضاشاه تازه به پادشاهی رسیده بود. از همین رو، شعر مرغ سحر منعکسکنندهٔ روحیات انقلابی مردم در آن دوره دانسته میشود. متن شعر روایتگر گفتگوی شاعر با یک پرنده («مرغ سحر») است که هر دو ناامید هستند. شاعر از مرغ سحر میخواهد که از قفس بیرون بیاید و نغمهسرایی کند، اما مرغ محبوس آه و ناله سر میدهد تا جایی که شاعر را به تنگ میآورد. موسیقی این تصنیف را نیداوود در منزل خودش ساخت. این موسیقی در دستگاه ماهور است و بخشهایی از آن به دستگاه شور نیز وارد میشود.
تصنیف «مرغ سحر» جایگاه ویژهای در تاریخ موسیقی ایران دارد و خوانندگان بسیاری آن را بازخوانی کردهاند. برخی از این بازخوانیها به سبک اصلی اثر وفادار بودهاند اما در برخی دیگر سازبندی تغییر یافته یا آهنگ به شکلی نو تنظیم شده است. به واسطهٔ اجراهای متعددی که محمدرضا شجریان از این تصنیف داشته، نام وی نیز با این تصنیف گره خورده است.