جنبش زبان بنگالی
From Wikipedia, the free encyclopedia
جنبش زبان بنگالی (بنگالی: ভাষা আন্দোলন تلفظ: Bhasha Andolôn/بهاشا آندولُن) جنبشی سیاسی در سرزمین پیشین بود (که سپس در ۱۹۵۶ به پاکستان شرقی و در ۱۹۷۱ به بنگلادش تغییر نام داد)، این جنبش در قلمرو پاکستان، خواستار به رسمیت شناخته شدن زبان بنگالی به عنوان یک زبان رسمی بود. همچنین این جنبش به دنبال اجازه برای استفاده از زبان بنگالی در امور حکومتی، آموزشی، رسانهای و ضرب ارز و چاپ تمبر با این زبان بود .و برای رسمیت یافتن خط بنگالی هم تلاش میکرد.
در پی تقسیم هندوستان در سال ۱۹۴۷ میلادی، قلمرو پاکستان شامل دو ناحیهٔ ناهمگن از لحاظ نژادی و زبانی شد که حتی از نظر جغرافیایی از یکدیگر جدا بودند. در بنگال شرقی بیشتر قریب به اتفاق جمعیت، مردم بنگال بودند. در سال ۱۹۴۸، حکومت مرکزی پاکستان اعلام کرد که زبان اردو تنها زبان رسمی این کشور خواهد بود و این اتفاق جرقههای اعتراضاتی گستردهای را در میان شمار بیشتر بنگلادشی ناحیهٔ بنگال شرقی رقم زد.
دولت در مواجهه با افزایش تنشهای فرقهای و نارضایتی گسترده از قانون جدید، جلسات و تجمعات عمومی را غیرقانونی شمرد، سپس دانشجویان دانشگاه داکا و سایر فعالان سیاسی مخالف با این قانون، در روز ۲۱ فوریه ۱۹۵۲ جنبش اعتراضی ترتیب دادند. این جنبش زمانی به اوج خود رسید که پلیس در روز مذکور چندتن از دانشجویان تظاهرکننده را به قتل رساند. این رخداد ناآرامیهای گستردهٔ مدنی را برانگیخت. پس از سالها درگیری، دولت مرکزی در سال ۱۹۵۶ حاضر به تغییر رویه شد و به زبان بنگالی رسمیت بخشید.
جنبش زبان، مدعی هویت ملی بنگالی،در بنگال شرقی و سپس پاکستان شرقی شد و مقدم بر جنبشهای ناسیونالیستی بنگالی، از جمله جنبش ۶-پوینت و متعاقباً جنگ آزادسازی بنگلادش و قانون اجرای زبان بنگالی، ۱۹۸۷ در بنگلادش است. همچنین روز ۲۱ فوریه در این کشور به عنوان روز جنبش زبان، یک تعطیلی ملی لحاظ شدهاست. بنای یادبود شهید منار در جوار دانشکدهٔ پزشکی داکا برای یادآوری این جنبش و قربانیان آن ساخته شدهاست. در سال ۱۹۹۹ نیز یونسکو ۲۱ فوریه را، برای ادای احترام نسبت به جنبشهای زبان و حقوق قومی و زبانی مردم سراسر جهان، به عنوان روز جهانی زبان مادری اعلام کرد.