ایلامی خطی
From Wikipedia, the free encyclopedia
ایلامی خطی (ایلامی زنجیرهای یا آغاز ایرانی جدید) دبیرهای هجایی بود که از نیاایلامی به دست آمده بود.[1] این دبیره در سراسر فلات ایران پیدا شده است از این رو به این خط ایرانی باستان نیز گفته میشود. دبیرهٔ ایلامی خطی برای مدت زمان کوتاه اواخر هزارهٔ سوم پیش از میلاد، در میان سالهای ۲۳۰۰ تا ۲۲۲۰ پیش از میلاد[2] به کار میرفت، هرچند که تاریخ اختراعش به پیش از آن بازمیگردد.
ایلامی خطی | |
---|---|
نوع | رمزگشاییشده |
زبانها | ایلامی باستان |
دورهٔ زمانی | هزارهٔ سوم پیش از میلاد |
وضعیت | منقرضشده |
سامانهٔ مادر |
غالباً ادعا میشود که این خط یک سازوکار نوشتاری هجایی است که از خط و زبان مأخوذ خودش، نیاایلامی الگو گرفتهاست.[1] فرانسوا دِسه و همکاران معتقدند که این قدیمیترین سیستم نوشتاری کاملاً آوایی شناخته شده است[2]، اما بعضی دیگر مانند دکتر مایکل مِیدر میگویند تا حدی نیز لوگوگرافی است.[3]
تصور بر این است که استفاده از این دبیره، در حدود ۲۱۰۰ سال قبل از میلاد و همزمان با مرگ پادشاه کوتیک اینشوشیناک، آخرین فرمانروای سلسله پادشاهی اوان در شوش منسوخ شده باشد و در همین دوران بود که شوش، توسط سلسله سوم اور مورد یورش قرار گرفت و این در حالی بود که ایلام (هلتمتی)، همچنان تحت کنترل پادشاهی سیماشکی باقی ماند.[4]
خط ایلامی خطی با توجه به نشانههای محدود و همچنین منطق آوایی و دقت بالای آن، کارآمدتر و در نتیجه پیشرفتهتر از سیستمهای نگارش معاصر است. با این حال، سیستمهای نگارشی را نه بر اساس ارزشهای ما، بلکه بر اساس تواناییشان در خدمت به نیازهای افرادی که از آنها استفاده میکردند، در نظر گرفت.[5]