![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Moyen_Orient_3mil_aC.svg/langfa-640px-Moyen_Orient_3mil_aC.svg.png&w=640&q=50)
دیلمون
From Wikipedia, the free encyclopedia
دیلمون (به انگلیسی: Dilmun) نام سومری منطقهای در عهد باستان است که ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد به شکوفایی رسید و مرکز آن در خلیج فارس است.[1] دیلمون سرزمین پاکیزه و درخشانی ست که از هر جهت برای زیستن آماده است و بیماری و مرگ به آن راه ندارد. [2] به نقل از دانشنامه بریتانیکا مرکز این تمدن در جزیره بحرین است.[3] بعضی از پژوهشگران مکان احتمالی دیلمون استان الحساء و ناحیه قطیف در شرق عربستان و قطر امروزی می دانند. اما اگر به شواهد موجود سومری مراجعه کنیم هیچ کدام از گمانه ها چندان صحیح نمی باشد. با نگاهی به اسطوره انوما الیش می توان با دقت بیشتری به مکان دیلمون رسید: آپسو نشانگر آب شیرینِ رودهای بزرگ میانرودان است و تیامت نمایندۀ آب های شور خلیج فارس است. [..] که انوما الیش خاستگاه آفرینش را در برخورد و در هم آمیختگی آب های شور و شیرین می داند، و بنابراین به احتمال زیاد مصب رودهای دجله و فرات و محل برخوردشان با خلیج فارس را جایگاه شروع خلقت فرض می کند. [4] افسانه داستان بهشت آسمانی تورات (فردوس خدایان) ریشه و منشأ سومری دارد. بهشت سومریان چنان که در این منظومه آمده؛ (منظور: افسانۀ مشهور سومری «انکی و نین خورسگ») در دیلمون قرار داشت و این ناحیه احتمالاً در جنوب غربی ایران بود. بابلیان یعنی سامیان که سومری ها را شکست دادند؛ بعدها این منطقه را سرزمین زندگان و قرارگاه مردان جاوید نامیدند.[5] از این رو نواحی جنوب غربی ایران یعنی خوزستان بهترین گزینه برای دیلمون می باشد.
![]() | |
موقعیت | خوزستان |
---|---|
منطقه | Northern Governorate |
نوع | Ancient |
بخشی از | Iran |
تاریخ | |
ساختهشده | circa late 4th millennium BC |
رهاشده | c. 538 BC |
دورهها | عصر برنز |
در کتیبههای بازرگانی سومری اواخر هزاره چهارم پیش از میلاد، زمانی که محل حمل و نقل کالاهای بین سومر و دره سند بود، از دیلمون به عنوان یک مرکز تجاری نام برده میشود. دیلمون در نوشتههای بهجامانده در میانرودان بهعنوان یک شریک تجاری، گذرگاهی که بین میانرودان و تمدن واقع در دره رود سند (جنوب پاکستان کنونی) واقعشده و منبع مواد خام از جمله مس و چوب ذکر شدهاست.
مطابق اساطیرِ سومری خداوند در دیلمون زندگی جاوید را به زیودسورا (اُتناپیشتیم) بخشید. برخی از پژوهشگران دیلمون را سرزمینی میدانند که بهشت عدن در آن قرار داشت. مایکل رایس در مورد این مکان مینویسد:
«دیلمون اسرارآمیزترین فرهنگ را در میانِ تمدنهای پیشرفته عصر برنز داشتهاست. حتی اسرارآمیزتر از آنچه که در مصر شکوفا شد. دیلمون در دورهای مرکز شبکه بازرگانی بینالمللی مهمی بود که پهنهای به وسعتِ تمامی دنیای شناخته شدهِ آن روزگار را دربر میگرفت و در دورهای دیگر سرزمینی جادویی و مقدس بود، موطن خدایان و محل وقوع حوادثی شگفتانگیز؛ مانندِ پیدایشِ هنرهای بشری که خدایان بازیگران اصلی آن بودند. بعدها خدایان در آنجا انسان ستایش برانگیزی که طوفان نوح را از سر گذرانده بود، اعتلا بخشیدند؛ زیوسودرا، پادشاه عادلِ شوروپاک[6] کسی که شخصیت نوح در کتاب مقدس از آن گرته برداری شدهاست. حماسهِ مذهبی توفان از افسانه بسیار قدیمیتر بینالنهرینی ریشه گرفتهاست. روایتی از آن که به دنیایِ امروز رسیدهاست، انعکاسِ بخشیِ از منظومه حماسی گیلگمش است.»[7]