سیستم یوتکتیک
From Wikipedia, the free encyclopedia
سیستم یوتکتیک (به انگلیسی: Eutectic system) ترکیبی همگن از موادی است که در یک دمای واحد ذوب یا منجمد میشود که این دما پایینتر از نقطه ذوب هر یک از ترکیبات به صورت جداگانه است.[1]
دمای ذوب یک مخلوط، شامل دو یا تعداد بیشتری از جامدات، همانند آلیاژ، به نسبت اعضایشان بستگی دارد. یک یوتکتیک یا ترکیب یوتکتیک ترکیب درصدی است که در آن دمای ذوب به کمترین مقدار خود میرسد. علاوه بر آن تمامی اجزا – در محلول ذوب شده – در این دما، بهطور همزمان شروع به کریستال شدن میکنند. این پدیده، یعنی شکل گرفتن همزمان کریستالها در یک مخلوط یوتکتیک، واکنش یوتکتیک، دمایی که این پدیده در آن دما اتفاق میافتد دمای یوتکتیک و ترکیب درصد در دمای یوتکتیک، نقطه یوتکتیک نامیده میشود.
این اصطلاح از یک واژه یونانی گرفته شده که به معنای «زود ذوب شونده» است.
نمودار فازی تعادلی همانطور که در شکل نشان داده شدهاست یک سیستم دو جزئی(A و B)- که به هم وابسته اند- و محور عمودی دما را نشان میدهد.
نقطه یوتکتیک – در نمودار- نقطه ایست که فاز مایع L مسقیماً با فاز جامد α + β هممرز میشود، (فاز α + β یک مخلوط جامد همگن است که هم شامل A هست و هم شامل B) که این کمترین دمای ذوبی را نشان میدهد که هر آلیاژی از A و B میتواند داشته باشد.
البته همه سیستمهای دوتایی اجازه تشکیل نقطه یوتکتیک را نمیدهند: آنهایی که در همه نسبتها یک محلول جامد تشکیل میدهند، مانند یک سیستم طلا- نقره، نقطه یوتکتیک ندارند. یک سیستم آلیاژی که یوتکتیک داشته باشد را معمولاً با عنوان سیستم یوتکتیک یا آلیاژ یوتکتیک بیان میکنند.
محصولات جامد حاصل یک واکنش یوتکتیک معمولاً میتوانند با ساختار لایه لایه خود شناسایی شوند، برخلاف ساختارهای درختی که معمولاً از واکنشهای غیر یوتکتیک بهدست میآیند. همان شرایطی که ماده را به تشکیل ساختار لایهای سوق میدهد میتواند منجر به تشکیل یک جامد متخلخل شود البته در صورتی که تحت پرس بسیار شدیدی قرار بگیرند.